تاجیک: نباید از باز کردن باب مذاکره بترسیم
رويداد۲۴/ يک کارشناس مسائل سياست خارجي گفت: چارچوبهاي جديد مانند يک دستورالعمل است که به ما ميگويد ميتوانيم در مجمع عمومي امسال در ارتباط با کشورها و عناصر تاثيرگذار خصوصا کشورهاي قدرتمندي که در رابطه با برجام همچنان در کنار ما قرار گرفتهاند وارد مذاکره شويم.
نصرت الله تاجيک، با اشاره به سفر رييسجمهور به نيويورک براي شرکت در مجمع عمومي سازمان ملل گفت: فعاليتهاي ديپلماتيک بايد بتواند براي کشور ظرفيت خلق کند؛ اين به معني آن است که اين فعاليتها شرايطي را به وجود بياورد که ما بتوانيم از آن شرايط براي پيشبرد اهداف يا بيان نقطه نظرات، سياستها و تبيين درست و شفاف منافعمان استفاده کرده و حتي هيچ ابايي هم نداشته باشيم که از اهدافمان در خصوص مناطق مختلف و منافعي که در پي اين اهداف دنبال مينمائيم، صحبت کنيم.
وي افزود: يکي از مشکلات ما در سياست خارجي اين است که بدليل جدايي نظام بورکراتيک اجراي سياست خارجي و مراکز عملياتي با دانشگاه و مراکز مطالعاتي مستقل که دست به نظريهپردازي ميزنند، کمتر به طراحيهايي توجه ميکنيم که به ما فرصت ميدهد تا بطور شفاف و واضح اهداف و منافع خود را درنامههايمان در سياست خارجي بيان کنيم. اين طراحيها و نحوه نسخههاي پيشنهادي براي اجراي آنها معمولا به دانش روابط بين لمللي، آگاهي به تاريخ تحولات سياست خارجي و بينالملل، ظرفيتها و چالشهاي کشورها در صحنه بينالمللي مخصوصا کشورهاي تاثيرگذار، بصيرت و عقل سياسي، فرصتها و تهديدات کشورمان درکنار نقاط ضعف و قوت، شجاعت و جامع نگري براي اصلي فرعي کردن اهداف مرحله و دراز مدت و استراتژيک نياز دارد.
اين ديپلمات پيشين ادامه داد: از همه مهمتر اينکه ما در هدفگذاري مرحلهاي دچار غفلت شدهايم و به همين سبب هم متاسفانه نميتوانيم از ظرفيتهايي که در صحنه بينالمللي به وجود ميآيد به نحو احسن استفاده کنيم. من معتقد هستم ما در هر شرايطي بايد در بستر تحولاتي که در سياست خارجي اتفاق ميافتد، حضور فعال، موثر و تاثيرگذار داشته باشيم.
وي افزود: قهر، خالي کردن صحنه و يا انفعال در برابر تحولات را بنده به دو دليل نميپسندم؛ نخست آنکه اينگونه رفتارها عموما مبناي تئوريک و نظري نداشته و منجر به تامين منافع حداکثري نميشود و دوم اينکه موقعيت ژئوپليتيک ايران به گونهاي است که نميتوانيم نه در سياست خارجي و نه در سياست بينالملل انزواگرايي پيشه کنيم. مهمترين عامل اين موضوع هم اين است که متاسفانه ما يک کشور تک محصولي و نفتخيز هستيم و تحولات سياسي و اقتصادي اين صنعت و فروش نفت رابطه تنگاتنگي با اقتصاد و معيشت مردم دارد و بنابراين ما بايد در همه صحنههاي بينالمللي حضور فعال، با برنامه و با هدف داشته باشيم و دائما دوره کنيم که چه دستاوردهايي از اين حضور فعال داشتهايم و اگر در جايي غفلت کردهايم چه زيانهاي مادي و معنوي بر سياست انزواگرائي و منافع مليمان وارد شده است.
سفير پيشين ايران در اردن گفت: در خصوص حضور آقاي رييسجمهور در مجمع عمومي امسال سازمان ملل و يا احتمالا شوراي امنيت، معتقد هستم حضور امسال را بايد در چهارچوب جديدي ببينيم؛ نخست آنکه اولين سال خروج ترامپ از برجام است، در ثاني شکايت ما از عدم پايبندي آمريکا به عهدنامه مودت در دادگاه لاهه ثبت و صحبتهايي پيرامون آن صورت گرفته است که در خصوص دو نکته فوق ميتوانيم با حضور موثر نه تنها اين دو بعد را پيگيري کنيم بلکه ميتوانيم هرچه بهتر موضوع خروج ايالات متحده از برجام را در صحن و ديدارهاي جداگانه موشکافي کنيم.
وي افزود: نکته بعدي که در چهارچوب حضور امسال رييسجمهور در نيويرک حائز اهميت است اين است که ما در منطقه خاورميانه در حال گذار به دوران پسا داعش هستيم که با سرمايهگذاري مادي و معنوي زياد ايران انجام شده است؛ بر همين مبنا بايد بتوانيم ضمن ايجاد گفتوگو با جامعه بينالملل در اين خصوص از اهداف کاخ سفيد نيز براي ايجاد تنش در منطقه پردهبرداري کنيم.
اين کارشناس مسائل سياست خارجي ادامه داد: چهارمين عامل در اين چهارچوب هم آغاز فعاليت گسترده ائتلاف عبري، عربي و آمريکايي عليه ايران است که با استفاده از تمامي ابزارهاي جنگ رواني شکل گرفته است و براي ايجاد بحرانهاي داخلي به صورت نرم تلاش ميکند. توضيح اين چهارمين عامل اين است که کشور ما در حال حاضر با يک هجمه اطلاعاتي و رواني روبرو است که تلاش ميکند از هرگونه مسائل داخلي براي تبديل به تنشهاي سياسي و اجتماعي بهره بگيرد.
وي افزود: شکافتن اين محور چهارم سناريوسازيهايي را برملا ميکند که معمولا با هدف بحرانسازي عليه جمهوري اسلامي توسط آمريکا و همپيمانانش صورت ميگيرد. بنابراين اگر ما همه اين موارد را در اين چهارچوبها در يک ترازنامه بگذاريم و مزايايش را بررسي کنيم خواهيم ديد که يقينا حضور با برنامه، تصميم و با طراحي جديد در هر اجلاس بينالمللي به نفع ما خواهد بود.
رايزن فرهنگي پيشين ايران در انگلستان گفت: ما هرسال بنا به دلايل و ضروريات خاص هر زمان تصميم به حضور و يا عدم حضور در مجمع عمومي سازمان ملل متحد ميگرفتيم اما اين چهارچوبهاي فوقالذکر مانند يک دستورالعمل است که به ما ميگويد ميتوانيم در مجمع عمومي امسال در ارتباط با کشورهاي ديگر و عناصر تاثيرگذار و مخصوصا کشورهاي قدرتمندي که در رابطه با برجام همچنان در کنار ما قرار گرفتهاند براي تخفيف تهديدهاي موجود وارد مذاکره شويم.
وي افزود: پس اين حضور اگر با يک اجماع داخلي ميان نخبگان و سياستمداران و دستورالعمل مشخص حکومتي که ناشي از بررسي همه جانبه موضوع در نهادهاي بالادستي ذيربط و يک طراحي جديد باشد و اين چهارچوبها نيز به ما تحکم کند ميتوانيم حضور موثر و قدرتمندي را در اين صحنه بينالمللي تجربه کنيم. البته ممکن است يک تحليلگر و يا يک نخبه برخي از ابعادي را که من برشمردم قبول نداشته باشد و يا وزن آن را کمتر يا بيشتر در نظر بگيرد؛ ولي اگر هرکسي حداقل وزن را به اين ابعاد بدهد و يا ابعاد ديگري را نيز اضافه کند بر اين عقيده صحه خواهد گذاشت که ما امسال بايد با پيشنيازهاي برشمرده شده در فوق با يک طراحي جديد وارد صحنه مجمع عمومي سازمان ملل متحد و يا شوراي امنيت شويم.
تاجيک گفت: البته ما در اين مسير از يک سو نيازمند اجماع داخلي در ميان نخبگان ، محافل دانشگاهي ، رسانهها، دستگاههاي تصميمساز هستيم و از سوي ديگر نيز دولت و حاکميت بايد يک تصميم جدي راجع به خواست جامعه اتخاذ کنند. ما نبايد از باز کردن باب مذاکره ترسي به خودمان راه دهيم؛ مذاکره نخستين قدم در دنياي ارتباطات است در اين دنيا همه ما به صورت تارعنکبوتي به هم وصل هستيم.
وي افزود: اين شرايط در خصوص کشور ما به مراتب صادقتر است؛ چراکه در يک موقعيت ژئوپليتيکي و حساس در صحنه بينالمللي قرار گرفته، نقشآفريني ميکند و قدرت منطقهاي است. قدرت منطقهاي بايد اهداف، منافع، رويکردها و سياستهايش را با قدرت و بدون ترس و بدون دنبال کردن تئوريهاي توطئه و يا انفعال دنبال کند.
اين ديپلمات پيشين گفت: ما بايد در کنار عقلگرايي و خرد جمعي، واقعگرايي را هم به سياست خارجي خود بيفزاييم؛ يعني در اين مسير ضمن آنکه دنبال اهداف بلند پروازانه خود هستيم اما در کنارش موقعيت جهاني، واقعيت امکانات خودمان و توانمنديها و نقاط آسيبپذيرمان براي تحقق آن اهداف را هم در نظر داشته باشيم.
وي ادامه داد: در کنار اينکه نبايد از اهداف بلندپروازانه عدول کنيم و بايد به آن به عنوان چشم اندازهاي وسيع نگاه کنيم اما منافع ، توانمنديها و نقاط ضعف خود و مخصوصا مشکلات داخلي را نيز ترسيم کرده و حرفهاي جديد بزنيم. ما بايد يک واقعيت را در روابط بينالملل در نظر بگيريم؛ پايه روابط بينالملل قدرت است و تاثيرات قدرت نرم بيش از قدرت سخت است. در اين ميان کسي داراي قدرت نرم است که ضمن انسجام داخلي و اتحاد ملي زير ساخت و توانمندي اقتصادي داشته باشد. اگر کشوري چنين ويژگيهايي داشته باشد طبيعي است که بتواند اهدافش را به پيش ببرد. اگر ميبينيم آمريکا درصدد سلطهگري و ايجاد هژموني برميآيد به اين دليل است که داراي يک اقتصاد قوي بوده که دنيا به آن اقتصاد و پول آمريکا وابسته است.
تاجيک افزود: بنابراين با شرايط موجود؛ به عقيده من واقعگرايي قدم اول است که ما بتوانيم طراحي سياست خارجي خودمان را براساس توانمنديها و شرايطي که در داخل کشور با آن روبرو هستيم و آسيبپذيريها روي ميز ريخته، بررسي کنيم و ببينيم واقعا از اين معجون چه چيزي به دست ميآوريم. برهمين اساس، فرمول شرکت امسال آقاي رييسجمهور در سازمان ملل چه مجمع عمومي و چه احتمالا شوراي امنيت يقينا بايد با سالهاي گذشته متفاوت باشد.
وي ادامه داد: نکتهاي که ما در سياست خارجي شايد کمتر به آن دقت ميکنيم دغدغههاي طرف موثر و طرف مقابل ما است؛ متاسفانه فرمول ما در مذاکرات اين است که تنها دغدغههاي خود را مطرح کرده و دغدغههاي طرف مقابل را ناديده ميگيريم. در صورتيکه ما بايد بصورت شفاف دغدغههاي خود را بيان کنيم و به طرف مقابل نيز اين پيام را بدهيم که دغدغههاي او را نيز درک کردهايم و حاضريم در مذاکرات جدي براي توجه به دغدغههاي طرفين راه حل پيدا کنيم.
سفير پيشين کشورمان در اردن ادامه داد: به عقيده من يکي از مهمترين نکاتي که بايد در نطق پيش روي رييسجمهور مورد توجه قرار بگيرد توجه به همين امر است؛ يعني ضمن واقعگرايي و توجه به دغدغهها بايد فرمول پيشنهادي خود را هم براي مرتفع ساختن آن دغدغهها بيان کنيم که اگر بتوانيم اين را جا بيندازيم منافعمان را نيز در همين راستا تبيين کردهايم.
وي افزود: براي مثال مادر خاورميانه سرمايهگذاري کردهايم و منافعي هم داريم که در پي تحقق اين منافع هستيم؛ اگر اين منافع با منافع ساير کشورها چه منطقهاي و چه فرامنطقهاي در تضاد است؛ پشت ميز مذاکره بنشينيم و صحبت و بررسي کنيم تا راه حل پيدا شود. ما در خاورميانه سرمايهگذاري کرديم و سايه تروريسم و خشونت را از منطقه و غرب زدوديم ولي الان نميتوانيم از منافع اين سرمايهگذاري استفاده کنيم؛ بايد طلبکار باشيم و از طريق مذاکره و تعامل سازنده اين موضوعات و مطالبه را بطور شفاف بيان کنيم.
تاجيک گفت: ما بايد بتوانيم با يک اعتماد به نفس و اراده قوي و با يک قدرت ناشي از دولتي که توانسته چنين سرمايهگذاري را به نتيجه مطلوب برساند در اجلاس امسال شرکت کنيم. طبيعي است که در اجلاس پيش رو از همين الان هم هجمهها عليه ايران آغاز شده است. بايد خودمان را آماده کنيم تا با يک طراحي جديد شرايطي را به وجود بياوريم که بهترين دستاورد را از اين سفر و حضور چه در سخنراني مجمع، يا شورا و چه در ديدارهاي دوجانبه داشته باشيم.
وي ادامه داد: البته مهمترين بحث امسال انتظاري است که ترامپ براي ملاقات با رييسجمهور کشورمان دارد که تاکنون نيز بارها بدون هيچ ابايي آن را مطرح کرده است. در همين رابطه من معتقدم ما بايد براي جلوگيري از انفعال و بدهکار شدن به او جامعه جهاني و دادن کارت مظلوميت و تائيد ژست صلحخواهي به ترامپ، يک طراحي شفاف و مدون داشته باشيم. نبايد خودمان را منفعل کنيم و در نقطه آسيبپذير و گوشه رينگ قرار دهيم. بايد بتوانيم کليه سناريوهاي آينده را در نظر گرفته و بر مبناي آن ترامپ را با ابتکار عمل منفعل کنيم.
تاجيک تاکيد کرد: دستاورد خوب امسال ما در پرتو اجراي استراتژي بي ضرر کردن اقدامات ترامپ خصوصا در رابطه با تحريمها خواهد بود که ميتواند بر مشکلات داخلي نيز تاثير مثبت داشته باشد. زيرا با توجه به اهداف، شخصيت، رويکرد و سياستهاي ترامپ بعيد است ما بتوانيم يک تفاهم مفيد و پايدار با وي داشته باشيم اما بايد اهرمهاي تبليغاتي و اجرائي را نيز از دست وي گرفت.
وي خاطرنشان کرد: اين را هم هميشه مدنظر داشته باشيم که ما بعنوان يک قدرت تاثيرگذار و منطقهاي در صورت وجود اجماع داخلي در مورد مسالهاي و طراحي سياست تبيين شده در سطوح بالاي کشور بر اساس همان اجماع عمومي در کنار تبيين صحيح منافع و اهدافمان در سياست خارجي هيچ گاه در مذاکره ضرر نميکنيم. يکي از سناريوهاي بازي مثبت و قاعدهمند ما ميتواند طرح اين موضوع باشد که بدليل بي اعتمادي مفرط بين ايران و آمريکا، هرگونه مذاکره بايد با حضور قدرتهاي تاثيرگذار جهاني باشد و چون برجام يک موافقتنامه بينالمللي است مذاکره ايران و آمريکا فقط زماني ميسر است که همچنان برجام پله اول حرکت باشد و لازمه اين امر بازگشت آمريکا به برجام و تدوين نقشه راهي براي ادامه مذاکرات براي شنيدن دغدغهها و دستيابي به راه حل آنهاست.
تاجيک گفت: ترامپ مشکلات داخلي و خارجي زيادي دارد و معلوم نيست تا دوسال آينده در چه وضعيتي است؟ اما اقداماتش در ضديت با موافقتنامه چند جانبه و بين المللي وجاهتي براي او باقي نگذاشته است و چه بسا اقداماتش باعث بهم ريختن دنيا شود و اينگونه مسائل بايد در نطق مجمع عمومي و يا ملاقاتهاي دوجانبه بيايد ولي در جلسه احتمالي شوراي امنيت بسته به دستور جلسه و مطالبي که ترامپ مطرح ميکند.
وي تاکيد کرد: به نظر ميرسد بسياري از نخبگان و سياستمداران بينالمللي متوجه خطراتي شدهاند که متوجه صلح و امنيت بين المللي شده و نقش شخصيت و سياستهاي ترامپ که اين حق را براي خود قائل است که با اقداماتش جهان را در آستانه ناامنسازي قرار دهد. لذا بايد اينگونه موارد با جامعه بين المللي در ميان گذاشته شود و يا اذعان و اعتراف افراد و گروههاي مخالف حکومت ايران به اينکه از کمکهاي مادي و معنوي آمريکا براي سرنگوني و ترويج خشونت در ايران و اينکه آمريکا محل فعاليتهاي براندازانه عليه ايران شده را بايد هم مطرح و هم راه حل حقوقي و قضائي پيدا نمود.