حداکثر زمان در هر کشور برای خرید ماشین با حداقل حقوق
ايسنا/ اين روزها قيمت پرايد، پرفروشترين خودروي ايراني در بازار، چيزي حدود ۴۰ ميليون تومان است. عددي که در سال جاري رشد قابلتوجهي داشته و اين رشد، انتقاد بسياري از مردم را نيز بهدنبال داشته است. اگرچه مديران شرکتهاي خودروسازي در ايران، همواره از پايينبودن قيمت خودرو گله دارند و خواستار افزايش آن هستند اما ترديدي نيست که قيمت خودرو براي بسياري از مردم، بيش از تواناييشان است. حداقل حقوق و مزايا در سال ۹۷ براي فردي مجرد بنا بر تصويب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي، برابر با يک ميليون و ۲۶۱ هزار و ۲۶۹ تومان است که نسبت به سال ۹۶، افزايشي ۳۰ درصدي داشته است. حال اگر فرض کنيم که فرد مجردي با پايه حقوق وزارت کار استخدام شده و قصد خريد خودرو با استفاده از حقوق ماهانهاش را دارد و در اين مدت از حقوقش، هيچ مقداري را صرف امور جاري مانند خوراک و مسکن نکند، حدود ۳۲ ماه طول ميکشد تا بتواند پول خريد يک پرايد را جمعآوري کند! اين مورد را هم در نظر بگيريد که خط فقر براي يک خانواده چهار نفره ساکن تهران در تابستان ۹۷، دو ميليون و ۷۲۸ هزار تومان بوده است. به بيان ديگر، به احتمال قريب به يقين، در شهري مانند تهران، آن پايه حقوق وزارت کار به تنهايي کفاف يک زندگي عادي را هم نميدهد؛ چه برسد به آنکه آن را دستنخورده به مدت سه سال جمع کنيم تا بتوانيم با آن پرايد بخريم! البته همين نکته که پرفروشترين خودروي ايراني - برخلاف بسياري از کشورها - همزمان ارزانترين خودرو در اين کشور نيز هست، گواهي است بر اين نکته که قيمت خودرو در ايران، بيش از توان مالي قشر عظيمي از مردم است. حال بد نيست نگاهي بيندازيم به همين آمار در کشورهاي ديگر. جدول زير، مقايسهاي است از حداقل حقوق مصوب در ۱۸ کشور که برحسب دلار (به صورت اسمي) آورده شده و متأثر از نرخ دلار در کشور مورد نظر است. بديهي است که قدرت خريد يک دلار در هر کشور با کشور ديگر متفاوت است بنابراين در مقايسههايي که بر حسب خريد صورت گرفته، شاخصي به نام «شاخص هزينه زندگي» لحاظ شده که به نوعي اين اثر را خنثي کند. در محاسبه اعداد، ساعت کاري در هر ماه برابر با ۱۷۶ ساعت لحاظ شده است. اگرچه در برخي کشورها اين عدد متفاوت است اما ميزان اين تفاوت، تعيينکننده نيست. در هريک از اين کشورها، پرفروشترين خودرو با ديگر کشورها متفاوت است. اگر همان شرايط مفروض در مسئله بالا را براي اين کشورها فرض کنيم (حداقل حقوق مصوب به صورت دستنخورده) چند ماه طول ميکشد تا مردم هريک از اين کشورها موفق به خريد خودروي محبوب کشورشان شوند؟ براي اين محاسبه، ابتدا خودروي محبوب در هر کشور و سپس قيمت خودرو در کشور مربوطه (به دلار) را استخراج و سپس قيمت آنها را به حداقل حقوق ماهيانه تقسيم ميکنيم. اگرچه در کشوري مثل آرژانتين ۴۸ ماه طول ميکشد تا کارگري با حداقل حقوق و بدون دست زدن به آن حقوق به پرفروشترين خودروي اين کشور برسد اما پس از ۴۸ ماه، يک تويوتاي هايلوکس نصيبش ميشود؛ نه يک پرايد! بد نيست بدانيد پرفروشترين خودرو در جهان، تويوتا کورولا است که در اين کشورها بين ۷ ماه (استراليا) تا ۴۱۱ ماه (هند) زمان براي خريد آن با حداقل حقوق لازم است. با اندکي جستوجو به اين نتيجه ميرسيد که يک تويوتا کورولا در ايران حدود ۳۵۰ ميليون تومان آب ميخورد؛ يعني چيزي حدود ۲۹۱ ماه زمان لازم است تا پول خريد آن با حداقل حقوق يک کارگر به دست بيايد. دليل بالا بودن اين عدد، نرخ دلار در ايران و تعرفه بسيار بالاي گمرک خودرو است که باعث ميشود قيمت هر خودرو در ايران، جزو بالاترين قيمتهاي خودرو در جهان باشد. البته با اينکه حداقل حقوق، معيار نسبتا مناسبي در طبقات فقير جامعه به شمار ميرود، الزاما نميتواند ديدِ شفاف و دقيقي نسبت به اکثريت جامعه را به ما بدهد. شاخصهاي ديگري از جمله برابري اقتصادي و هزينههاي زندگي، نقشهاي بسيار مهمي در اين زمينه ايفا ميکنند. در همين مرحله ميتوانيد با مقايسه ميانگين حقوق با حداقل حقوق در هر کشور، ديدِ مختصري نسبت به برابري اقتصادي در جامعه کشور هدف پيدا کنيد. البته عوامل ديگري نيز در اين مورد نقش بازي ميکنند که از اهميت بالايي برخوردارند ولي براي مثال، دو کشور آمريکا و دانمارک را در نظر بگيريد. حداقل حقوق در دانمارک، چيزي حدود دو برابر حداقل حقوق در آمريکاست؛ در حاليکه اين دو کشور، ميانگين حقوق تقريبا برابري دارند. به بيان ديگر، فقراي دانمارک، چندان از متوسط جامعه دور نيستند. اين مورد خودش را در ضريب جيني (شاخصي براي ارزيابي شکاف طبقاتي) اين دو کشور نيز نشان ميدهد. ضريب جيني براي آمريکا برابر با ۰.۴۲ و براي دانمارک برابر با ۰.۲۹ است. اعداد پايينتر به معناي شکاف طبقاتي کمتر است. حال اگر هزينههاي جاري متوسط زندگي را از حقوق بکاهيم چطور؟ واقعيت اين است که شاخص هزينه زندگي، براي سبد مشخصي از کالا و براي متوسط جامعه محاسبه ميشود و اين يعني نميتوان فرض کرد فردي که حداقل حقوق را ميگيرد، با همين هزينهها زندگي ميکند اما اگر چنين فرضي داشته باشيم و به نوعي رفاهي برابر را براي تمام آحاد جامعه فرض کنيم، چند ماه طول ميکشد تا در هريک از اين کشورها بتوان يک تويوتا کورولا خريد؟ در هفت کشور از کشورهاي فوق، هرگز نميتوانيد! در واقع اصلا دخل و خرجتان با هم جور در نميآيد چون هزينههاي زندگي متوسط از حقوق حداقل بيشتر است. اما در ميان ۱۱ کشور باقيمانده، استراليا با ۱۲ ماه، بهترين وضعيت و آرژانتين با ۵۱۰ ماه بدترين وضعيت را دارد. اگر همين شرايط را براي حقوق متوسط نيز لحاظ کنيم، کماکان استراليا در صدر باقي ميماند ولي برزيل با ۲۸۰ ماه جاي آرژانتين را در قعر ميگيرد. اگر منصفانه و علميتر به مسئله نگاه کنيم، نميتوان تنها با استفاده از آمار فوق، مواردي چون رفاه اقتصادي يا رضايت مردم هر کشور را بسنجيم چرا که تعداد عوامل مؤثر در هريک بسيار بيش از موارد بالاست. اما ميتوان به يک نماي کلي از وضعيت در هر کشور و البته در ايران رسيد.