اختلاف در کارگزاران؟
اعتماد/ مرعشي چندوقت پيش بعد از يک گفتوگوي ديگر کرباسچي، گفته بود: متأسفانه برخي بدون تأمل کافي روي اين مواضع اظهارنظر ميکنند. آقاي کرباسچي انتقاداتي داشتند و اين انتقادها را مطرح کردند. هيچگونه تعرضي نيز ازسوي ايشان و حزب کارگزاران سازندگي متوجه رئيس دولت اصلاحات نيست.
غلامحسين کرباسچي، دبيرکل حزب سازندگي، بهتازگي در گفتوگويي با خبرگزاري «ايسنا»، گفته است: «تعريف اصلاحطلبان روي هواست». او در انتقاد به شوراي عالي سياستگذاري اصلاحطلبان ادامه داده است: «يکي ميگويد ميخواهيم از ريشه بزنيم و ديگري ميگويد ميخواهيم اصلاح کنيم و معلوم نيست اصلاحطلبان چه کساني هستند و ميخواهند چه کنند. شوراي عالي سياستگذاري براي فعاليت در انتخابات ايجاد شد، اما وسط انتخابات گفتند در انتخابات شرکت نميکنند... . بايد معلوم شود چه کساني و با چه هدف مشترکي ميخواهند شورا ايجاد کنند. يک شورا در شرايطي ايجاد ميشود که افرادي براساس اهداف مشترک دور هم جمع شوند. اگر نميخواهند در انتخابات شرکت کنند، ايجاد شورا هم معنايي ندارد».
روز بعد از اين گفتوگو، حسين مرعشي، سخنگوي حزب کارگزاران، سخناني خلاف آنچه کرباسچي گفت، اظهار کرد و در گفتوگو با سايت «فردا» گفت: «الان هيچ اصلاحطلبي عدم مشارکت در انتخابات رياستجمهوري را نميگويد. همه دوستاني هم که در انتخابات مجلس يازدهم شرکت نکردند، امروز علاقهمند هستند در انتخابات رياستجمهوري ۱۴۰۰ شرکت کنند... . بحث عدم تمايل براي مشارکت در انتخابات مطرح نيست. مهمترين چالش انتخابات ۱۴۰۰ براي اصلاحطلبان، امکان يا عدم امکان داشتن کانديداي مدنظر آنهاست؛ يعني بايد ببينيم انتخابات چگونه شکل ميگيرد. شوراي نگهبان سياستهاي حاکم بر انتخابات را رقم ميزند، نميدانيم شوراي نگهبان چه نگاهي دارد؛ آيا سياستش شکلگيري انتخاباتي با رقابت بالاست يا شکلگيري انتخابات با رقابت کم؟».
او در واکنش به سخن کرباسچي مبنيبر اينکه تعريف اصلاحطلبان روي هواست، به کنايه گفته است: «الان کجا روي هوا نيست؟... درباره اين موضوع در احزاب دارد بحث ميشود و احزاب درباره روي هوا بودن دارند راهحلهاي خودشان را ميدهند. انشاءالله از اين وضعيت خارج ميشويم. چون الان در حال گذار از شوراي عالي دوره سوم به نهاد جديد هماهنگکننده هستيم، همه دارند مطالعه ميکنند تا ببينيم چه راهحلي وجود دارد. بنابراين منظور آقاي کرباسچي، همين مقطع زماني بود، نه به معني کلي آن». از اين دو گفتوگو چنين برميآيد که کرباسچي بهعنوان دبيرکل کارگزاران، بهتندي به ساختار شوراي عالي ميتازد، اما مرعشي بدون انتقاد صريح از ساختاري جديد سخن ميگويد. يا آنکه کرباسچي ميگويد هيچ تعريف روشني در جريان اصلاحات وجود ندارد و عدهاي ميگويند در انتخابات شرکت ميکنيم، اما عدهاي انتخابات را تحريم ميکنند و مرعشي ميگويد هيچ اختلافنظري بر سر شرکت در انتخابات وجود ندارد. البته چنين اختلافنظرها يا شايد چنين تفاوت روشهايي صرفا به مقطع کنوني بازنميگردد و شايد بتوان مشخصترين چالش مرعشي و کرباسچي را در اظهارات انتقادي کرباسچي به سيدمحمد خاتمي و واکنش مرعشي به اظهارات او بررسي کرد.
به ياد داريم که کرباسچي در سال گذشته در گفتوگو با روزنامه حزب کارگزاران، يعني سازندگي، خاتمي را رهبر جريان اصلاحات ندانست و گفته بود: «جريان اصلاحات نه در گذشته که در وضعيت فعلي نيز به معناي واقعي رهبر نداشته و ندارد، اما نيازمند رهبري است که برنامه، خطمشي و استراتژي آن را تعيين کند... . رهبري مفهوم مشخصي دارد؛ رهبري اين نيست که فقط به صورت نمادين بگوييم آقاي خاتمي رهبر تشکيلاتي اصلاحات است. آقاي خاتمي فردي شناختهشده، مورد احترام و فرهيخته است و از بهترين شخصيتهايي است که در عرصه سياسي فعاليت ميکند، اما موضوع رهبري يک جريان سياسي، امري متفاوت و نيازمند سازوکار تشکيلاتي در جبهه اصلاحات است. اصلاحات از ابتدا تاکنون رهبري نداشته که اکنون بگوييم نيازمند رهبري جديد است. آقاي خاتمي مورد احترام همه بوده و هستند، اما آيا بهواقع آقاي خاتمي اصلاحات را رهبري ميکنند؟ اينکه زماني در جريان انتخابات يا در مسئلهاي در حوزه ديگري ايشان اظهارنظري کنند و همه به نظر ايشان احترام بگذارند، به معناي رهبري نيست؛ رهبري يعني ورود به مسائل، مديريت و ساماندهي آنها».
کرباسچي در گفتوگو با روزنامه «جهان صنعت» نيز گفته بود: «آقاي عارف اگر ميتواند در شوراي عالي اصلاحات، فراکسيون اميد يا هر جايي نقش برجسته ايفا کند بايد از او حمايت کنيم اما اگر در عمل ديديم که شخصيت اجرائي با توانايي برقرارکردن يک سازوکار فعال را ندارد بايد تعارف را کنار بگذاريم... درباره بقيه بزرگان هم همينطور است؛ حتي ديگر کساني که شايد براي ما کاريزما بوده و شخصيت مورد علاقه ما باشند؛ حالا آقاي خاتمي يا هر کدام از رفقا. به خاطر شخصيتهاي بزرگوار و خصلتهاي قابل تحسيني که دارند، به خاطر اينکه نميتوانند به هيچکسي نه بگويند و... نبايد تعارف داشته باشيم».
در مقابل سخنان کرباسچي، مرعشي نهتنها در نقد خاتمي بحث را مطرح نميکند بلکه به نظر ميرسد بعد از سخنان تند کرباسچي، سعي ميکند بهنوعي از ميزان واکنشها بکاهد و شرايط را قدري عادي کند که شايد چنين گزارهاي دستکم حکايت از اختلاف او با کرباسچي بر سر جايگاه محمد خاتمي در جريان اصلاحات دارد يا آنکه اگر اختلافي هم نباشد گويا کرباسچي در اين موضوع فارغ از سياست کلي حزب کارگزاران سخن گفته است. چنانکه حسين مرعشي بعد از گفتوگوي کرباسچي با کارگزاران به خبرگزاري «ايلنا» گفته بود: «ما براي آقاي خاتمي احترام ويژهاي قائل هستيم و طبق مصوبات قبلي، آقاي خاتمي را رهبر اصلاحات ميدانيم و اگر آقاي کرباسچي مقصودشان اين بوده که آقاي خاتمي رهبر اصلاحات نيستند، بايد در کميته سياسي حزب دراينباره بحث شود». حتي مرعشي با تأکيد بر اينکه براساس مصوبه حزب کارگزاران، اين تشکيلات همواره از رهبري آقاي خاتمي بر جبهه اصلاحات حمايت کرده، گفته بود: «در حال حاضر هم تشخيص من اين نيست که آقاي کرباسچي چنين منظوري داشته بلکه شايد منظور ايشان رهبري تشکيلاتي بوده است... هنوز ايشان[کرباسچي] را نديدهام که بدانم منظورشان چه بوده؛ بنابراين فردا در کميته سياسي راجع به آن بحث کرده و حزب نظر خودش را اعلام خواهد کرد». مرعشي در اين گفتوگو پا را فراتر نهاد و گفت: «اگر مقصود اين باشد که آقاي خاتمي رهبر اصلاحات نيستند، اين نظر شخصي آقاي کرباسچي است».
يا آنکه مرعشي چندوقت پيش بعد از يک گفتوگوي ديگر کرباسچي به «خبرآنلاين» گفته بود: متأسفانه برخي بدون تأمل کافي روي اين مواضع اظها نظر ميکنند. آقاي کرباسچي انتقاداتي داشتند و اين انتقادها را مطرح کردند. هيچگونه تعرضي نيز ازسوي ايشان و حزب کارگزاران سازندگي متوجه رئيس دولت اصلاحات نيست. رئيس دولت اصلاحات يک شخصيت ملي، بينالمللي و تأثيرگذار در مناسبات سياسي و اجتماعي است و افتخار جريان اصلاحات بهشمار ميرود. بنده و آقاي کرباسچي نيز همين ديدگاه را نسبت به رئيس دولت اصلاحات داريم. اگر انتقادي صورت ميگيرد بهدليل اين است که ما انتظار داريم رئيس دولت اصلاحات در تصميمگيريها نقش پررنگتري ايفا کنند. ما اميدواريم رئيس دولت اصلاحات اعمال مديريت بيشتري در مورد ضعفهاي جريان اصلاحات داشته باشند تا بتوانيم در آينده اين ضعفها را پوشش بدهيم».
به هر روي به نظر ميرسد يا غلامحسين کرباسچي بدون هماهنگي با مجموعه حزب کارگزاران به بيان ديدگاههاي شخصي ميپردازد يا آنکه ديدگاههاي شخصي مرعشي و کرباسچي در عالم سياست با هم متفاوت شده است يا اگر ديدگاه هر يک از آنها، يکي بهعنوان دبيرکل و يکي بهعنوان سخنگو را موضع حزب کارگزاران قلمداد کنيم، بايد بگوييم احتمالا در اين حزب دو ديدگاه و رويکرد سياسي و شايد دو طيف وجود دارد؛ طيف کرباسچي و طيف مرعشي.