آداب و رسوم و مراسم مردم استان سمنان در ماه محرم

برنا/ مردم استان سمنان در اين آيين‌ها که به‌اشکال مختلف برگزار مي‌شود عشق و ارادت خود را به حضرت اباعبدا...الحسين (ع) و ياران باوفايش نشان داده و در سوگ آنان عزاداري و نوحه‌سرايي مي‌کنند. اجراي تعزيه، تشکيل هيات‌هاي عزاداري، سينه‌زني و زنجيرزني، حرکت شتران با کجاوه به‌عنوان نمادي از کاروان کربلا و اسرا، نخل گرداني، اطعام و نذري دادن بويژه در شب‌هاي تاسوعا و عاشورا و شام‌غريبان از جمله سنت‌هايي است که هر سال در ماه محرم در استان سمنان برگزار مي‌شود. تعزيه يکي از اين سنت‌هاست که طرفداران زيادي دارد، هنرمندان اين استان تعزيه را نوعي هنرنمايي براي تثبيت و تجلي نهضت حسيني و قيام عاشورا مي‌دانند و معتقدند زيبايي نهضت کربلا در تعزيه ناب و اصيل متجلي مي‌شود. طبق سنت‌هاي محلي در استان سمنان در ايام تاسوعا و عاشورا عموما مردم اين استان در عزاداري‌ها به‌صورت گروه گروه از طريق هيات‌هاي محلي حرکت مي‌کنند و عمدتا با خود علم و کتل حمل مي‌کنند و اغلب به‌سينه‌زني و زنجيرزني مي‌پردازند. نخل گرداني" به‌خصوص در شهرهاي سمنان و شاهرود مرسوم است که نمادي از تشييع جنازه امام حسين (ع) است، همچنين حرکت شتران با کجاوه‌ها که نمادي از کاروان کربلا و اسرا مي‌باشد. برپايي خيمه نيز يادآور خيمه‌هاي امام حسين (ع) در کربلاست، اطعام دادن و نذري دادن در ماه محرم مخصوصا در شبهاي تاسوعا و عاشورا به عزاداران حسيني يکي ديگر از رسومات اين استان به شمار مي‌رود. مراسم نخل گرداني در شاهرود، مراسم طوق در روستاي علاء سمنان و شام غريبان از جمله ديگر سنت‌هاي محلي مردم استان سمنان است. در شهرستان دامغان نيز آيين ويژه محرم در يازدهمين روز از اين ماه برگزار مي‌شود و مردم اين شهر با برپايي دسته‌هاي سينه‌زني و زنجيرزني در سوگ شهادت سرور و سالار شهيدان کربلا امام حسين (ع) و ياران باوفايش به عزاداري مي‌پردازند. يکي از آيين‌هاي ويژه و سنت‌هاي محلي در اين شهر که قدمت‪ ۱۲۰‬ساله دارد، مراسم سنگ‌زني است، در اين‌مراسم عزاداران با در دست داشتن دو تکه چوب صيقل داده در عزاي سالار شهيدان به سنگ زني و عزاداري مي‌پردازند. آيين هاي سنتي سمناني ها حرکت شتران با کجاوه، اطعام فقرا و عزاداران، طوق بندان و شام غريبان، سنگ زني و علم گرداني و نخل گرداني از آداب و رسوم مردم استان سمنان در ماه محرم و در عزاداري هاي خاص اين ماه است.حرکت شتران با کجاوه؛ در اين رسم ديرينه، کودکاني با قباي سفيد و دستار سبز بر روي شترها مي‌نشينند و مسافت معيني را طي مي‌کنند. اين رسم با نوحه خواني و سينه زني همراه است.برپايي خيمه ها؛ خيمه هايي در نقاط مختلف شهر بر پا مي شود که نمادي از خيمه هاي امام حسين (ع) و يارانش در کربلاست. مردم با مشاهده اين خيمه ها و گريستن در عزاي حسيني، ياد شهداي قيام کربلا را در اذهان زنده مي کنند. نذري دادن؛ اطعام فقرا و عزاداران و نذري دادن نيز از ديگر سنت هاست که در روزهاي تاسوعا و عاشورا به اوج خود مي رسد. در اين روزها بسياري از مردم در خانه هاي خود يا مساجد و تکايا به نذري دادن مشغول مي شوند و در عزاي حسيني مي گريند.علم گرداني و نخل گرداني؛ علم گرداني و نخل گرداني از جمله آداب مردم استان سمنان در ماه محرم بوده و در زمره عزاداري هاي خاص اين ماه است. در استان سمنان با تشکيل گروه هايي از مردم و عزاداران حسيني در هيئت هاي محلي، سنت ديرينه علم گرداني اجرا مي شود. نخل که نمادي از پيکر مقدس امام حسين(ع) محسوب مي شود و با پارچه هاي سبز متبرک شده به بارگاه آن حضرت پوشانده مي شود، عمدتا از چوب و در برخي موارد آهن است که وزن آن به بيش از يک تن مي رسد. مردم استان سمنان نخل را بر روي دستان خود بلند و با طي مسافتي قابل توجه در سطح شهر حمل مي کنند و در نقاطي آن را مي گردانند. در اين سنت حسنه مردم حاجتمند درگاه حسيني، سيب هاي سرخ و سفيد خود را در محفظه اي که در نخل وجود دارد قرار مي دهند و در پايان مراسم تعدادي از آن را براي تبرک و شفاي بيماران پس مي گيرند و تعدادي را نيز براي کمک به حسينيه ها و عزاداري ها به مسئول هيئت مي دهند تا با فروش آن به دوستداران حسيني، کمکي به حسينيه کرده باشند. سينه زني و زنجيرزني؛ در اين سنت پسنديده گروه هايي از مردم در قالب هيئت هاي عزاداري سامان دهي شده در نقاط معيني از سطح شهرها و روستاها حرکت کرده و با نوحه خواني رهبر گروه به زنجير زني يا سينه زني مي پردازند. در اين سنت که هر ساله با استقبال بي نظير مردم استان سمنان روبه رو مي شود، مردم ساير شهرهاي مقيم اين استان نيز گروه هايي را تشکيل مي دهند و در سطح شهرها حرکت مي کنند. آيين طوق بندان و شام غريبان؛ آيين طوق بندان و شام غريبان نيز هر ساله در روستاي علاء (سمنان) اجرا مي شود و در آن کاروان هاي عزادار به کوچه ها و خيابان هاي قديمي شهر مي روند و عزاداري مي کنند. آيين سنتي علم گردش در روستاي طزره دامغان نيز از آيين هاي باسابقه اي است که هر ساله در اين روستا برگزار مي شود. اين آيين که سابقه اي ۵۰۰ ساله دارد همه ساله از پنجم محرم الحرام به ياد شهادت علمدار کربلا حضرت قمر بني هاشم(ع) در اين روستا آغاز و تا روز عاشورا ادامه دارد. آيين سنگ زني؛ آيين سنگ زني نيز از سنت هاي ويژه مردم دامغان است که در شب يازدهم محرم برگزار مي شود. در اين مراسم عزاداران با در دست داشتن ۲ تکه چوب صيقل داده شده در عزاي سرور و سالار شهيدان به سنگ زني و عزاداري مي پردازند. ثبت مراسم سنگ زني استان سمنان در فهرست آثار ملي مراسم سنگ زني يکي از شيوه هاي سنتي عزاداري ماه محرم در برخي از نقاط استان سمنان است که به شماره ۸۳ در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است. اين مراسم سنتي در استان سمنان بيش از ۲۰۰سال قدمت دارد. سنگ زنان در اين مراسم ۲چوب کوچک دايره اي شکل به اندازه کف دست با قطر تقريبي ۷سانتي متر را با هدف عزاداري، همراه با آهنگ نوحه و در ۲شيوه تک ضرب و ۳ضرب به هم مي زنند. مراسم سنتي سنگ زني همه ساله و در ايام دهه محرم در روستاي کهن آباد گرمسار، صالح آباد و دامغان، علاء (سمنان) و شهر بسطام برگزار مي شود. آيين «يا عباس ، يا عباس» در روز پنجم محرم در شاهرود مردم شاهرود نيز هر سال در روز پنجم ماه محرم آيين «يا عباس يا عباس» را به ياد جانفشاني هاي سردار دشت کربلا حضرت ابوالفضل العباس(ع) برگزار مي کنند. اين آيين طبق آداب و سنت هاي قديمي همه ساله در عصر روز پنجم ماه محرم با به راه افتادن دسته هاي چاوش خواني و سينه زني با حضور انبوه عزاداران حسيني در محدوده بافت قديمي شهر شاهرود برگزار مي شود. تکيه بازار شاهرود از بزرگ ترين تکاياي اين شهر که به «تکيه زنجيري» معروف است،وظيفه جمع آوري طوق ها و برگزاري دسته طوق بندان را بر عهده دارد. در شهر شاهرود همچنين در روز 27 ذي الحجه يکنفر از خدام تکيه بازار (زنجيري) شيپور تکيه را به صدا در مي آورد مبني بر اينکه محرم فرارسيده است. منبر خانه هاي قديمي شهر همچون منبرخانه کربلايي عابدين که از قديميترين منبرخانه هاست را نيز سياهپوش مي کنند. پنجه ها وعلمها را با پارچه هاي مشکي و سبزرنگ پوشش داده و خود را براي عزاداري ماه محرم مهيا مي کنند. در شهر شاهرود طي روزهاي اول و دوم ماه محرم روضه حضرت مسلم، روز سوم و چهارم روضه حر بن رياحي، روز پنجم روضه حضرت ابوالفضل، روز ششم روضه حضرت علي اکبر(ع) و حضرت قاسم (ع)، روز هفتم و هشتم روضه حضرت قاسم و حبيب بن مظاهر و در روز نهم محرم به چگونگي حوادث واقعه عاشورا مي پردازند . آيين ورود امام حسين(ع) به دشت کربلا در گرمسار در گرمسار آيين خاصي با عنوان ورود حضرت امام حسين(ع) به دشت کربلا در روزهاي اوليه ماه محرم برگزار مي شود که در اين برنامه شيفتگان سيدالشهدا(ع) با برتن کردن لباس عزا و در قالب دسته هاي مخصوص همراه با علم و کتل، در ميان اشک و ناله سوگواران صحنه ورود کاروان امام حسين(ع) را به تصوير مي کشند. در شهر بسطام هر محله داراي يک منبرخانه يا تکيه است که زنان و مردان به سياهپوش کردن آن مبادرت مي ورزند. در اکثر منبرخانه ها، تکايا، مساجد، حسينيه ها و حتي خانه ها مراسم روضه خواني و ذکر مصيبت امام حسين (ع) بر پا مي شود. درشهر بيارجمند زنان و مردان همه روزه هنگام صبح به حسينيه ها و مساجد محله رفته و در مجالس روضه ماه محرم شرکت مي کنند. از شب اول ماه محرم در مساجد و تکايا پس از نماز مغرب و عشاء مجالس مداحي، ذکر مصيبت و سينه زني برپا مي شود. علاوه بر آن عزاداران در اماکن ذکر شده با اطعام نذري پذيرايي مي شوند. غذاي نذري که شامل آبگوشت و يا برنج و گوشت است عمدتاً با همياري اهالي هر محله تهيه شده و يا اينکه دو يا چند خانوار با همياري مبادرت به پخت غذاي نذري در ايام ماه محرم مي کنند . همراهان عزيز ، آخرين اخبار استان سمنان را به صورت لحظه اي و فراجناحي در بسترهاي زير دنبال کنيد : آخرين خبر سمنان در تلگرام : https://t.me/joinchat/AAAAAENNWvIqZvWEhdCBvg آخرين خبر سمنان در اينستاگرام : https://instagram.com/semnan_today آخرين خبر سمنان در سروش : http://sapp.ir/Semnan.Online آخرين خبر سمنان در ايتا : http://eitaa.com/joinchat/163446784C56991a062c