دو قطبی مثبت و منفی در تورم ماهانه خوراکی ها
اقتصاد نيوز/ گزارش مرکز آمار ايران از خوراکيها در ميانه تابستان نشان ميدهد که دو قطبي مثبت و منفي در تورم ماهانه ايجاد شده است.
بر اساس اين گزارش از ۲۴ کالاي مورد بررسي در اين گزارش، تورم ماهانه نيمي از کالاهاي خوراکي مثبت گزارش شده، همچنين تورم ماهانه نيمي ديگر، از کالاهاي خوراکي منفي ثبت شده است. نکته قابلتوجه اين است که در ماههاي گذشته، ميزان کالاهاي خوراکي با تورم ماهانه منفي افزايش يافته، در واقع کاهش قيمت برخي از خوراکيهاي پرتقاضا کليد خورده است. آمارهاي گزارش شاخص بهاي تورم نيز نشان ميدهد در مجموع تورم ماهانه خوراکيها به منفي ۵/ ۰ درصد رسيده است. در بين کالاهاي اين گزارش، صيفيها بيشترين افت ماهانه را ثبت کردند. به نظر ميرسد که افزايش عرضه تابستاني باعث کاهش قيمت در اين بخش شده است. از سوي ديگر، چاي خارجي و مرغ ماشيني، طي مرداد ماه با افزايش قيمت روبهرو بودند. اين موضوع گوياي اين مطلب است که هنوز پسلرزههاي نوسان ارزي در برخي خوراکيها مشاهده ميشود. بنابراين به نظر ميرسد که سه عامل در ايجاد تعادل تورمي در خوراکيها نقش ايفا کردند. عرضه محصولات کشاورزي در تابستان، کاهش نوسانات ارزي در سال جاري و همچنين تغيير انتظارات تورمي که باعث کاهش هجوم ناگهاني و انبارداري مواد غذايي شده است.
بررسيها نشان ميدهد که تورم خوراکيها در مرداد ماه به تعادل رسيده است. تعادل از اين جهت که تورم ماهانه نيمي از کالاها مثبت و تورم ماهانه نيمي ديگر منفي گزارش شده است. به بيان ديگر، از ۲۴ کالاي مورد بررسي در گزارش مرکز آمار ايران، نيمي از کالاهاي خوراکي کاهش قيمت را در مرداد نسبت به تيرماه ثبت کردهاند و نيمي ديگر از کالاها نيز با افزايش قيمت روبهرو شدهاند. در بين کالاها سيبزميني، گوجه و پياز بيشترين کاهش را ثبت کردند و در مقابل چاي خارجي، مرغ ماشيني و پرتقال داخلي رشد قيمت داشتند.
تورم منفي در صيفيجات
مرکز آمار ايران گزارش خوراکيها در مرداد ماه را منتشر کرده است. از بين ۲۴ کالاي خوراکي در مرداد، قيمت ۱۲ خوراکي در بازه ماهانه کاهشي بوده است و در بين کالاهايي که بيشترين کاهش قيمت را ثبت کردهاند، صيفيجات به چشم ميخورند. به نوعي که سيبزميني با تورم منفي ۲/ ۲۱ در صدر کالاهاي کاهشي قرار گرفته است. نکته قابل توجه اين است که با وجود کاهش ۲۱ درصدي قيمت سيبزميني، نسبت به ماه قبل، تورم نقطه به نقطه اين گروه ۲۶۷ درصد گزارش شده است. بنابراين اين کالاي خوراکي در مرداد ماه بيشترين کاهش ماهانه و بيشترين افزايش سالانه را به ثبت رسانده است. اين موضوع نشان ميدهد که بهاي سيبزميني داراي نوسان زيادي بوده است. قيمت هر کيلو سيبزميني در مرداد ماه سالجاري ۶ هزار و ۱۴۰ تومان ثبت شده درحاليکه اين رقم در ماه قبل ۷ هزار و ۸۵۰ تومان بود. گوجهفرنگي دومين کالايي است که بيشترين افت ماهانه را ثبت کرده است. قيمت هر کيلو از اين خوراکي در ارديبهشت ماه به ۳ هزار و ۵۰۰ تومان رسيده که نسبت به ماه قبل افت ۱۷ درصدي را ثبت کرده است. بهنظر ميرسد که عرضه اين محصول در تابستان افزايش يافته و همين موضوع باعث کاهش قيمت گوجهفرنگي شده است. بهاي اين کالا نسبت به مرداد ماه سال قبل افزايش ۳۲ درصدي را ثبت کرده است. پياز نيز با افت ماهانه ۱۳ درصدي يکي ديگر از کالاهاي ارزان شده ليست مرکز آمار ايران محسوب ميشود. بهاي هر کيلو پياز در مرداد ماه سالجاري حدود ۳هزار و ۱۰۰ تومان ثبت شده است. اين کالا نسبت به مدت مشابه سال قبل نيز افزايش ۷۵ درصدي را ثبت کرده است. ديگر کالاهاي مهمي که در مرداد ماه با افت قيمت روبهرو شدهاند، برنج ايراني و خارجي هستند. برنج ايراني به ميزان يک درصد و برنج خارجي حدود ۲ درصد از قيمت خود را نسبت به ماه قبل از دست دادهاند. البته اين افت قيمت در مقايسه با ساير کالاها کمتر بوده، اما نشان ميدهد که اين کالاي پرمصرف در مسير نزولي قيمت قرار گرفته است.
شکر ارزان شد
خبرها حاکي از آن است که در مناطق شهري شکر ارزان شده است. براساس آمارهاي مرکز آمار ايران، تورم ماهانه شکر به ميزان منفي ۳/ ۵ درصد گزارش شده است، از سوي ديگر، تورم ماهانه قند نيز معادل منفي ۵/ ۳ درصد ثبت شده است. بنابراين دو کالاي شيرين جدول گزارش خوراکيها با افت قيمت روبهرو شدهاند، هرچند که تورم نقطه به نقطه اين دو کالا نيز مثبت است. طي يک سال منتهي به مرداد ماه سالجاري ۶۳ درصد به قيمت شکر و ۶۹ درصد نيز به قيمت قند افزوده شده است. در ماههاي گذشته، شکر يکي از مقاصد توزيع ارز ارزان بود، اما اين شرايط باعث شده بود که برخي با واردات ارزان شکر، تبديل آن به آبنبات و صادرات مجددش، از مواهب منابع ارزي ارزانقيمت استفاده کنند و در برخي مواقع نيز بهعنوان صادرکنندگان برتر مورد تقدير قرار گيرند. البته بهنظر ميرسد که با تعديل قيمت ارز در ماههاي اخير، از سطح اين نوع صادرات مصنوعي نيز کاسته شده است.
وضعيت حذف شدگان از دلار ۴۲۰۰
اگرچه آمارها نشان ميدهد که قند و شکر در مرداد ماه، کاهشي گزارش شده، اما چاي خارجي طي يک ماه ۳۰ درصد افزايش قيمت را ثبت کرده است. موضوعي که شايد باعث شود مردم قند و شکر را براي صرف نوشيدني ديگري مصرف کنند. قيمت هر بسته ۵۰۰ گرمي چاي خارجي در حالي در مرداد ماه به ميزان ۵۰ هزار تومان گزارش شده که تورم نقطه به نقطه اين کالا در مرداد ماه ۸۷ درصد اعلام شده است. به نظر مهمترين علتي که افزايش قيمت چاي خارجي را سبب شده، حذف ارز ترجيحي براي واردات اين محصول است. هر چند تبديل دلار دولتي به نيمايي (از ۴۲۰۰ تومان به ۱۱ هزار تومان) معادل ۱۶۲ درصد رشد داشته است، اما چاي خارجي از فروردين امسال تاکنون، حدود ۵۰ درصد رشد قيمت را ثبت کرده است. در واقع حذف دلار ۴۲۰۰ توماني تاثير کاملا موازي بر قيمت چاي خارجي نداشته است. کما اينکه در مورد ۳ کالاي ديگري که از مشمولان دريافت دلار ۴۲۰۰ توماني حذف شدهاند، رصد قيمتها تاييد ميکند که حذف دلار ۴۲۰۰ تومان اثر معناداري بر قيمت نداشته است. مثلا در مورد گوشت گوسفند و گوساله، از فروردين امسال تا پايان مرداد، قيمتها روند کاهشي را ثبت کردهاند. يا در مورد کره پاستوريزه، ميزان رشد قيمت از انتهاي فروردين تا ماه پنجم سال، تنها ۳/ ۱ درصد بوده است. در مورد حبوبات (لوبيا چيتي و عدس) نيز ميزان رشد قيمتها بين ۶ تا ۱۲ درصد متغير بوده که چندان با رشد قيمت ارز (از ۴۲۰۰ تا دلار نيمايي) همخواني ندارد. بنابراين ميتوان اينطور نتيجهگيري کرد که کالاهايي که تماما از واردات اثر ميگيرند (همچون چاي خارجي)، از حذف دلار ۴۲۰۰ توماني اثر محسوسي پذيرفتهاند. البته اين اثر ۱۰۰ درصدي نبوده است، چرا که در آن حالت قيمت چاي به جاي ۵۰ درصد، بايد بيش از ۱۵۰ درصد رشد ميکرد. اما در مورد کالاهاي ديگر که تماما متاثر از واردات نبودهاند، حذف دلار ۴۲۰۰ توماني نتوانسته رد محسوسي بر قيمت آنها بهجا بگذارد.
سمت افزايشي کالاهاي خوراکي
در بين کالاهاي مورد بررسي، مرغ ماشيني نيز طي يک ماه افزايش قيمت ۱۵ درصدي را در مرداد ماه تجربه کرده است. قيمتي که براي مرغ ماشيني در مرداد ماه به ازاي هر کيلو ثبت شده، ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان است. البته سطح قيمتهاي اين کالا نسبت به مرداد ماه سال قبل نيز افزايش ۷/ ۴۶ درصدي را نشان ميدهد. اين موضوع در برخي هفتههاي اخير، باعث شده بود که مرغ ارزانتر نيز با قيمت مصوب در بازار توزيع شود، اما به نظر ميرسد که قيمت تعادلي اين کالاي پرمصرف در سبد خانوار در محدوده ۱۴ هزار تومان باشد. پرتقال محصول داخل نيز در ماه مرداد افزايش ۳/ ۱۰ درصدي را طي يک ماه تجربه کرده است. البته با توجه به اينکه مرداد فصل اين خوراکي نيست، نوسانات قيمتي آن دور از ذهن نيست.
يکي ديگر از کالاهايي که طي ماههاي گذشته با افزايش قيمت روبهرو بوده، گوشت گوسفند است. طي مرداد ماه تنها ۱/ ۱ درصد به قيمت اين خوراکي افزوده شده است. قيمت هر کيلو گوشت گوسفند در مرداد ماه کمتر از ۱۰۰ هزار تومان بوده، که نسبت به مرداد ماه سال قبل افزايش ۹۱ درصدي را ثبت کرده است. اما بهرغم افزايش قيمت گوشت گوسفندي، گوشت گوساله کاهش قيمت منفي ۷/ ۱ درصد را در ماه مياني تابستان تجربه کرده است. هر چند که ميزان افزايش سالانه آن با گوشت گوسفندي برابري ميکند.
قيمت هر کيلو گوشت گاو يا گوساله در مرداد ماه سالجاري به ميزان ۸۹ هزار تومان ثبت شده است. از ديگر کالاهايي که در مرداد ماه افزايش قيمت را ثبت کرده است، شير پاستوريزه بوده که به سطح قيمتي آن در مرداد ماه ۵/ ۵ درصدي افزوده شده است. ديگر لبنيات، نظير ماست و پنير نيز افزايش قيمتي به ميزان ۶/ ۳ درصد و ۵/ ۶ درصد طي يک ماه تجربه کردهاند. از مجموع آمارهاي ارائه شده اين نکته را ميتوان دريافت که يک تعادل قيمتي در بين تورم کالاهاي خوراکي بهوجود آمده است. اگرچه که قيمت اکثر کالاهاي خوراکي نسبت به سال قبل با تورم مثبت گزارش شده، اما نسبت به سال قبل تخممرغ ماشيني به ميزان ۲/ ۷ درصد از ارزش قيمتي خود را از دست داده است. به نحوي که هر کيلوگرم تخممرغ ماشيني در مرداد ماه ۹ هزار و ۲۰۰ تومان عرضه شده است. خيار نيز نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۴/ ۴ درصدي را ثبت کرده است. با توجه به سطح تورم منفي برخي کالاها در ماههاي اخير، به نظر ميرسد که در ماههاي آتي نيز به جمع کالاهاي با تورم منفي نقطه به نقطه افزوده شود.
کالاهاي وابسته به جغرافيا
نکته ديگري که در گزارش مرکز آمار ايران به چشم ميخورد، تفاوت قابل توجه قيمتهاي حداکثر و حداقل در کشور است. يعني ميانگين قيمت کالايي در سطح يک استان تا ۲ برابر استان ديگر است. مثلا در مرداد ماه، حداقل قيمت ميانگين برنج خارجي حدود ۷۷۰۰ تومان ثبت شده، اما حداکثر قيمت آن به بيش از ۱۴ هزار تومان رسيده است که ۸۴ درصد اختلاف را منعکس ميکند. در مورد سيبزرد و پرتقال که هنوز فصل برداشت آنها نرسيده، اين اختلاف قيمت شديدتر و بيش از ۱۲۰ درصد گزارش شده است. کمترين اختلاف قيمت جغرافيايي مربوط به مرغ ماشيني، گوشت گوساله، موز و روغن مايع بوده که اختلاف قيمت حداکثر و حداقل آنها کمتر از ۳۰ درصد گزارش شده است.