کشف ساز و کار ترمیم زخم با پوست شترمرغ توسط محققان ایرانی
مهر/ محققان ايراني با همکاري محققان استراليا موفق به ساخت داربستهايي از جنس نانوفيبر از پوست شترمرغ شدند که گزينه مناسبي براي طراحي پوشانندههاي زخم و مهندسي بافت پوست و ترميم زخمها خواهند بود. تاکنون متجاوز از ۴۰۰ هزار بيمار دچار مشکلات پوستي، با محصولات مهندسي بافت که به صورت تجاري درآمدهاند، درمان شدهاند. جايگزينهاي پوستي به کار گرفته شده به دو صورت بدون سلول يا با سلول بودهاند. با وجود اين، در حال حاضر هيچکدام از اين محصولات رضايت کاملي از ترميم پوست آسيب ديده را به وجود نياوردهاند و همچنان محققان در حال ارزيابي مواد و داربستهايي با کارايي بهتر و مشابه با ساختار و عملکرد پوست طبيعي از دست رفته هستند. محققان در اين طرح به منظور توليد پوشانندههاي زخم و گرافتهاي پوستي زيستي همراه با سلولهاي بنيادي، داربستهاي نانوفيبري بر پايهي روغن شتر مرغ (Emu Oil) سنتز کردهاند. دکتر يونس پيله ور سلطان احمدي دکتراي بيوتکنولوژي پزشکي از دانشگاه علوم پزشکي تبريز، مجري طرح دليل انتخاب روغن شتر مرغ در ساخت اين داربست را اينگونه توضيح داد: کاربرد داربستهاي نانوفيبري به عنوان پوشش زخم (wound dressing) و يا حاملهاي سلولي جهت جايگزيني بافت پوستي آسيب ديده اهميت زيادي پيدا کردهاند. براي اين منظور از مواد و ترکيبات متنوعي نظير کلاژن، کيتوزان، پلي اورتان و PLGA و يا کامپوزيتي از اين مواد در ساختار داربست استفاده ميشود. به گفته وي، طي يک دهه گذشته از عصارههاي گياهاني که داراي اثرات التيام بخشي در بهبود زخم بودهاند نيز استفاده شده است. با اين وجود، قابليتهاي عصارههاي حيواني به منظور بهسازي و افزايش کارايي داربستهاي نانوفيبري هنوز به طور کامل مطالعه نشده است. از آنجا که روغن شترمرغ داراي ويژگيهاي ضد درد، ضد التهاب، ضد باکتريايي و آنتي اکسيداني و داراي پتانسيل بالقوه براي ترميم زخم است، در اين طرح از اين عصارهي حيواني استفاده شد. وي در ادامه افزود: در طي اين تحقيق، داربستهاي نانوفيبري PCL/PEG حاوي روغن شتر مرغ به روش الکتروريسي تهيه شدند و کارايي آنها از نظر اثرات حفاظت سلولي، تکثير و تمايز اپيدرمي سلولهاي بنيادي مشتق از بافت آديپوز بر روي اين داربستها، در محيط کشت سلولي ( in vitro) مورد بررسي قرار گرفت. به گفته پيله ور سلطان احمدي، بر اساس نتايج حاصل شده اين داربستهاي حاوي روغن شترمرغ براي حمايت از اتصال، بقا، تکثير و تمايز اپيدرمي سلولهاي بنيادي مشتق از بافت چربي بسيار سازگار بوده و ميتواند براي توليد پوشانندههاي زخم و جايگزينهاي مهندسي بافتي همراه با سلولهاي بنيادي کانديدهاي مناسبي باشند. وي عنوان کرد:طبق آزمايشهاي صورت گرفته، داربستهاي نانوفيبري PCL/PEG حاوي روغن شترمرغ، تکثير سلولهاي بنيادي را حمايت ميکنند و سلولها را در برابر استرس اکسيداتيو حفاظت مينمايد. علاوه براين، مشخص شد که روغن شترمرغ الحاق شده در داربست نانوفيبري بهبود تمايز اپيدرمي سلولهاي بنيادي را نيز باعث ميشوند. وي ادامه داد: به طور بالقوه، روغن شترمرغ که يک ترکيب نسبتاً ارزان و طبيعي است، قابليت الحاق شدن در ماتريکسهاي نانوفيبري بيواکتيو به منظور توسعه داربستهاي تسخير شده با سلولهاي بنيادي براي مهندسي زيستي پوست و به کارگيري در ساختار پوشانندههاي زخم را دارد. پيله ور سلطان احمدي خاطر نشان کرد: در اين طرح از آزمونهاي مختلفي از جمله FE-SEM، FTIR و UTM جهت بررسي خصوصيات داربستهاي نانوفيبري الکترويسي شده استفاده شده است. همچنين از آزمون MTT براي تعيين ميزان تکثير سلولهاي بنيادي و نيز تعيين پتانسيل آنتي اکسيداني اين نانوفيبرها در مواجهه با شرايط استرس اکسيداتيو تحميل شده به سلولها بهره گرفته شده است. وي با بيان اينکه در ساخت اين داربستها از روغن شترمرغ که يک ترکيب طبيعي حيواني با خواص بيولوژيکي منحصربه فرد است، استفاده شده است، عنوان کرد: از طرفي تمايز ايپدرمالي سلولهاي بنيادي مشتق از بافت چربي کشت داده شده روي داربستهاي نافيبري از طريق ايمنوسيتوشيمي و به کارگيري ميکروسکوپ کانفوکال و qPCR ارزيابي شده است. اين تحقيقات حاصل تلاشهاي محققاني از گروه بيوتکنولوژي پزشکي دانشکده علوم نوين پزشکي و مرکز سلولهاي بنيادي و بند ناف دانشگاه علوم پزشکي تبريز به سرپرستي پروفسور نصرت اله ضرغامي با همکاري انستيتو پزشکي بازساختي استراليا وابسته به دانشگاه موناش استرالياست. نتايج اين کار در مجلهي Experimental Cell Research با ضريب تأثير ۳.۵۴ (جلد ۳۵۷، سال ۲۰۱۷، صفحات ۱۹۲ تا ۲۰۱) منتشر شده است. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد