برنامه ایران بعد از خرابکاری نطنز؛ تاسیسات به زیر زمین منتقل می‌شوند

همشهري/ سفير و نماينده دائم ايران در سازمان‌هاي بين‌المللي مستقر در وين در پاسخ به اينکه براي جلوگيري از تکرار اقدامات خرابکارانه، چه تمهيداتي انديشيده شده است؟، گفت: اخيرا دکتر صالحي، رئيس محترم سازمان انرژي اتمي نيز اعلام کردند که تاسيسات پيشرفته‌تري در دل کوه به جاي تاسيسات حادثه‌ديده در نطنز، احداث خواهد شد. همچنين، تمامي زنجيره‌هاي ماشين‌هاي جديد تحقيق و توسعه به زير زمين منتقل خواهند شد و اين موضوعات به اطلاع آژانس نيز رسيده‌است. طبيعتا، به فراخور وضعيت و شرايط، تصميمات مناسب ديگر اتخاذ خواهد شد و در اين مسير، هيچ محدوديتي براي خودمان قائل نيستيم.
 
کاظم غريب‌آبادي، سفير و نماينده دائم ايران در سازمان‌هاي بين‌المللي مستقر در وين است. مهم‌ترين سازماني که غريب‌آبادي در آن مسئوليت نمايندگي ايران را عهده‌دار است، آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به شمار مي‌رود که از حدود 2دهه قبل تا‌کنون به‌دليل مطرح شدن پرونده هسته‌اي ايران اهميت خاصي يافته است. غريب‌آبادي که پيش‌تر سفير ايران در لاهه بوده از 2سال قبل به وين رفته و مهم‌ترين اتفاق در اين دوره توافق ايران و آژانس بر سر بستن پرونده دسترسي‌ها به مکان‌هاي ادعايي است؛ به اين شکل که طرفين توافق کردند به شرطي که آژانس خواسته دوباره‌اي مطرح نکند، بازرسان اين نهاد بتوانند از 2مکان مورد درخواست آژانس بازديد کنند؛ بازديدي که اينک انجام شده، اما هنوز نتيجه آن اعلام نشده است. مشروح گفت‌وگوي همشهري با غريب‌آبادي را مي‌خوانيد.

آژانس پذيرفته که بعد از  2مکان درخواستي، درخواست تازه‌اي براي بازرسي مطرح نکند. ضمانت اجراي اين تعهد چيست که آژانس درصورت مطرح شدن ادعايي تازه، دوباره درخواست جديد مطرح نکند؟
 برابر بيانيه مشترک، از آنجا که آژانس تمامي اطلاعاتِ در اختيار خود تا حال حاضر را تجزيه و تحليل کرده است، نبايد هيچ سؤال ديگري از ايران و هيچ درخواست ديگري را براي دسترسي به مکان‌هايي فراتر از آنچه توسط ايران تحت موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقي اظهار شده‌اند، مطرح کند. بر اين اساس، چنانچه آژانس اين اصل از توافقات مشترک را به هر دليل و در هر شرايطي نقض کند، نه‌تنها به رفتار مبتني بر حسن‌نيت ايران لطمه جدي وارد خواهد کرد، بلکه موجب مي‌شود ايران در سياست همکاري و تعامل خود با آژانس، تجديدنظر جدي کند.

---

بازار

---

آيا توافق ايران و آژانس به‌معناي نقطه پاياني بر ادعاهاي قبلي اعم از پي‌ام‌دي و... است؟
 ادعاهاي به‌اصطلاح پي‌ام‌دي، برابر قطعنامه 2015 آژانس مختومه شده‌اند. همکاري ايران و آژانس براي حل و فصل 2موضوع پادماني مورد بحث، به هيچ عنوان در چارچوب پي‌ام‌دي نيست؛ نه ايران و نه آژانس اين موضوعات را در اين مقوله نمي‌بينند. همانطوري که در بيانيه مشترک نيز آمده است، آژانس و ايران در چارچوب همين قطعنامه اذعان کرده‌اند که اين موضوعات در راستاي اجراي پادمان، مواد و فعاليت‌هاي هسته‌اي تحت پادمان مورد رسيدگي قرار مي‌گيرند.
درباره نتايج بازرسي اخير آژانس از 2مکان درخواستي، آيا پيش‌بيني يا برآوردي داريد؟
آژانس نمونه‌برداري خود را از 2مکان انجام داده و همانگونه که توسط مديرکل و معاون پادمان آن نيز اعلام شده است، تجزيه و تحليل نمونه‌ها چندين‌ماه به طول خواهد انجاميد.
سخنگوي سازمان انرژي اتمي اخيرا گفته است بازرسان هم مي‌توانند عامل خرابکاري باشند. نحوه مقابله با اين تحرکات در آژانس چگونه بوده و براي جلوگيري از اين اقدامات چه تدابيري انديشيده شده است؟
 چنانچه هر بازرسي درگير اقدامات و فعاليت‌هايي مغاير با ماموريت خود شود، مستندات و گزارش مربوطه بايد توسط کشور ذيربط به آژانس ارسال و درخواست رسيدگي شود. در اين زمينه، قواعد و مقرراتي نيز در آژانس وجود دارد. اين گزارش، توسط هيأتي مرکب از نمايندگان آژانس و کشور مربوطه مورد بررسي قرار مي‌گيرد و تصميم لازم اتخاذ خواهد شد. چنانچه اقدامات متخلفانه موجد خسارت نيز باشند، پيگيري جبران خسارات از پيچيدگي‌هاي خاص خود برخوردار است، اما موجب رفع مسئوليت آژانس نمي‌شود. در هر صورت، کشور پذيرنده در هر مرحله‌اي مي‌تواند بازرس يا بازرساني را از فهرست بازرسان مصوب خود خارج کند؛ همانگونه که ما نيز در برخي موارد اين کار را انجام داده‌ايم.
چندي قبل شاهد وقوع حادثه خرابکاري در سايت نطنز بوديم. آيا بازرسان آژانس از محل سانحه بازديد کردند؟ با توجه به انتشار برخي مواضع مبني بر خرابکاري در اين سايت، آيا از طرق بين‌المللي پيگيري‌هايي در اين‌باره صورت گرفته است؟
 نيازي به بازديد بازرسان آژانس از اين مکان وجود نداشت و در اين زمينه، با هم توافق داشتيم. براي پيگيري در سطوح مختلف، نياز به تدوين گزارش و جمع‌بندي نهايي اين حادثه است که مراحل خود را طي مي‌کند.
براي جلوگيري از تکرار اقدامات خرابکارانه، چه تمهيداتي انديشيده شده است؟
 امنيت تاسيسات هسته‌اي، يکي از اولويت‌هاي سازمان انرژي اتمي و سازمان‌هاي مسئول ديگر است و همواره در حال ارتقاست. با توجه به برنامه‌هاي دشمنان براي خرابکاري در تاسيسات هسته‌اي، ايران نيز همواره اقداماتي را براي صيانت بيشتر اتخاذ مي‌کند. اخيرا دکتر صالحي، رئيس محترم سازمان انرژي اتمي نيز اعلام کردند که تاسيسات پيشرفته‌تري در دل کوه به جاي تاسيسات حادثه‌ديده در نطنز، احداث خواهد شد. همچنين، تمامي زنجيره‌هاي ماشين‌هاي جديد تحقيق و توسعه به زير زمين منتقل خواهند شد و اين موضوعات به اطلاع آژانس نيز رسيده‌است. طبيعتا، به فراخور وضعيت و شرايط، تصميمات مناسب ديگر اتخاذ خواهد شد و در اين مسير، هيچ محدوديتي براي خودمان قائل نيستيم.
اخباري مبني بر برنامه مخفيانه اتمي از طرف سعودي شنيده مي‌شود. آيا آژانس در اين رابطه به وظايف خود عمل کرده است؟
 برنامه هسته‌اي عربستان‌سعودي ازجمله با اقدامات و پيگيري‌هاي ما، الان تبديل به يک موضوع در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و همچنين در عرصه بين‌المللي شده است. مديرکل قبلي آژانس و همچنين مديرکل فعلي، مکررا از سعودي خواستند تا پروتکل مقادير کوچک که اجازه بازرسي به آژانس را نمي‌دهد، لغو کند. حدود يک‌ماه و نيم قبل نيز رافائل گروسي طي نامه‌اي به سعودي و ساير کشورهايي که اين پروتکل را دارند، رسما از آنها خواست تا آن را پس بگيرند. آژانس بايد در اين زمينه جدي‌تر عمل کند و به شوراي حکام، نگراني‌هاي خود را رسما گزارش کند. به‌نظر مي‌رسد از آنجا که عربستان در ابتداي راه برنامه هسته‌اي است و همچنين ملاحظات ديگر، آژانس فعلا از خود نوعي انعطاف نشان مي‌دهد.

آمريکا چند‌ماه قبل فروش آب سنگين ايران را هدف تحريم قرار داد؛ درحالي‌که در گزارش اخير آژانس اعلام شده ذخاير ايران کاهش يافته. آيا اين پيامي سياسي همراه دارد؟
 توليد آب سنگين و فرآورده‌هاي آن مانند ترکيبات ايزوتوپي دوتره‌ها و اکسيژن 18در ايران طبق برنامه پيش مي‌رود و هيچ ملاحظه‌اي در اين راستا وجود ندارد. علاوه بر ذخيره، ايران براي آب سنگين و فرآورده‌هاي آن هم مصرف داخلي دارد و هم برنامه صادرات. با توجه به کاربرد آب سنگين در صنايع مختلف و حوزه پزشکي، آب سنگين ايران که داراي استاندارد بالايي نيز هست، از استقبال جهاني برخوردار بوده و مشتريان خاص خود را دارد. در ماه‌هاي اخير، مقادير معتنابهي آب سنگين به کشورهاي مختلف نيز صادر شده است. با توجه به ميزان صادرات و مصرف داخلي، ميزان توليد و ذخيره آب سنگين، بسيار بيشتر از آن چيزي است که در برجام آمده است.
آخرين مذاکرات بين‌المللي براي بازطراحي رآکتور اراک به کجا رسيده است؟
 کارشکني‌ها و تحريم‌هاي يکجانبه آمريکا، موانعي در مسير اجراي اين پروژه ايجاد کرده است؛ از اين جهت لازم است که طرف‌هاي باقيمانده در برجام توجه بيشتري به تعهدات خود داشته باشند. ايران مالک، طراح و مجري اين پروژه است و چين و انگليس نقش مشاور را برعهده دارند؛ از اين‌رو، از توانمندي داخلي نيز حداکثر بهره‌برداري در اين زمينه به عمل مي‌آيد. با وجود اينکه درصد پيشرفت پروژه از نظر برنامه زماني عقب است، اما در حال پيشبرد است؛ ضمن اينکه همچنان امکان بازگشت به طراحي قبلي براي ايران موجود و روي ميز است و درصورت لزوم و تصميم مقامات عالي، قابل بازگشت است.
درباره آخرين تعاملات ايران و آژانس، براساس وظايف آژانس براي کمک به پيشرفت کشورها در بهره‌مندي از انرژي صلح‌آميز هسته‌اي، چه اقداماتي در دست پيگيري است؟
 با تلاش‌هاي صورت‌گرفته و مذاکرات فني ميان سازمان انرژي اتمي و آژانس، علاوه بر تداوم اجراي 2پروژه همکاري فني در حوزه نيروگاهي و درمان سرطان، 4پروژه جديد همکاري فني نيز براي دوره زماني 2020 و 2021 براي کشورمان به تصويب رسيد. اين پروژه‌ها که ارزش آنها بيش از يک‌ميليون يورو (تامين از سوي آژانس) است، در حوزه‌هاي مختلف نظير ارتقاي ايمني و بهره‌برداري از رآکتورهاي تحقيقاتي هسته‌اي، ارتقاي ظرفيت انساني در حوزه سوخت هسته‌اي، ارتقاي ظرفيت توليدکنندگان در زمينه غلات اصلي و همچنين مديريت پسماندهاي هسته‌اي هستند.
در زمينه مقابله با کرونا، چه همکاري‌هايي بين ايران و آژانس در جريان بوده و هست؟
 مهم‌ترين و معتبرترين تست کرونا، تست‌هاي پي‌سي‌آر هستند که دستگاه‌هاي آن بر پايه فناوري هسته‌اي کار مي‌کنند. ما تا الان 4دستگاه تشخيص سريع کرونا (RT-PCR) از آژانس دريافت کرده‌ايم. همراه اين دستگاه‌ها، تجهيزات حفاظت شخصي کاربران، تجهيزات مربوط به راه‌اندازي و ارتقا و کاليبره کردن و کيت‌هاي مخصوص تشخيص نيز ارسال شده است.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar