پشت پرده افت بازار سرمایه
تجارت نيوز/بازار سرمايه در هفت ماه گذشته هم روي خوش خود را به مردم نشان داد و هم روي ناخوشش را. ظرف هفت ماه گذشته شاخص کل بازار تا دو ميليون واحد پيش رفت و حالا با ۸۰۰ هزار واحد افت، به کانال يک ميليون و ۲۰۰ هزار واحدي رسيده است. آيا ما شاهد خالي شدن حباب بورسيم؟
اقتصاددانان معمولا حباب را شرايطي ميدانند که در آن قيمت يک دارايي با ارزش ذاتي آن منطبق نباشد. اين توصيف تاحدودي براي بازار سرمايه ما ناقص است، چراکه اختلاف ميان قيمتهاي سهام و ارزش ذاتي آن آنقدر در ايران متداول است که ميتوان گفت حباب يک خاصيت دائمي بورس است.
تعريف قابل درکتر از حباب به شرايطي برميگردد که در آن بازارها ارزشگذاري فوقالعاده بالايي را به داراييها اختصاص ميدهند. قيمت آنقدر بالا ميرود که امکان محاسبه سودهاي ايجاد شده جهت پرداخت سود سهام به هيچ وجه تناسبي با قيمت سهام پيدا نميکند. به کلام ديگر در زمان حباب به طور مثال قيمتهاي سهام يک شرکت در نقطهاي حدود 100 برابر درآمدهايش قرار ميگيرد و تنها راه براي کسب سود از سهام، فروش آن است.
شايد در مورد برخي از سهامها دچار به اصطلاح حباب شده باشيم اما قطعا در کليت بازار سرمايه بههيچ عنوان اين امر مصداق نداشت.
دست نامرئي در بازار
ميلتون فريدمن ميگويد بحرانهاي بزرگ ناشي از عوامل بيروني است که توسط دولتها ايجاد ميشود. جواب چرايي وضعيت فعلي بورس هم در دخالتهاي دولت و ايجاد اخلال در نظام بازار است.
چراکه دولت در هنگام بالا رفتن شاخص، برنامهاي براي سيراب کردن ولع تقاضاهاي جديد نداشت و متاسفانه به سياستهاي آزمون و خطا روي آورد و هنگامي که موفق به اخلال در مکانيزم بازار شد، خيال کرد جلوي حبابي شدن بازار را گرفته اما غافل از آنکه اين سرآغاز وضعيتي است که طي آن اعتماد در بازار سرمايه کمرنگ ميشود.»
هر موقع در بازار سرمايه اعتماد کمرنگ شود ما شاهد بحران خواهيم بود. پس از شروع ريزش بازار نيز متاسفانه با دخالتهاي نابجا و ايجاد محدوديتهاي سليقهاي و خودساخته، سياستگذاران باعث طولاني شدن اصلاح بازار شدند. در واقع در آتش بياعتمادي ايجاد شده دميدند.
مواردي از جمله ايجاد ممنوعيت فروش براي کدهاي فروشنده و ساير محدوديتها و امنيتي شدن فضاي بازار سرمايه سبب شده تا اصلاح قيمت سهام پس از رشدهاي افسارگسيخته يک سال اخير، فرسايشي شود و نتوان نقطه پاياني براي آن متصور بود.
سياستهاي حساب نشده و غيرکارشناسي دولتمردان در دعوت سرمايهگذاران خرد به بازار سهام در دوره رشد قيمتها و قوانين سليقهاي و غيراصولي و غيرعلمي، روند معمول بازار را بر هم ريخت و در کنار هراس از ريزش بيشتر قيمتها، بياعتمادي سرمايهگذاران را نيز بهدنبال داشت.