تاثیر رنگ ها بر مغز انسان
برترين ها/ تصادفي نيست که بيشتر رستوران ها در لوگوي خود از دو رنگ ثابت استفاده مي کنند يا پرستاران در بيمارستان ها معمولاً لباس هايي به رنگ آبي روشن مي پوشند. همۀ ما تأثير رنگ ها را تجربه کرده ايم، چه متوجه آن شده باشيم و چه نشده باشيم. بيشتر روانشناسان در اين مورد هم عقيده هستند که رنگ ها بر چگونگي دريافت ما از برخي موقعيت ها اثر مي گذارند. بعضي از پژوهشگران معتقدند که مغز ما به طور ذاتي رنگ ها را با احساسات پيوند مي دهد، از طرفي عده اي نيز بر اين عقيده اند که احساساتي که ما به هر رنگ ربط مي دهيم اکتسابي هستند. براي مثال، روانشناساني که رنگ قرمز را بررسي کرده اندعقيده دارند که بيشتر مردم آن را با خطر مرتبط مي دانند. ممکن است اين ارتباطي کلي باشد که مغز ما آن را برقرار مي کند يا احتمال دارد ما ارتباط بين رنگ قرمز و خطر را با دست زدن به اجاق داغ و قرمزي که مادرمان دربارۀ آن به ما در کودکي هشدار مي داد، ياد گرفته باشيم. به هر حال، بيشتر روانشناسان بر اين باورند که مغز ما رنگ ها را با دليل تفسير مي کند و بنابراين هر رنگ بايستي به گونه اي متفاوت بر ما تأثير بگذارد. در اينجا ده رنگ و چگونگي تأثير آنها را بر مغز بررسي مي کنيم. قرمز از آنجا که بحث در مورد رنگ قرمز را قبلاً شروع کرده ايم، شايد بتوانيم آن را در همين حد تمام کنيم. پيشتر به اين نتيجه رسيديم که رنگ قرمز و خطر به هم مرتبطند، اما چند حقيقت شگفت انگيز ديگر نيز در مورد نحوۀ تأثير اين رنگ بر رفتار ما وجود دارند. مثلاً، اگر شما زن هستيد، پوشيدن لباس قرمز مي تواند به نفعتان باشد. درمطالعه اي که در سال 2012 انجام شد، مشخص شد که پيشخدمت هايي که قرمز پوشيده بودند، بين 14.6 و 26.1 % بيشتر از آنهايي که لباس هايشان به رنگ هاي ديگر بود، از مردان انعام دريافت مي کردند. (جالب اينجا است که رنگ قرمز تأثيري بر مقدار انعام پرداخت شده از سوي مشتريان زن نداشت.) دليل آن در حقيقتي نهفته است که شايد قبلاً شنيده باشيد: رنگ قرمز جذابيت زنان را افزايش مي دهد. رنگ قرمز, علاوه بر بالا بردن جذابيت شما، مي تواند بر سرعت و قدرت واکنش هاي شما بيافزايد. تحقيقي که در دانشگاه راچستر صورت گرفت نشان داد که انسان ها با ديدن رنگ قرمز، واکنش هاي قدرتمند تري از خود بروز مي دهند. با اين حال، قرمز مي تواند بر واکنش هاي شما تأثير منفي نيز بگذارد. اين مطالعه همچنين نشان داد که قرمز سطح نگراني را نيز افزايش مي دهد، بنابراين ورزشکاري که حريفش لباس قرمز به تن دارد، تمايلش به شکست بيشتر است و دانش آموزي که قبل از امتحان در معرض رنگ قرمز قرار گرفته است، عملکرد بدتري دارد. در نهايت، اگر تا به حال چيزي در سايت eBay فروخته ايد يا قصد داريد بفروشيد، گوش دهيد: اگر قصد حراج محصول خود را داريد، آن را در مقابل پس زمينه اي قرمز قرار دهيد. پژوهشگران دانشگاه شيکاگو دريافته اند که مصرف کنندگان در حراج هاي آنلاين، زماني که جنس مورد نظرشان در برابر پس زمينه اي به رنگ قرمز قرار بگيرد، تهاجمي تر عمل مي کنند. رنگ قرمز به بالا بردن حس ستيزه جويي معروف است، پس عجيب نيست که با اين روش مصرف کنندگان تمايل بيشتري به پيشنهاد ارقام بالاتر داشته باشند. به عبارت ديگر، اگر قصد حراج محصول خود را نداريد و در عوض مي خواهيد آن را فوري بفروشيد، از به کار بردن رنگ قرمز پرهيز کنيد. پژوهشگران به اين نتيجه رسيده اند که زماني که پس زمينه به رنگ قرمز است، مصرف کنندگان تمايل کمتري به خريد (بدون مذاکره) دارند. نارنجي نارنجي رنگ جالبي است. اين رنگ با يک احساس مرتبط نيست، بلکه به صورت هاي گوناگوني مي تواند بر ما اثر بگذارد. ابتدا، نارنجي رنگي است که تمايل داريم آن را به گرما ربط بدهيم. اگر اتاقي را نارنجي رنگ کنيم، احتمال دارد فکر کنيم دماي اتاق بالاتر از ميزان واقعي است. گرما توانايي شل کردن عضلات ما دارد، و در پژوهشي در 1979، پژوهشگران دريافتند که رنگ نارنجي "تأثير تضعيف کنندگي بر پايۀ غدد درون ريز بر عملکرد ماهيچه ها" دارد که به طور محسوسي ما را آرام مي کند، به طوري که مي توانيم آن را مستقيماً اندازه بگيريم. همچنين عقيده بر اين است که رنگ نارنجي با مفهوم ارزش زياد در ارتباط است. تصور مي شود فروشگاه هايي با لوگو هاي نارنجي لوازم با کيفيت و ارزان در اختيار مشتريان قرار مي دهند. نارنجي نيز مانند قرمز با خطر در ارتباط است، هر چند اين خطر فوري نيست. شايد به همين دليل است که علايم تأخير ترافيک و هشدار جاده به اين رنگ هستند. زرد رنگ بعدي در رنگين کمان ما زرد است. زرد با احساس هاي لذت، آزادي و صميميت در ارتباط است. روانشناسان رنگ مانند آيسمن و رايت، زرد را "قوي ترين رنگ" ناميده ند، زيرا آن را با هيجان، عزت نفس و خلاقيت مرتبط مي دانند. احساسي که به عقيدۀ بيشتر افراد با زرد رابطه دارد، شادي است. به همين دليل است که اين رنگ با کمدي، اميد، و خوش بيني عجين شده و ما در روزهاي آفتابي و صاف خوشحال تر هستيم. صبر کنيد ... يعني به همين دليل ايموجي ها زرد هستند؟ سبز سبز-رنگ زيباي جنگل هاي باشکوه، اپليکيشن تلفن در گوشي هوشمند شما و آن ماژيک هايلايت که در بستۀ چهارتايي داريد و هيچوقت از آن استفاده نکرده ايد. (اگر هنوز آن ماژيک سبز را داريد، به حرف من گوش کنيد و آن را دور نياندازيد!) روانشناسان دريافته اند که رنگ سبز مي تواند خلاقيت را بالا ببرد. آنها همچنين فهميده اند که سبز با تفکر پيچيده و سطح بالا و همينطور آرامش، تمرکز دروني و رفتار آرام همراه است. زماني که به سبز فکر مي کنيم، به طبيعت و رشد مي انديشيم، پس عجيب نيست که با پيوند دادن رنگ سبز به رشد شخصي و حرفه اي خودمان، اين احساسات را به سوي خودمان جذب کنيم. از اين رو، پژوهشگران توصيه مي کنند محيط کار را به رنگ سبز درآوريم، چرا که اين رنگ مي تواند کارآيي کارکنان را بالا ببرد. آبي روشن آبي متضاد قرمز و دومين رنگي است که بيش از همه، پس از قرمز، مطالعه شده است. آبي روشن رنگ آرامش و تمرکز است. همچنين ثابت شده است که آبي روشن مي تواند فشار خون را پايين بياورد، به همين دليل است که در کنار پزشکان و پرستاران با روپوش آبي روشن احساس آرامش بيشتري داريم. شايد به همين دليل هم ديوارهاي بيمارستان ها و کلينيک ها گاهي به رنگ آبي روشن است. آبي روشن رنگي است که آن را به آزادي و صلح ربط مي دهيم. اگر يک جستجوي سريع دربارۀ "روز صلح" در گوگل انجام دهيم اين نکته ثابت مي شود، زيرا نماد جهاني صلح (که تقريباً در همۀ پرچم هاي روز جهاني صلح استفاده مي شود) تصوير کبوتري سفيد است که شاخه اي کوچک به منقار دارد و در پس زمينه اي به رنگ آبي روشن قرار گرفته است. آبي تيره آبي تيره تأثير هايي مشابه رنگ آبي روشن دارد. نيز مشخص شده است که اين رنگ اعصاب کساني را که در معرض آن قرار گرفته اند، آرام مي کند و علاوه بر آن، چند اثر عجيب ديگر روي مغز و بدن دارد. بين رنگ هاي آبي تيره و افکار روشن رابطه اي پيدا شده است. به همين دليل، در ژاپن از اين رابطه بهره برده اند و در خيابان ها چراغ هاي آبي نصب کرده اند تا از بروز جنايت در برخي خيابان ها و همچنين خودکشي در ايستگاه هاي راه آهن جلوگيري نمايند. به نظر مي رسد افکار روشن دلگرم کننده کازساز بوده اند، زيرا ديگر کسي در ايستگاهي خاص که به لامپ هاي آبي مجهز شده بود، اقدام به خودکشي نکرد و شمار جنايت ها نيز در مناطقي با نورپردازي آبي 9 درصد کاهش يافت. همين منطق در لندن نيز به کار گرفته شد و پل بلک فرايرز به رنگ آبي در آمد تا از شمار افرادي که خود را از بالاي آن پرتاب مي کردند، کاسته شود. مطالعات بسياري تأثيرات رنگ هاي آبي و قرمز را با هم مقابله و مقايسه کرده اند، زيرا به نظر مي رسد اين دو رنگ بر خلاف هم عمل مي کنند. يک بررسي ويژه نشان داد که اگر چه قرمز به انجام تکاليف مبتني بر جزئيات (مانند بازيابي خاطرات) کمک مي کند، محيط هاي آبي باعث مي شود افراد دو برابر زماني که در معرض رنگ قرمز هستند، "کارکرد خلاقانه" داشته باشند. ارغواني ارغواني يا بنفش رنگ عجيبي براي بررسي است. اين رنگ ترکيبي از آبي و قرمز، دو رنگ متضاد درنحوۀ تأثيرگذاري بر افراد است. جالب اينجا است که روانشناسان رنگ آن را زياد بررسي نکرده اند. يک بررسي نشان داد که رنگ ارغواني اتاق ها را سردتر از آنچه که هست نشان مي دهد، درست مثل نارنجي که اتاق ها را گرم تر نشان مي داد. از همين رو ارغواني تأثير برعکس بر ماهيچه ها دارد و به جاي شل کردن، آنها را منقبض مي کند. به دليل کم بودن مقالات پژوهشي نوشته شده دربارۀ تأثيرات اين رنگ، به ذکر يک حقيقت جالب بسنده مي کنم: زنان معمولاً رنگ ارغواني را در فهرست رنگ هاي مورد علاقۀ خود قرار مي دهند، در حالي که مردان کمترين علاقه را به آن نشان مي دهند. صورتي زماني صورتي رنگ اصلي مخصوص دختر بچه ها بود. حالا، رنگ لباس زير پسران عضو يک باشگاه يا دانشگاه خاص محسوب مي شود. صورتي بي نهايت جالب است. اين رنگ تأثير مستقيم و قابل اندازه گيري بر نحوۀ رفتار مردم دارد. پژوهشگران اين تأثيرات تغيير دهندۀ رفتار را در چيزي يافتند که روانشناسان آن را "زندان هاي صورتي" مي نامند. در کمال تعجب، منظور آنها از اين اصطلاح کاملاً همان است که مي گويند. در يک بررسي در سال 1979، زماني به اين تأثيرات شگفت انگيز پي بردند که زنداني ها را در سلول هايي با رنگ صورتي روشن قرار دادند. فوراً از پرخاشگري زنداني ها کاسته شد و ماهيچه هاي آنها آرام شدند. احساس بي قراري و نا اميدي آنها نيز به طور معناداري کاهش يافت. امروزه، 20 درصد از زندان هاي سوييس دست کم يک سلول صورتي براي زندانيان سرکش خود کنار گذاشته اند. روان شناسان همچنين سعي کرده اند بفهمند آيا اين تأثيرات رنگ صورتي در مورد بچه ها نيز صادق است يا نه. دايرۀ اصلاح و تربيت بخش سان برناردينو در کاليفرنيا بررسي کرد تا ببيند آيا مي توانند تجربۀ زندان صورتي را با بچه ها نيز تکرار کنند. آنها دريافتند که تنها 10 دقيقه طول مي کشد تا اين کودکان فرياد زدن و کوبيدن بر در و ديوار را متوقف کنند. آنها به اين نکته نيز پي بردند که حتي بيشتر کودکان در اين دورۀ زماني به خواب رفتند. حالا زماني که نمي دانيد چطور کودک 5 سالۀ خود را که چون اسباب بازي دلخواهش را برايش نخريده ايد، جيغ و داد مي کند آرام کنيد يا وقتي که سعي داريد بچۀ پر دردسري را بخوابانيد، به اين فکر کنيد که کمي رنگ صورتي مي تواند زندگي شما را کمي آسان تر کند. سفيد تعجبي ندارد که سفيد با فقدان تهاجم همراه است. با اين حال، آيا مي دانستيد که مرداني که لباس سفيد بر تن دارند جذاب تر به نظر مي رسند؟ پژوهشي که در سال 2010 انجام شد نشان داد زنان مرداني را که يک تيشرت سادۀ سفيد به تن داشتند، جذاب تر از ديگران مي دانستند. اين مفهوم شبيه همان موردي است که مردان زنان سرخ پوش را جذاب تر مي يافتند. همچنين سفيد رنگي است که ما را به ياد تميزي و پاکي مي اندازد. به همين دليل هم کف و سقف بيشتر بيمارستان ها به رنگ سفيد است. پژوهشگران همچنين پي برده اند که سفيد مي تواند ملال آور باشد. مکان هايي که فقط با رنگ سفيد نقاشي شده اند توجه ما را به مدت کمتري نسبت به محيط هاي رنگي جلب خود مي کنند و ما را وا مي دارند تا به افکار خود بازگرديم و خود را از محيطي که در آن به سر مي بريم، جدا کنيم. به همين دليل پژوهشگران پيشنهاد مي کنند که خرده فروشي ها را رنگارنگ و جالب توجه بسازند تا اين که آنها را به رنگ شفاف، اما ملال آور، و تک رنگ سفيد در آورند. سياه سياه رنگي است که هر نوجوان مضطربي در استفاده از آن زياده روي مي کند تا از اين راه تمام نگراني هاي نوجواني خود را نشان دهد. سياه در واقع به معني فقدان رنگ است. در کودکي از آن مي ترسيم، اما در بزرگسالي سياه مي پوشيم تا خود را باريک اندام تر نشان دهيم. به هر حال، اين رنگ به گونه اي جالب بر مغز ما تأثير مي گذارد که شايد متوجه آن نباشيم. به نظر مي رسد محيط هاي سياه رنگ افراد را به نتايج مؤثر رهنمون مي شوند و لباس سياه سطح جذابيت زنان را بالا مي برد و آنها را شيک تر نشان مي دهد. با اين حال، جالب ترين تأثير رنگ سياه اين است که مي تواند شما را پرخاشگر تر کند. ما تمايل داريم رنگ سياه را به مرگ و شيطان ربط بدهيم و به همين دليل، پژوهشگران در يک بررسي در سال 1988 به اين نتيجه رسيدند که ما با ديدن اين رنگ تمايل به پرخاشگري بيشتري داريم.همچنين آنها به اين نکته پي بردند که مردم تمايل بيشتري به پرداختن پول براي محصولاتي دارند که در محيطي به رنگ سياه، مثل فيلم تبليغاتي يا بيلبورد سياه و سفيد، تبليغ مي شوند. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد