برگزیده

صنایع زنگ زده در استان خراسان!

خراسان

بروزرسانی 1399/05/23 - 8:1

خراسان/ خراسان رضوي، وضعيت به روزرساني صنايع استان را بررسي کردصنايع زنگ زده !
با وجود فرسودگي 50 درصدي خطوط توليد استان ، امسال يک ريال تسهيلات براي نوسازي صنايع پرداخت نشده است.

راهبردهاي کوتاه‌مدت دولت و سيستم بانکي در خصوص تأمين مواد اوليه و سرمايه در گردش مورد نياز صنايع، به‌جاي تخصيص ارز و تسهيلات بلندمدت براي تأمين ماشين‌آلات و نوسازي خطوط توليد يک راهبرد ضعيف است که به‌جاي رونق توليد صنايع را زمين خواهد زد. به گزارش خراسان رضوي، ارتقا و بهبود کيفيت توليد يکي از مهم‌ترين شاخص‌هاي افزايش بهره‌وري، حرکت رو به ‌جلو و رقابت‌پذيري توليدات است که از اين طريق مي‌توان راهبردهاي کلاني مانند جهش توليد را محقق کرد، اما ارتقا و بهبود کيفيت توليدات درگرو خطوط توليد روزآمد است. مثل معروف « ماهيگيري ياددادن به ز ماهي دادن!» خود به ‌درستي بيانگر تأثير راهبردهاي بلندمدت برابر راهبردهاي کوتاه‌مدت است. استهلاک و فرسودگي خطوط توليد در استان و کشور موضوع جديدي نيست و مي‌توان ادعا کرد واحدهاي توليدي بزرگ و حتي توليدات معتبر استان گاه با خطوط توليد فرسوده و قديمي فعاليت خود را ادامه مي‌دهند و بدتر اين که حتي برخي واحدهاي توليدي که به تازگي پروانه تأسيس و بهره‌برداري هم دريافت مي‌کنند به ‌نوعي خطوط توليدي روزآمدي ندارند. بنا بر اذعان رئيس خانه صمت استان بيش از 50 درصد خطوط توليد استان فرسوده هستند. حسيني در گفت وگو با خراسان رضوي مي‌گويد: در واقع از سال 85 تاکنون نوسازي و تجهيز خطوط توليد واحدهاي توليد ما به‌سختي انجام مي‌شد به ويژه ماشين‌آلات باکيفيت و توليدي کشورهاي اروپايي و اين موضوع را مي‌توان در مقايسه توليدات داخلي با نمونه‌هاي مشابه خارجي کاملاً مشاهده کرد. اما علت اين موضوع چيست؟

وجود کالاي مشابه بي‌کيفيت
حسيني مقدم مديرعامل «خيام الکتريک» مي گويد : مشکل عمده ما بحث ثبت سفارش‌هاست. بدين ترتيب که وقتي براي واردات «قالب» که در حوزه کار ما بسيار لازم است اقدام مي‌کنيم اعلام مي‌کنند اين کالا توليد مشابه داخلي دارد اما توليد مشابه آن بسيار بي‌کيفيت است.
وي مي‌افزايد: موضوع ديگر اين که زماني که ما براي واردات ماشين‌آلات و تجهيزات اقدام مي‌کنيم اعلام مي‌کنند اين تجهيزات در داخل توليد مي‌شوند. مثلاً دستگاهي را که ما مي‌دانيم در داخل کشور توليد نمي‌شود ، اعلام مي‌کنند که ماشين‌سازي داخلي آن را توليد مي‌کند. به همين دليل ما مجبور مي‌شويم به ماشين‌سازي سفارش دستگاه موردنياز را بدهيم، اما به‌محض اين که ما قرارداد ببنديم و پيش‌پرداخت اوليه را انجام دهيم ماشين‌سازي براي تأمين دستگاه مورد نياز ما به ثبت سفارش و خريد از خارج کشور اقدام مي‌کند.

واردات به اسم توليد داخل، مونتاژي و گران
اين توليدکننده مي‌افزايد: در واقع دستگاهي را که ما مي‌خواستيم ماشين‌سازي از خارج کشور سفارش مي‌دهد، آن را در داخل مونتاژ مي‌کند و چند برابر قيمت به ما مي‌فروشد. يعني بنده توليدکننده مجبور هستم يک دستگاه را که کيفيت مدنظر را ندارد و ممکن است از قطعات کم کيفيت‌تري مونتاژ شده باشد ، باقيمت بالاتر از ماشين‌سازي داخلي خريداري کنم.
حسيني مقدم مي گويد: بنده چندي پيش قصد داشتم پروژه‌اي را راه‌اندازي و با استفاده از کربنات کلسيم محصولات مختلفي مانند کاغذ روزنامه توليد کنم که حدود 70 ميليارد تومان سرمايه‌گذاري لازم داشت، اما وقتي براي واردات تجهيزات و خطوط توليد اقدام کردم اعلام شد يک ماشين‌سازي مي‌تواند اين تجهيزات و خطوط توليد را در اختيار ما قرار دهد. درحالي‌که ما اطلاع داشتيم اين فناوري و تجهيزات تنها در اختيار کشور چين و تايوان است، بعد مشخص شد قصد دارند با دريافت پيش‌پرداخت از ما براي واردات اين تجهيزات اقدام کنند و سپس به ما بفروشند.
مديرعامل «خيام الکتريک» مي‌گويد: بازار توليدات ما ، کشورهاي همسايه به ويژه کشورهاي حوزه خليج‌فارس و سوريه است ولي با اين شرايط نمي‌توانيم خطوط توليد خود را روزآمد کنيم و در آينده بازارهاي هدف خود را از دست خواهيم داد. بنابراين علاوه بر اين که دولت بايد در ثبت سفارش‌ها حمايت بيشتري از توليدکننده داشته باشد و اجازه دهد ما دستگاه‌هاي به‌روز و باکيفيت وارد کنيم، بانک ها تسهيلات بلندمدت در اختيار متقاضيان قرار دهند تا بتوانند بهره‌وري خطوط توليد خود را با تجهيزات روز دنيا ارتقا دهند.

بازنگشتن سرمايه ناشي از واردات تجهيزات
مديرعامل شرکت «ايران شرق نيشابور» معتقد است که بازنگشتن سرمايه عاملي براي اقدام نکردن برخي مديران واحدهاي توليدي براي به‌ روز رساني خطوط توليدي است. جلائي مي‌گويد: هر واحد توليدي اگر مي‌خواهد به بقاي خود ادامه دهد بايد خطوط و تجهيزات توليدي خود را به‌روز کند اما اين کار نيازمند حمايت‌هاي جدي دولت است، زيرا در شرايط کنوني که قيمت ارز مدام در حال رشد است و توليدکننده مجبور است سرمايه و نقدينگي زيادي را صرف خريد مواد اوليه کند، منابع مالي براي واردات و تأمين تجهيزات خط توليد خود نخواهد داشت و دولت بايد کمک کند.
وي مي‌افزايد: اگرچه در شرايط کنوني دولت نمي‌تواند آن‌چنان‌که بايد ارز در اختيار توليدکننده قرار دهد اما حداقل موانع و بوروکراسي‌هاي اداري را کاهش دهد و بانک مرکزي به پرونده متقاضيان واردات تجهيزات و مواد اوليه توليد با سرعت بيشتري رسيدگي کند. علاوه بر اين شرايط بانک ها بايد تسهيلات سرمايه ثابت و ارزان‌تري را در اختيار توليدکننده قرار دهند.

گراني ماشين‌آلات خارجي

رئيس هيئت‌مديره پوشاک «البسکو» مي‌گويد: تجهيزات و خطوط توليد خارجي بسيار گران هستند، به ويژه در حوزه پوشاک ما نيازمند آن هستيم که تجهيزات را از کشورهاي اروپايي وارد کنيم. با قيمت امروز ارز حداقل قيمت تجهيزاتي که مي‌خواهيم وارد کنيم 100 هزار يورو است که براي ما حدود 2.5 ميليارد تومان تمام مي‌شود، کدام توليد و بازار ما مي‌تواند اين هزينه را جبران کند؟
خليل گلابگير مي‌افزايد: آخرين باري که پوشاک البسکو توانسته خطوط توليد خود را به‌روز کند به 25 سال پيش بازمي‌گردد، اگرچه ما سعي مي‌کنيم توليدات به‌روز داشته باشيم و داريم ،اما به‌ هرحال خطوط توليد به‌روز بهره‌وري توليد را بسيار بالا مي‌برد و باعث کاهش مصرف انرژي مي‌شود.
وي مي‌گويد: وقتي بازار توليدات به شدت تحت تأثير واردات قاچاق و اجناس چيني است توليدکننده توان مالي و نقدينگي نخواهد داشت که براي واردات تجهيزات اقدام کند. از سويي تسهيلاتي که دولت در اختيار توليد کننده قرار مي‌دهد هم گران است. توليدکنندگان امروز نيازمند تسهيلات در سرمايه ثابت هستند که بتوانند خطوط توليد خود را روزآمد کنند. اين روزآمدي و خريد تجهيزات جديد به ويژه در حوزه پوشاک علاوه بر ارتقاي بهره‌وري اشتغال خوبي را فراهم مي‌کند. بنابراين ما انتظار داريم دولت تسهيلات ويژه‌اي را براي به‌روزرساني خطوط توليد و خريد تجهيزات در اختيار توليدکنندگان قرار دهد.

قوانين خلق الساعه
عرفاني مديرعامل «پيشتاز موتور توس» نيز قوانين خلق‌الساعه را يکي از عمده‌ترين موانع واردات ماشين‌آلات و تجهيزات خطوط توليد مي‌داند و مي‌گويد: چندين ماه است که کالا و تجهيزات خريداري‌شده ما آن‌طرف گمرک مانده‌اند و ارزي براي واردکردن آن‌ها در اختيار ما قرار داده نمي‌شود. نه‌تنها ارز نيمايي به ما داده نمي‌شود بلکه اجازه نمي‌دهند ارز آزاد بخريم و تجهيزات خريداري‌شده را وارد کنيم. اين موضوع به اعتبار ما لطمه زده است و شرکت‌هاي خارجي در همکاري با توليدکننده داخلي سخت‌گيرانه عمل مي‌کنند و حتي گاه دستگاه و تجهيزات به ما نمي‌فروشند.

تحريم‌ها و پا پس کشيدن شرکت‌هاي خارجي
باذلي مديرعامل شرکت« فراورده‌هاي ديرگداز ايران» و احمد امير مديرعامل شرکت «امير چاپ» نيز عمده‌ترين مشکلات و موانع پيش روي به روز رساني خطوط توليد را تحريم‌هاي شديد آمريکا مي دانند که باعث شده است شرکت‌هاي خارجي تأمين‌کننده از انجام تعهدات خود پا پس بکشند.

بانک ها رغبتي به پرداخت تسهيلات بلند مدت ندارند
معاون امور صنايع سازمان صمت استان پرده از مسئله ديگري برمي‌دارد. ابراهيم ناصري به خراسان رضوي مي‌گويد: اگر تسهيلات ريالي پرداخت‌شده در سال 98 و سه‌ماهه امسال براي نوسازي و بازسازي صنايع را بررسي کنيم متوجه عملکرد شبکه بانکي براي حمايت از صنايع خواهيم شد زيرا متأسفانه بانک ها رغبتي به پرداخت تسهيلات «بلندمدت» يا «سرمايه ثابت» که مورد نياز نوسازي و بازسازي صنايع است، ندارند.
وي مي افزايد: در سال گذشته تعداد 73 پرونده بازسازي و نوسازي صنايع استان در سامانه ثبت شدند که ارزش تسهيلات مورد تقاضا حدود 521 ميليارد تومان بوده است. از اين تعداد 33 مورد به ارزش 105 ميليارد تومان در کميته تخصصي مصوب شده است. کل پرداختي که از اين تعداد تقاضا توسط بانک هاي عامل انجام‌شده دو مورد به ميزان 5.3 ميليارد تومان بوده است( حدود 5 درصد ارزش پرونده‌هاي تاييد شده و حدود يک درصد کل تسهيلات مورد تقاضاي 73 پرونده نوسازي و بازسازي صنايع استان در سال 98)

صفر؛ تسهيلات نوسازي پرداخت شده طي امسال
معاون سازمان صمت استان مي‌افزايد: امسال وضعيت بدتر شده است، طوري که تعداد پرونده‌هاي ثبت‌نام‌شده براي دريافت تسهيلات نوسازي صنايع استان 22 مورد به ارزش 125 ميليارد تومان بوده است. از اين تعداد دو پرونده به ارزش 22 ميليارد تومان در کميته تخصصي مصوب شده اما ميزان تسهيلات پرداختي بانک هاي عامل « صفر» بوده است.
ناصري مي‌گويد: تسهيلات تبصره 18 نيز جزو تسهيلاتي هستند که مي‌توانند براي نوسازي صنايع استفاده شوند. در سال 98 تعداد 96 مورد به ميزان 981 ميليارد تومان تقاضا داشتيم که 34 مورد به ارزش 194 ميليارد مصوب شده و تنها 3 تقاضا به ارزش 18.5 ميليارد تومان توسط بانک هاي عامل پرداخت‌ شده است. درواقع بانک ها به‌جاي تسهيلات بلندمدت مورد نياز صنايع تسهيلات کوتاه‌مدت و سرمايه در گردش پرداخت مي‌کنند.
معاون امور صنايع استان درباره کاهش واردات ماشين‌آلات داراي معافيت گمرکي طي 5 سال گذشته مي‌گويد: اين کاهش به‌صورت کشوري است و بيشتر تحت تأثير کاهش درآمدهاي ارزي دولت است.

صف تخصيص ارز واردات ماشين آلات صنايع
وي با تاييد گلايه توليدکنندگان در خصوص عدم تخصيص ارز توسط بانک مرکزي براي واردات ماشين‌آلات مورد نياز خطوط توليد مي‌گويد: تعداد قابل‌توجهي از متقاضيان ما امروز در صف تخصيص ارز هستند و دولت با تخصيص ارز با مشکل مواجه شده است.
معاون سازمان صمت استان درباره واردات تجهيزات توسط ماشين‌سازي‌ها و عرضه آن به اسم توليد داخل نيز مي‌گويد: بنده به‌عنوان متولي اين موضوع تاکنون با چنين مسئله‌اي مواجه نشده‌ام و اگر موردي باشد حتماً بررسي خواهد شد اما مشکلي که ما با آن مواجه هستيم اين است که يک واحد ممکن است مدعي شود مي‌تواند يک قطعه يا دستگاه مورد تقاضا را در داخل توليد کند اما قطعه توليد شده از نظر کمي و کيفي نتواند انتظار متقاضيان را برآورده کند.

تحليل؛ لزوم تغيير راهبرد
همان‌طور که در نمودار شماره يک ملاحظه مي کنيد ميزان واردات ماشين‌آلات مشمول معافيت گمرکي که براي به روز رساني و تجهيز خطوط توليد به کشور وارد مي‌شدند از سال 94 تاکنون روند نزولي داشته است و در سال 98 ميزان واردات اين ماشين‌آلات نسبت به سال 94 نصف شده است. اين وضعيت در واردات ماشين‌آلات استان هم به وجود آمده است و ميزان واردات ماشين‌آلات مشمول معافيت‌هاي گمرکي استان از 361 ميليون دلار در سال 94 به 126 ميليون دلار در سال 98 کاهش يافته است که اين وضعيت بيانگر کاهش حمايت‌هاي دولتي براي واردات تجهيزات و ماشين‌آلات حوزه توليد و بيشتر متأثر از شرايط تحريم‌ها و نوسانات شديد ارزي است.
علاوه بر اين همان‌طور که توليدکنندگان پيش ‌از اين اعلام کرده‌اند واردات تجهيزات و دستگاه‌هاي خطوط توليد با توجه به قيمت ارز و نوسانات شديد آن براي توليدکننده صرفه ندارد به همين دليل براي حمايت از توليدکنندگاني که قادر نيستند تجهيزات نو خريداري کنند، واردات ماشين‌آلات مستعمل مشمول معافيت گمرکي در دستور کار قرار گرفت، اما همان‌طور که در نمودار شماره 2 ملاحظه مي کنيد واردات ماشين‌آلات دست‌دوم به کشور در سال 98 نسبت به سال 94 روند نزولي داشته است و کاهش 60 درصدي را نشان مي‌دهد. اين رويه براي استان خراسان رضوي هم بدين گونه بود طوري که ميزان واردات ماشين‌آلات دست‌دوم براي اين استان از 6/4 ميليون دلار در سال 94 به نيم ميليون دلار در سال 97 رسيده است. نکته قابل‌توجه افزايش واردات ماشين‌آلات مستعمل در سال 98 نسبت به سال 97 است که مي‌توان دليل آن را در نوسانات شديد قيمت دلار در سال 98 جست وجو کرد. در واقع همان‌طور که توليدکنندگان اعلام کردند، افزايش شديد قيمت ارز در سال 98 باعث شد توليدکننده نتواند ماشين‌آلات موردنياز خود را وارد کند به همين دليل شاهد رونق گرفتن واردات ماشين‌آلات دست‌دوم در اين سال بوديم. در پايان؛ بدون شک براي اجراي سياست‌گذاري‌هاي کلان اقتصاد مقاومتي و راهبرد جهش توليد، بايد نوسازي و به‌روز رساني خطوط توليد در اولويت‌هاي دولت قرار بگيرد و به‌جاي پرداخت تسهيلات سرمايه در گردش که تنها براي پرداخت حقوق و تأمين مواد اوليه در صنايع کارايي دارد، پرداخت تسهيلات بلندمدت و تخصيص ارز براي واردات ماشين‌آلات در اولويت قرار بگيرد زيرا با اين رويه صنايع حتي فرصت تنفس نخواهند داشت چه برسد به اين که بخواهند خطوط توليد خود را به‌روزرساني کنند، نتيجه اين رويه عملياتي شدن راهبرد اقتصاد مقاومتي و جهش توليد نخواهد بود بلکه صنايع فرسوده توان رقابت با توليدات روز دنيا را نخواهند داشت و زمين خواهند خورد.