نور چرا و چگونه بر خواب تاثیر می‌گذارد؟

مجله علمي ايلياد/ در بسياري از مطالعات، اثرات نور بر ريتم‌هاي شبانه‌روزي گياهان، حيوانات و حتي انسان‌ها بررسي شده است. اما در مطالعات، اندکي اثرات مستقيم نور بر خواب تجزيه و تحليل شده است. محققان در مؤسسه‌ي فناوري کاليفرنيا عزم خود را براي بررسي نحوه‌ي تاثيرگذاري مستقيم نور بر خواب جزم کرده‌اند. دانشمندان مي‌خواستند بدانند چرا تاريکي خواب‌آور است و چرا نور مي‌تواند بر خواب عميق اثر منفي بگذارد؟ آزمايش‌هاي مرکز آزمايشگاهي Caltech از پروتئيني عصبي، حساس به نور پرده برداشت که نقشي کليدي در حفظ تعادل مناسب ميان خواب و بيداري ايفا مي‌کند. محققي به نام «ديويد پروبر» اعلام کرد: «محققان قبلاً گيرنده‌هاي نوري را در چشم شناسايي کرده بودند که براي اثر مستقيم نور بر خواب و بيداري لازم است. ما درصدد پي بردن به اين مسئله بوديم که مغز چگونه از اين اطلاعات بصري براي تاثير گذاشتن بر خواب استفاده مي‌کند.» محققان در آزمايشگاه، پروتئين مغزي Prok2 را با نشانگرهاي زيست نوري در نمونه‌هاي ماهي خال‌دار کنار هم قرار دادند. ماهي خال‌دار داراي الگوي خواب و بيداري شبيه به انسان است. آن‌ها خود نورتاب نيز هستند و اين عامل باعث تسهيل در بازبيني فعاليت عصبي مي‌شود. دانشمندان ماهي‌هاي خال‌دار زيادي را به‌منظور بررسي پروتئين Prok2 آزمايش کردند. ماهي‌هايي با ميزان Prok2 زياد در طول روز خوابيده و شب‌ها بيدار بودند. اين اثرات به نور خارجي بستگي داشت و به ريتم شبانه‌روزي مربوط نمي‌شد. ماهي‌هاي خال‌دار با گيرنده‌هاي جهش‌يافته Prok2 از اثرات برعکس برخوردار بودند. الگوهاي خواب و بيداري آن‌ها کمتر تحت تاثير نور قرار مي‌گرفت. پروبر خاطر نشان کرد: «اگرچه حيوانات فعال در روز از قبيل ماهي خال‌دار زمان زيادي را به خواب در شب و بيداري در روز اختصاص مي‌دهند، اما مشابه با بسياري از انسان‌ها در طول روز هم چرت مي زنند و گاهاً در شب هم بيدار مي‌شوند. نتايج مطالعات ما نشان مي‌دهد که ميزان پروتئين Prok2 نقشي اساسي در ايجاد تعادلي صحيح ميان خواب و بيداري در طول روز و شب دارد. محققان در بررسي‌هاي بعدي‌شان دريافتند Prok2 بر ساير پروتئين‌هاي مهم براي الگوهاي خواب مثل پروتئين گالانين نيز تاثير مي‌گذارد. نور و تاريکي خلل کمتري در الگوهاي خواب ماهي‌هاي خال‌دار ايجاد کردند. پروبر و همکارانش نتايج آزمايش‌هاي خود را در مجله Neuron منتشر کردند.