خروج بازار قیمت نفت از دست سعودیها
فارس/ جنگ اخير بر سر قيمت نفت خسارتهاي جدي به اقتصاد عربستان وارد کرده و روابط اين کشور با آمريکا را هم شکر آب کرده است. جنگ اخير بر سر قيمت نفت در بازار جهاني که بين عربستان و روسيه چند ماه پيش به راه افتاد خسارتهاي شديدي را به اقتصادعربستان وارد کرده و رابطه خاندان سعودي با حکام آمريکا را هم شکر آب کرده است. طي ده سال گذشته عربستان دوبار جنگ بر سر قيمت نفت را تجربه کرده و در هر دو اين موارد بازنده بوده است. با توجه به آن که حکام سعودي توانايي درس گرفتن از گذشته را ندارند ممکن است دوباره شاهد شکل گرفتن يک جنگ ديگر بر سر قيمت نفت توسط خاندان سعودي باشيم که ميتوان گفت که آنها در جنگ سوم هم بازنده خواهند بود. آنها در اين مسير سعي کردند تا براي خود هم از نظر سياسي و هم از نظر اقتصادي لايه حفاظتي ايجاد کنند اما نتيجه تمام اين اقدامات ورشکست شدن کامل عربستان خواهد بود. *سعوديها عليه نفت شيل آمريکا هدف هر دو جنگي که عربستان بر سر قيمت نفت در ۱۰ سال گذشته به راه انداخته نابود کردن نفت شيل آمريکا بوده است. در نخستين جنگ نفتي که بين سالهاي ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ شکل گرفت هدف عربستان اين بود که توسعه صنعت نفت شيل آمريکا را از طريق پايين آوردن قيمت نفت در بازار جهاني به وسيله عرضه بيش از حد نفت، متوقف کند. عربستان تلاش مي کرد تا با ورشکست کردن بسياري از شرکتهاي نفتي شيل و متوقف کردن رشد توليد نفت آمريکا کاري کند که ديگر تهديدي از سوي نفت آمريکا عليه سلطه عربستان بر بازار جهاني نفت وجود نداشته باشد. دومين جنگ نفتي که عربستان به راه انداخت و تازه تمام شده هدف مشابهي داشت و البته در قالب آن تلاش شد از پر شدن جاي خالي نفت عربستان در بازار جهاني توسط توليدکنندگان آمريکايي جلوگيري شود. چرا که سعوديها در توافق اوپک پلاس متعهد شده بودند عرضه نفت را کاهش دهند و اين نگراني وجود داشت که توليد کنندگان آمريکايي به سرعت براي پر کردن جاي خالي نفت اين کشور در بازار جهاني اقدام کنند. در نخستين جنگ عربستان بر سر قيمت نفت آنها فکر ميکردند که ميتوانند صنعت نفت شيل آمريکا را که در آن زمان خيلي قوي نبود از بين ببرند. اينگونه تصور مي شد که قيمت سر به سر توليد نفت شيل آمريکا در سال 2014 معادل ۷۰ دلار در هر بشکه بود و اينکه آنها قدرت انعطاف زيادي براي مقابله با کاهش قيمت نفت در بازار جهاني ندارند. از سوي ديگر عربستان حجم زيادي معادل حدود ۷۳۷ ميليارد دلار ذخيره ارز و دارايي خارجي داشت و اين مسئله باعث مي شد تا آنها بتوانند از قدرت مانور بالايي در صورت مواجهه با کسري بودجه ناشي از سقوط قيمت نفت در بازار جهاني بهره ببرند. *خيال خام سعوديها براي شکست نفت آمريکا در چند ماه به گفته يک بانکدار در نيويورک، مقامات سعودي در يک ديدار خصوصي با مقامات نفتي ديگر کشورها و مديران شرکتهاي بين المللي که در اکتبر سال ۲۰۱۴ برگزار شد با اطمينان کامل گفته بودند که طي چند ماه در اين جنگ پيروز خواهند شد. سعوديها تصور مي کردند که با اين اقدامات خود نه تنها صنعت نفت شيل آمريکا را براي هميشه از ميدان بدر مي کنند بلکه حتي مي توانند از اين طريق ديگر اعضاي اوپک را هم براي همراهي با سياست هاي عربستان تحت فشار قرار دهند. *تير سعودي ها به سنگ خورد اما همانطور که بعدها مشخص شد سعوديها به شکلي فاجعه بار تصور غلطي نسبت به توانمندي صنعت نفت شيل آمريکا براي وفق دادن خود با شرايط بدتر و پايين آوردن هزينه ها داشتند. بسياري از شرکتهاي نفت شيل بخصوص در ميادين پرميان و باکن توانستند هزينه سربه سر توليد را تا ۳۰ دلار در هر بشکه کاهش داده و با نفت ۳۷ دلار در هر بشکه سود کافي شناسايي کنند. همه اين موارد به لطف توسعه فناوري استخراج و بالا بردن بهره وري در روند عملياتي بود. با گذشت ۲ سال از اين روند اوضاع سعوديها بسيار خراب شد به گونهاي که از مازاد بودجه در سالهاي قبل از جنگ بر سر قيمت نفت به کسري بودجه سنگين ۹۸ ميليارد دلاري رسيدند. سعوديها در اين مدت ۲۵۰ ميليارد دلار از ذخاير ارز خارجي خود را نيز از دست دادند. کار تا جايي پيش رفت که معاون وقت وزارت اقتصاد عربستان در اقدامي بي سابقه اعلام کرد اگر اين کشور اصلاحات اقتصادي انجام ندهد عربستان سه تا چهار سال آينده محکوم به ورشکستگي است. دليل اينکه عربستان نه در جنگ قبلي و نه در هر جنگ پيشرو بر سر قيمت نفت بازنده خواهد بود اين است که اين مقاومت صنعت نفت شيل آمريکا که شاهد هستيم نتيجه همين اقدامات عربستان در مقاوم سازي صنعت نفت شيل آمريکا است. در واقع حالا شرکتهاي نفت شيل آمريکا ميتوانند با قيمت خيلي پايين نفت تا حتي بيشتر از زماني که براي ورشکست شدن عربستان نياز است به فعاليت خود ادامه دهند. از طرف ديگر هزينههاي ثابت صنعت نفت عربستان بيش از گذشته افزايش يافته و در حالي که پيش از شروع جنگ نفتي اخير قيمت توليد نفت براي سعودي ها در راستاي تأمين هزينه هاي آنها ۸۴ دلار در هر بشکه برنت بود، اما حالا با در نظر گرفتن خسارت وارده به اقتصاد اين کشور ناشي از جنگ قيمتي اخير اين رقم حتي بالاتر نيز رفته است. بر خلاف سعوديها اما صنعت نفت شيل آمريکا توانسته از تهديد فشار سنگين عربستان را به فرصت تبديل کرده و هزينههاي خود را تا جايي پايين بياورد که بتوانند با قيمت ۲۵ تا ۳۰ دلار براي نفت آمريکا هم سود دهي داشته و بخشي از کاهش توليد خود را جبران کنند. البته اين به شرطي است که شرکتها بر اين باور باشند قيمت نفت به زير ۲۰ دلار کاهش نخواهد يافت. *وقتي بازار قيمت از دست سعوديها خارج شده است مشکل سعودي ها فقط پايين بودن قيمت نفت نيست چرا که حالا آن ها نميتوانند قيمت را تا آنجا که ميخواهند بالا ببرند. دولت آمريکا به هيچ عنوان خواستار افزايش قيمت نفت به بالاي ۷۰ دلار نيست و به همين دليل بود که سال گذشته زماني که قيمت اين حامل انرژي براي مدتي به بالاي ۷۰ دلار در هر بشکه افزايش يافت دونالد ترامپ، رئيس جمهور آمريکا، به صورت ضمني شروع به اعمال فشار عليه سعودي ها براي افزايش عرضه و پايين آوردن قيمت نفت کرد. ترامپ در آن زمان در توييتر نوشت در صورتيکه حمايت آمريکا نباشد دولت عربستان حتي تا دو هفته هم دوام نمي آورد. دولت آمريکا اصلاً با نفت با قيمت بالاي ۷۰ دلار راحت نيست چرا که براي اين کشور تبعات اقتصادي به بار مي آورد. بررسي ها حاکي از آن است که هر ۱۰ دلار افزايش در قيمت نفت به افزايش ۲۵ تا ۳۰ درصدي قيمت بنزين منجر شده و هر 1 سنت افزايش در قيمت بنزين آمريکا به معناي از دست رفتن يک ميليارد دلار هزينه کرد مصرف کنندگان در اقتصاد اين کشور است. به نظر مي رسد اينکه چه قيمتي ميتواند نيازهاي اقتصادي سعوديها را تامين کند اهميت خود را براي دولتمردان آمريکايي از دست داده است و بنا به گفته برخي منابع آگاه اينکه عربستان به تدريج در حال رفتن به سمت ورشکستگي است براي مقامات آمريکايي از اهميت کمي برخوردار است. اين مسئله به گونهاي خيانت آمريکاييها به سنگ بناي روابط دو کشور از سال ۱۹۴۵ تا کنون به شمار مي رود. اين توافق بر اين مبنا شکل گرفته بود که سعوديها تمام نفت مورد نياز آمريکا را تامين کرده و در عوض دولتهاي آمريکا هم امنيت خاندان سعودي را تامين کند. اما حالا با رشد صنعت نفت شيل شرايط آمريکا تغيير کرده و طرف غربي در تلاش است تا عربستان را بر آن دارد تا راه را براي ادامه فعاليت و حتي رشد صنعت نفت شيل باز کند. از ديگر دلايل شکر آب شدن رابطه آمريکا با عربستان و تغيير نگاه سياستمداران اين کشور نسبت به خاندان سعودي اتفاقاتي است که محمد بن سلمان، وليعهد اين کشور، مسئول آنها بوده است. از جمله آنها مي توان به حمله عربستان به يمن، نزديک شدن سعودي ها به روسيه در قالب گروه بندي اوپک پلاس، گروگانگيري نخست وزير وقت لبنان در سال ۲۰۱۷ و مجبور کردن وي به استعفا از سمت خود، و نهايتاً قتل جمال خاشقچي روزنامه نگار سعودي بود که حتي سازمان اطلاعات مرکزي آمريکا، سي آي اي، گزارش داده به دستور مستقيم شخص بن سلمان اين جنايت انجام شده، اشاره کرد. بنابراين سعوديها در شرايط کنوني هم به خاطر فشارهاي آمريکا و هم به خاطر مشکلات شديد اقتصادي خود نمي توانند براي مدت زمان زيادي قيمت نفت را پايين نگه دارند و از طرف ديگر نميتوانند برخلاف ميل مقامات آمريکايي آن را به بالاي ۷۰ دلار در هر بشکه که مي تواند منابع مالي مورد نياز آنها را تامين کند برسانند. بر اساس آخرين گزارش بانک مرکزي عربستان ميزان ذخاير ارز خارجي اين کشور حالا به ۴۶۴ ميليارد دلار رسيده که کمترين ميزان از سال ۲۰۱۱ تاکنون به شمار ميرود و عملاً سعوديها ديگر فضاي زيادي براي مانور و جنگ بر سر قيمت نفت ندارند.