چرا مرجان های دریایی برای اکوسیستم مهم هستند؟
سيناپرس/ فعاليت هاي بشر طي دو سده اخير منجر به ايجاد تغييرات گسترده اي در محيط زيست کره زمين شده است که اين تغييرات، تائيرات نامطلوبي بر زندگي گونه هاي مختلف گياهي و جانوري داشته است. يکي از اين موجودات، مرجان هاي درياي هستند. مرجان هاي دريايي نقش بسيار مهمي در تنظيم اکوسيستم جانوري در درياها ايفا مي کنند و متاسفانه در سال هاي اخير، بنا به دلايل متعدد از جمله آلودگي ها، افزايش دما و اسيدي شدن آب اقيانوس هاي جهان، بخش وسيعي از اين مرجان ها دچار آسيب ديدگي شده است. به اعتقاد پژوهشگران؛ بالا رفتن ميزان اسيد آب اقيانوس ها به نسبت ساير عوامل ذکر شده مهم تر بوده و اين موضوع يکي از تاثيرات تغييرات محيط زيست و آب و هوا محسوب مي شود. دليل اصلي اسيدي شدن آب درياهاي دنيا، توليد ميزان زياد دي اکسيد کربن توسط صنايع و خودروها در سراسر جهان است که اين ميزان زياد گاز، وارد هوا شده و بخشي از آن با آب دريا ترکيب مي شوند. صخره هاي مرجاني از مهم ترين و مفيد ترين عوامل در اکو سيستم هاي دريايي محسوب مي شوند که رشد جلبک ها دريايي ، توليد مواد مغذي و ذخاير انرژي گسترده براي ماهي ها را به همراه داشته و سفيد شدن و نابودي آن ها باعث کاهش روز افزون منابع ذکر شده و تغييرات گسترده در اکو سيستم خواهد شد. ترکيب دي اکسيد کربن و آب سبب ايجاد اسيد کربنيک شده و به دليل وجود حجم زياد دي اکسيد کربن در جو طي سده هاي گذشته ، ميزان ترکيب اين گاز با آب اقيانوس ها از حد مجاز بيشتر شده که اين موضوع بر زندگي جانوران و موجودات دريائي تاثيرات منفي گذاشته است. تحقيقات جديد پژوهشگران حوزه اقيانوس شناسي نشانگر آن است که تپه هاي مرجاني بخش هاي مختلف جهان از جمله سواحل جنوب شرق آسيا، مناطق ساحلي نيوزلند، مرجانها شمال شرقي استراليا که قدمتي طولاني داشته و از منابع مهم زيستي در اين منطقه محسوب مي شود و .... در خطر انقراض و نابودي کامل قرار دارند. اهميت مرجان هاي دريايي صخره هاي مرجاني از مهم ترين و مفيد ترين عوامل در اکو سيستم هاي دريايي محسوب مي شوند که رشد جلبک ها دريايي ، توليد مواد مغذي و ذخاير انرژي گسترده براي ماهي ها را به همراه داشته و سفيد شدن و نابودي آن ها باعث کاهش روز افزون منابع ذکر شده و تغييرات گسترده در اکو سيستم خواهد شد. تپه هاي مرجاني تنها به عنوان يک عنصر زيبا در طبيعت کاربرد نداشته و درواقع اين مرجان ها نقشي بسيار با اهميت در برقراري تعادل اکوسيستم دريائي ايفا مي کنند. علاوه بر نقشي که اين مرجان ها به عنوان پناهگاه بسياري از جانوران دريائي دارد، يکي از مهمترين کاربردهاي اين تپه هاي مرجاني ، وظيفه اي است که به عنوان ضربه گير و حائلي طبيعي سواحل در برابر امواج و طوفان هاي دريائي بر عهده دارند. از سوي ديگر مرجان ها نقش بسيار مهمي در تنظيم اکو سيستم جانوري در درياها ايفا مي کنند ، براي مثال پژوهش هاي محققان در استراليا نشان مي دهد که وجود نوعي ويژه از مرجان هاي دريائي که به نام مرجان هاي آکروپورا يا ميز مرجان ها مشهور هستند ، نقشي مهم و اساسي در حفاظت از ماهي هايي ايفا مي کنند که در مناطق کم عمق درياها زندگي کرده و نور خورشيد مي تواند به آن ها آسيب برساند. به طور کلي ماهي هاي ساکن آب هاي کم عمق ، براي فرار از گرماي خورشيد به زير اين مرجان ها پناه مي برند و نابودي مرجان ها مي تواند منجر به نابودي گسترده انواع ماهي هاي ساکن اين مناطق شود. عوامل آسيب رسان تغييرات ناشي از فعاليتهاي انساني و اثر متقابل آن روي اکوسيستم و همچنين پديده ال نينو، تغييرات گسترده اي در اقيانوس آرام را به همراه داشته که در ادامه سفيد شدن و ازبين رفتن تپه هاي مرجاني در مناطقي همچون فيجي ، نيوکالدونيا و کريباتي قابل رويت هستند . متاسفانه در دهه هاي اخير و به دليل تغييرات آب و هوائي رخ داده در سطح کره زمين ؛ ميزان گاز دي اکسيد کربن که اصلي ترين گاز عامل ايجاد شرايط گلخانه اي در اتمسفر زمين محسوب مي شود ، بسيار بالا رفته و به تبع آن ميزان جذب اين گاز توسط اقيانوس ها نيز زياد شده و اين عامل سبب اسيدي تر شدن آب اقيانوس ها مي شود که اين موضوع خطري جدي براي زندگي مرجان هاي دريائي به شمار مي رود. بر اساس پژوهش هاي اخير انجام شده توسط گروهي از دانشمندان که شرح کامل آن در نشريه علمي آرشيو آلودگي محيط زيست و سم شناسي Archives of Environmental Contamination and Toxicology منتشر شده است، در کنار عوامل متعدد تهديد کنده مرجان هاي دريائي که نقش مهمي در اکوسيستم اقيانوسي کره زمين ايفا مي کنند ، ترکيبات شيميائي موجود در کرم هاي ضد آفتاب عاملي بسيار تهديد کننده و خطرناک براي بقاي مرجان هاي دريائي به شمار مي روند . بر اساس اين مطالعات ؛ ماده شيميائي oxybenzone که با عنوان BP-3 يا benzophenone-3 نيز شناخته مي شود در ساختار کرم هاي ضد آفتاب وجود داشته و بررسي هاي انجام شده ، نشان مي دهد که اين ماده در بيش از 3 هزار و 500 نمونه از اين کرم ها که توسط شرکت هاي توليد کننده محصولات آرايشي در سراسر دنيا توليد شده اند ، به کار رفته است . از سوي ديگر دانشمندان در تحقيقات جديد خود دريافتند که آلودگي هاي مواد شيميايي محصولاتي چون صابون، مواد آرايشي و کرم هاي ضد آفتاب در نابودي جمعيت مرجان هاي دريايي بسيار تاثير گزار است. مواد تشکيل دهنده محصولات مراقبت هاي شخصي به عنوان آلاينده هاي آلي نو ظهوري emerging organic contaminants (EOC) طبقه بندي مي شوند که مي توانند به محيط زيست و يا سلامت انسان آسيب هاي جدي برسانند. بر پايه بررسي هاي انجام شده توسط دانشمندان ، درصد مواد تشکيل دهنده محصولات مراقبت هاي شخصي همانند صابون ، مواد آرايشي و کرم هاي ضد آفتاب در آب هاي اقيانوس ها و به ويژه در مناطق نزديک قطب جنوب بسيار بالا است. شرايط بحراني علاوه بر افزايش دما ، به دليل بالا رفتن ميزان اسيد موجود در آب اقيانوس ها، بزرگترين تپه هاي مرجان هاي طبيعي دنيا که در سواحل ايالت کوئينزلند استراليا قرار دارند، در خطر نابودي کامل هستند. اين مرجان ها نقشي حياتي براي حفظ ماهي هاي اين مناطق ايفا مي کنند. دليل اصلي نابودي تپه هاي مرجاني در سراسر دنيا، بالا رفتن ميزان اسيد آب اقيانوس ها است که اين موضوع يکي از تاثيرات تغييرات محيط زيست و آب و هوا محسوب مي شود. در اين ميان بايد توجه داشت که مرجان هاي دريايي داراي تنوع و گستردگي نسبتا زيادي هستند و برخي از آن ها نقشي مهم در اکوسيستم دريايي ايفا مي کنند . بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد که در حال حاضر تنها 4 تپه مرجاني از صخره هاي بين کنز و پاپوا گينه نو از مجموع پانصد و پنجاه مورد شناسايي شده در سلامت به سر مي برند و تقريبا تمامي صخره هاي مرجاني اين منطقه در خطر انقراض کامل قرار دارند . پيش از اين بخش هاي شمالي از صخره هاي ياد شده توسط يونسکو در فهرست منابع زيست محيطي در معرض خطر معرفي شده بود و خطر نابودي روز افزون آن نسبت به مناطق جنوبي به مقامات مربوطه اعلام شده بود. گفتني است دانشمندان استراليايي براي نخستين بار در ماه فوريه سال گذشته ميلادي با نقشه برداري گسترده متوجه زوال گسترده در تپه هاي مرجاني شده اند و بنابر اظهارات منتشر شده، حدود 50 درصد از مرجان هاي اين منطقه به طور کامل ازبين رفته اند. چه بايد کرد؟ با توجه به روند فعلي توليد آلاينده هاي جوي، آب اقيانوس ها روز به روز اسيدي تر شده و ساختار معدني اسکلت مرجان ها در اين اسيد تحليل رفته و حل مي شوند. اين شرايط دقيقا مشابه زماني است که شما با خوردن مواد قندي و اسيدي ، ميزان اسيدي بودن دهانتان را بالا مي بريد. در اين حالت دندان هاي شما آسيب مي بينند. اين دقيقا اتفاقي است که در حال حاضر براي مرجان هاي دريائي در حال وقوع است. در اين ميان اصلي ترين اقدامي که مي توان براي نجات مرجان هاي دريايي انجام داد؛ کنترل آلاينده هاي جوي و کاهش گازهاي مضري مانند دي اکسيد و مونو اکسيد کربن است. اين موضوع نيازمند همکاري همه جانبه کشورهاي جهان در سطح بين المللي است. از سوي ديگر شرايط فعلي به حدي بحراني است که نمي توان تنها منتظر بهتر شدن شرايط شد و بايد اقداماتي اساسي در اين رابطه انجام شود. نخستين گام، بررسي دقيق شرايط و ترسيم نقشه آسيب هاي وارد شده به مرجان هاي دريايي و ميزان گستردگي آن است. در همين راستا و به تازگي گروهي از دانشمندان استراليائي با توجه به اهميت خطر نابودي مرجان هاي دريايي ، اقدام به تصوير برداري ، مستندسازي و ترسيم نقشه مرجان هاي دريايي در منطقه اي در جنوب شرق آسيا کرده اند . اين دانشمندان براي اين منظور از تکنولوژي دوربين هاي ويژه cutting-edge camera استفاده مي کنند تا به اين ترتيب ، اطلاعات کليدي از قبيل سلامتي ، تنوع زيستي ، انقراض و يا بقاي موجودات درياي و مرجان هاي اين منطقه را که بر روي نقشه در يک مثلث مي توان ترسيم کرد ، ثبت کنند . به گفته پژوهشگران اين پروژه ، اين اطلاعات قابل استناد و معتبر نخستين گام اساسي و حياتي براي کاهش تاثيرات مخرب انساني بر زندگي و حيات مرجان هاي دريايي است . لازم به ذکر است که اين تصاوير که براي نخستين بار با روش فوق تهيه شده اند، به صورت آنلاين در شبکه جهاني اينترنت در اختيار همگان قرار گرفته اند تا پژوهشگران در سراسر دنيا از اين اطلاعات براي پيشبرد پژوهش هاي خود و تجزيه و تحليل تاثير تغييرات آب و هوائي بر زندگي مرجان ها استفاده کنند . بر اساس نظر اين تيم پژوهشي ، در صورت ادامه روند فعلي اين خطر به شدت وجود دارد که طي 30 الي 50 سال آينده نيمي از مرجان هاي سراسر دنيا از بين بروند. در گام بعدي بايد شرايط را براي بقاي صخره هاي مرجاني فراهم کرد، يک پژوهشگر انگليسي چندي پيش نوعي ماده جديد اختراع کرد که مي توان آن را در مناطق داراي مرجان ها قرار داد تا ميزان اسيدي بودن آب درياها در اين مناطق کنترل شود. در واقع اين اختراع جديد يک نوع مرجان مصنوعي با خاصيت قليائي بسيار بالا است که در آن عناصري مانند کربنات کلسيم و کربنات سديم به کار رفته است. اين مرجان هاي مصنوعي در مجاورت مرجان هاي طبيعي قرار مي گيرند و رفته رفته در آب اقيانوس حل مي شوند که اين موضوع سبب قليائي شدن آب آن منطقه شده و به اين ترتيب ميزان اسيديته آب در مناطق داراي تپه هاي مرجاني تحت کنترل قرار مي گيرد. سازنده اين مرجان هاي مصنوعي اعتقاد دارد ، استفاده از اين محصول جديد در محيط آزمايشگاهي ، با موفقيت رو به رو بوده است و اکنون بايد از آن در محيط طبيعي درياها استفاده کرده و حداقل به يکسال زمان براي بررسي نتيجه عملکرد اين مرجان هاي مصنوعي ، نياز است. در ساخت مرجان هاي مصنوعي از موادي استفاده شده است که به تدريج در آب حل مي شوند. در اين محصول ، تکنولوژي خاصي استفاده نشده و همچنين هيچ ضرري براي محيط زيست و درياها ايجاد نمي کند ، پس براي استفاده از آن جاي هيچگونه نگراني وجود ندارد. يکي ديگر از راهکارهاي ارائه شده، استفاده از روش هاي بيولوژيکي و مبتني بر محيط زيست است. در همين راستا پژوهشگران نيوزيلندي روشي ابداع کرده اند که بر اساس آن با پيوند زدن انواع مختلف جلبک هاي ميکروسکوپي که در تپه هاي مرجاني زندگي مي کنند ، مي توان مقاومت مرجان ها را نسبت به شرايط محيطي افزايش داد. در حقيقت اين عمليات باعث مي شود تا مرجان ها خود را نسبت به پديده گرم شدن زمين منطبق کنند. مشارکت و يا همزيستي بين جلبک ها و مرجان ها باعث مي شود تا مرجان ها در شرايط گرم شدن آب اقيانوس ها و تغييرات آب و هوايي و کمبود مواد مغذي آب اقيانوس هاي مناطق گرمسيري دوام آورده و زنده بمانند . فقط يک يا دو درجه سانتيگراد تغيير دمايي مي تواند سبب شکست همکاري جلبک ها و مرجان شده و اثري قابل توجه را برجاي بگذارد. در حال حاضر گرم شدن دماي آب اقيانوس ها باعث سفيد شدن ، مرگ و تخريب صخره هاي مرجاني شده است . مشارکت طبيعت و انسان در پيوند زدن انواع جلبک ها ، باعث مي شود تا هم جلبک ها و هم مرجان ها به زندگي خود ادامه داده و اثرات اين تغييرات آب و هوايي را کاهش دهند . البته موارد فوق براي نجات اکوسيستم منحصر به فرد مرجان ها کافي نبوده و پژوهشگران اعتقاد دارند بايد مطالعات جديدي انجام شود تا بر اساس آن بتوان مرجان هاي مقاوم در برابر حرارت توليد کرده و صخره هاي مرجاني را بازسازي کرد . در واقع بررسي و مطالعه روش هاي مختلفي که در آن مرجان ها به تغييرات دمايي واکنش نشان مي دهند بسيار با اهميت بوده چرا که گرمايش اقيانوس ها در حال افزايش است و همچنان ادامه دارد. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد