رکورد بزرگترین خرید حقوقی‌ها در بورس شکست

دنياي اقتصاد/هفته گذشته با انتقال بيش از ۱۰ هزار ميليارد تومان مالکيت سهام از سبد سرمايه‌گذاران حقيقي به حقوقي در مقياس هفتگي، رکورد بزرگ‌ترين خريد حقوقي‌ها در بورس تهران ثبت شد؛ اتفاقي که به دنبال سنگين‌ترين افت تاريخي شاخص (۲۳ درصد در ۱۱ روز معاملاتي) روي داد.

  بازار سهام در هفته گذشته شاهد حضور گسترده سرمايه‌‌گذاران نهادي و حقوقي در سمت تقاضا بود که اين حضور به ويژه در روز دوشنبه تعيين‌کننده بود. به اين ترتيب، با انتقال بيش از ۱۰ هزار ميليارد تومان مالکيت سهام از سبد سرمايه‌گذاران حقيقي به حقوقي در مقياس هفتگي، رکورد بزرگ‌ترين خريد حقوقي‌ها در بورس تهران ثبت شد؛ اتفاقي که به دنبال سنگين‌ترين افت تاريخي شاخص (۲۳ درصد در ۱۱ روز معاملاتي) روي داد.

در همين حال، گزارش‌هاي عملکرد مرداد ماه شرکت‌ها نشان از بهبود عملکرد شرکت‌هاي بزرگ گروه پتروشيمي، معدني و فلزي عمدتا به دليل رشد نرخ‌هاي جهاني و افزايش نرخ ارز سامانه نيما دارد. با وجود حمايت‌هاي اخير و بهبود نسبي شرايط بنيادي شرکت‌ها، به لحاظ شکست فضاي صعودي يکپارچه قبلي، کماکان شرايط معاملات ناپايدار است و احتمال نوسانات در بازار در کوتاه‌مدت وجود دارد.

---

بازار

---

اندر باب ارزش‌هاي نسبي: افت اخير شاخص کل از سقف ۲ ميليون و ۷۸ هزار واحدي در روز ۱۹ مرداد ماه تا مرز ۶/ ۱ ميليون واحد در روز دوشنبه گذشته سريع‌ترين کاهش دماسنج بازار سهام در تاريخ فعاليت بورس بوده است. اين کاهش غافلگيرانه که پس از يک دوره جهش استثنايي اتفاق افتاد، بحث‌هاي زيادي نزد کارشناسان اين حوزه و در سطح عمومي‌تر در جامعه برانگيخته است.

يکي از مباحث رايج اين بوده که با توجه به فرضيه اثر‌گذاري رشد بي‌محاباي سهام بر نرخ ارز و تورم، چرا با افت بورس، ساير بازارها دچار کاهش قيمت نشده‌اند. در اين خصوص، نگاهي به تصوير بزرگ‌تر بازده دارايي‌هاي مختلف راهگشاست.

از ابتداي سيکل تورمي اخير يعني از آغاز سال ۹۷ تا‌کنون، قيمت دلار در بازار آزاد حدود ۵ برابر، قيمت متوسط مسکن به ازاي هر متر مربع در تهران ۵ برابر و نرخ متوسط خودروهاي داخلي هم بيش از ۵ برابر شده است. در همين دوره، شاخص کل بورس تهران تا نقطه اوج اخير قريب ۲۲ برابر و پس از اصلاح اخير و تا پايان هفته گذشته حدود ۱۸ برابر شده است.

از اين منظر مي‌توان به خوبي دريافت که ميزان جهش بورس در سيکل صعودي اخير دارايي‌ها به مراتب بزرگ‌تر و رشد ارزش سهام به نرخ‌هاي واقعي (دلاري يا تورم‌زدايي شده) بازدهي چند برابري را ثبت کرده است. حتي اگر مبناي مقايسه را به ابتداي سال ۸۹ و قبل از جهش ارزي قبلي ببريم باز هم فاصله قابل‌توجهي بين رشد متوسط سهام و ساير دارايي‌ها در نقطه کنوني به چشم مي‌خورد.

از منظر تجارب تاريخي، معمولا سيکل‌هاي تورمي در دارايي‌ها از قانون ظروف مرتبطه پيروي مي‌کنند. از اين رو، عدم همراهي قيمت ساير دارايي‌ها با اصلاح اخير بورس از دريچه ارزش‌هاي نسبي قابل فهم است. به عبارت ديگر، ارزش کالاها و دارايي‌هاي ديگر هرگز به اندازه جهش بورس افزايش نداشته‌اند که بخواهند با اصلاح قيمت سهام، کاهش يابند.

در همين راستا، اخيرا دغدغه‌هايي مطرح شده که در صورت استفاده از منابع سرمايه‌گذاران حقوقي براي دفاع از نرخ‌هاي بالاي سهام (به لحاظ نسبي در مقايسه با دارايي‌هاي ديگر)، اين اقدام با آزاد کردن نقدينگي فعال حقيقي‌ها از محل فروش دارايي‌هاي متورم، مي‌تواند به نوبه خود بر ارزش‌گذاري بازارهاي موازي نيز اثر‌گذار باشد؛ اتفاقي که گروهي نشانه‌هاي اوليه آن را از محل افزايش تقاضا در بازار ارز در روزهاي اخير قابل‌مشاهده مي‌دانند.

ابعاد اصلاح منحصر به فرد بورس : مطالعه جزئيات رفتار سهام مختلف در اصلاح بيش از ۲۲ درصدي شاخص بورس تهران، نتايج جالبي در بين گروه‌هاي مختلف به دست مي‌دهد. براين اساس، ۱۵ شرکت در اين دوره بيش از ۵۰ درصد افت قيمتي را از اوج خود تجربه کردند که در بين نام‌هاي شاخص در اين گروه شرکت ايران‌خودرو به چشم مي‌خورد. همچنين بيش از ۱۰۰ نماد ريزش بيش از ۴۰ درصد از قله قيمتي، بيش از ۲۰۰ شرکت ريزش بيش از ۳۳ درصد و حدود ۴۰۰ شرکت نيز کاهش قيمتي بيش از افت شاخص کل داشته‌اند.

علاوه بر اينها، با رصد حجم ورود نقدينگي جديد از سوي سرمايه‌گذاران حقيقي و مقايسه با رقم شاخص، مي‌توان به اين نتيجه رسيد که در روز دوشنبه هفته گذشته (شاخص۶/ ۱ ميليون واحدي) حدود نيمي از کل پول وارد شده به بازار توسط فعالان حقيقي در سال جاري (که بعد از نيمه تير وارد شده) در محدوده زيان قرار گرفته بودند.

به اين ترتيب مشاهده مي‌شود که ابعاد کاهش ارزش سهام و افت دارايي سهامداران نسبت به اوج شاخص ۲ميليوني تا چه حد فراگير بوده است. با توجه به ورود بازار به فاز خرسي در هفته گذشته (افت بيش از ۲۰ درصدي سريع از نقطه اوج) اين گمانه وجود دارد که فضاي رونق فزاينده قبلي در اذهان سرمايه‌گذاران با شوک مواجه شده باشد.

معضلاتي از جنس «صف»: رفتار بازار سرمايه ايران چه در فاز صعودي قبل از مرداد ماه و چه در اصلاح اخير به وضوح تحت تاثير پديده صف‌نشيني متقاضيان خريد و فروش سهام و مشکلات ناشي از آن قرار داشته است.

در ادبيات بازارهاي مالي قاعده‌اي به نام «گلوله برفي» وجود دارد که بر اساس آن، با افزايش شتاب و عمر يک روند صعودي يا نزولي، به تدريج خريداران يا فروشندگان به‌صورت هيجاني وارد معاملات مي‌شوند و به همين دليل، روند افزايشي يا کاهشي تحت تاثير افزايش خوش‌بيني يا بد‌بيني غير‌واقعي ادامه مي‌يابد و موجب انحراف معنادار قيمت‌ها از ارزش ذاتي مي‌شود. اين معضل رفتاري، در بورس تهران به دليل وجود محدوده نوسان تشديد شده است.

از اين منظر، محدوده کوچک نوسان ۵درصدي موجب ايجاد مانع و تاخير در به تعادل رسيدن قيمت در يک روز مي‌شود و به اين ترتيب با انباشت تقاضاي خريد يا فروش، صف‌هاي طويل شکل مي‌گيرد. در ماه‌هاي اخير، همگام با ورود تعداد زيادي از افراد غير حرفه‌اي اين معضل پررنگ‌تر شده به نحوي که سرمايه‌گذاران، بدون داشتن تحليل از اوضاع و شرايط سهام شرکت‌ها، صرفا بر اساس صف‌هاي خريد و فروش معاملات خود را شکل مي‌دهند.

بر اين اساس، بورس تهران اساسا به ندرت شرايط متعادل را به خود مي‌بيند چون بخش مهمي از سرمايه‌گذاران، در شرايطي فضا را براي خريد مطلوب مي‌بينند که صف‌هاي خريد وجود دارد و وقتي صف‌ها عرضه مي‌شود، آنها نيز برداشت منفي از روند بازار داشته و در سمت فروش قرار مي‌گيرند. به عبارت ديگر، بازار خوب از نظر خيل کثيري از مشارکت‌کنندگان، بازاري است که در آن صف‌هاي خريد وجود دارد و اگر صف خريد از بين برود شرايط براي ايجاد صف فروش مهيا مي‌شود.

اين رويکرد صف‌نشيني باعث تشديد رفتارهاي هماهنگ در کليت صنايع و بازار نيز مي‌شود به نحوي که وقتي سهام شاخص بازار با صف خريد مواجه است به تدريج بخش بزرگي از ديگر سهام نيز بدون دليل بنيادي و اقتصادي به تدريج به صف خريد مي‌رسند و بالعکس. با تامل در موارد فوق به نظر مي‌رسد پديده صف‌نشيني و عوارض آن تبديل به يکي از معضلات جاري در معاملات بورس تهران شده است که با عنايت به رشد ابعاد بازار و ضرورت حرفه‌اي‌تر شدن فعاليت آن، نيازمند باز‌بيني در مقررات مربوط به محدوده نوسان و حجم مبنا به منظور حذف محدوديت‌ها يا تعديل قابل توجه آن است.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar