«فیروز نادری» نابغه ایرانی سازمان فضایی ناسا

زوميت/ دکتر فيروز نادري، دانشمند شناخته‌شده‌ي سازمان فضايي ناسا و يکي از مديران سابق آزمايشگاه پيش‌رانش جت در اين سازمان است. فيروز نادري، دانشمند ايراني-آمريکايي هوافضا است که به مدت ۳۰ سال در سازمان هوايي ناسا مشغول به کار بوده است. او در مدت فعاليت خود، در بخش‌هاي مختلف اين سازمان مسئوليت‌هاي فني و اجرايي بر عهده داشت. تمرکز اصلي فعاليت‌هاي نادري در آزمايشگاه پيش‌رانش جت ناسا (JPL) بود. او در اين آزمايشگاه در بسياري از پروژه‌هاي بزرگ رباتيک فضايي آمريکا شرکت کرد. او همچنين مدير کل اکتشافات منظومه‌ي شمسي در اين سازمان بود. فيروز نادري در سال ۲۰۱۶ از ناسا بازنشسته شد و اکنون به‌عنوان مشاور مديريت با اين سازمان و استارتاپ‌هاي نوپا همکاري مي‌کند. او همچنين به‌عنوان سخنران در همايش‌هاي علمي شرکت مي‌کند. تولد و تحصيل فيروز نادري در پنجم فروردين سال ۱۳۲۵ در شيراز به دنيا آمد. او تحصيلات ابتدايي را در شهر محل تولد خود به پايان رساند و براي تحصيل در مقطع دبيرستان به تهران آمد. والدينش او را به مدرسه‌ي ايتاليايي شبانه‌روزي دون بوسکو (Don Bosco) فرستادند. پس از دوره‌ي متوسطه، نادري براي تحصيل در دانشگاه به آمريکا رفت. او مدرک کارشناسي خود را در سال ۱۹۷۲ در رشته‌ي مهندسي برق از دانشگاه ايالتي آيووا دريافت کرد. پس از دريافت مدرک کارشناسي، فيروز نادري دو سال در سانتا باربارا به‌عنوان مهندس مشغول به کار بود. نادري تحصيلات تکميلي را در دانشگاه کاليفرنياي جنوبي به اتمام رساند و مدرک دکتراي خود را در سال ۱۹۷۶ از اين دانشگاه دريافت کرد. نادري پس از اتمام تحصيلات به مدت دو سال و براي گذراندن خدمت سربازي به ايران بازگشت. او ضمن گذراندن دوران سربازي، در مرکز سنجش از دور ايران نيز مشغول به کار بود. نادري در سال ۱۳۵۷ ايران را براي هميشه به مقصد آمريکا ترک کرد. استخدام در ناسا نادري به محض بازگشت به آمريکا، در سازمان فضايي ناسا به‌عنوان مهندس سيستم مشغول به کار شد. شروع فعاليت او در ناسا، سپتامبر سال ۱۹۷۹ و در آزمايشگاه پيش‌رانش جت (JPL) اين سازمان بود. اين مرکز تحقيقاتي در پاسادينا کاليفرنيا واقع است. مأموريت اصلي جي‌پي‌ال، تحقيقات در مورد طراحي و ساخت پرتابه‌هاي بي‌سرنشين به مسافت‌هاي دور مانند خارج از منظومه‌ي شمسي است. از ديگر ايرانياني که در اين آزمايشگاه مشغول بوده‌اند مي‌توان به بابک فردوسي و شهيد مصطفي چمران اشاره کرد. فعاليت فيروز نادري در آزمايشگاه جي‌پي‌ال به مدت ۳۰ سال ادامه پيدا کرد و او در اين مدت پست‌هاي مختلفي از مهندس سيستم تا مسئول توسعه‌ي فناوري، مدير پروژه و برنامه‌ي سيستم‌هاي ارتباطي ماهواره‌اي، مدير آزمايشات مطالعه‌ي زمين از راه دور، مدير آزمايش‌هاي فيزيک نجومي و مدير سيستم‌هاي سياره‌اي را بر عهده داشت. پروفسور نادري به مدت ۳۰ سال در آزمايشگاه JPL مشغول به کار بود اولين تجربه‌هاي کاري فيروز نادري در ناسا، مربوط به طراحي سيستمي بر پايه‌ي ارتباطات ماهواره‌اي بود که پوشش تلفن همراه را در کل آمريکا ايجاد کند. او براي انجام اين پروژه به مدت دو سال در ميانه‌هاي دهه‌ي ۱۹۸۰ در مرکز مديريت ناسا مشغول به کار شد. نتايج کار او و تيم همراهش با نام سيستم ارتباطات ماهواره‌اي پيشرفته (ACTS) شناخته مي‌شود. اين سيستم، پيشگام سيستم‌هاي ماهواره‌اي چندموجي پيشرفته‌ي امروزي است. پس از اتمام پروژه‌ي ماهواره‌اي، نادري به آزمايشگاه جي‌پي‌ال بازگشت و در آنجا به‌عنوان مدير در پروژه‌ي Scatterometer مشغول به کار شد. اهداف اين پروژه، اندازه‌گيري‌ راداري فضايي روي بادهاي اقيانوسي بود که در پيش‌بيني وضعيت آب و هوا کاربرد داشت. نادري به خاطر عملکرد عالي در مديريت اين پروژه، مفتخر به دريافت جايزه‌ي رهبري برجسته از ناسا شد. پس از اين پروژه، فيروز نادري در پروژه‌ي بلندپروازانه‌ي ناسا براي پيدا کردن سياره‌هاي شبيه به زمين در ديگر منظومه‌هاي سياره‌اي مشارکت کرد. نام اين پروژه Origins بود. مديريت پروژه‌ي اکتشاف مريخ فيروز نادري در آوريل سال ۲۰۰۰ به‌عنوان مدير برنامه‌ي پروژه‌ي اکتشاف مريخ سازمان فضايي ناسا انتخاب شد. ناسا در سال ۱۹۹۹ دو شکست بزرگ در اين پروژه متحمل شده بود که اخبار آن به‌صورت گسترده و عمومي منتشر شد و وجهه‌ي اين سازمان را مخدوش کرد. نادري با در دست گرفتن مديريت برنامه‌هاي اين پروژه،‌ مجموعه‌اي از برنامه‌هاي منظم علمي، فني و عملياتي را برنامه‌ريزي کرد که با پيروي از آن‌ها، سازمان فضايي توانست هر دو سال يک فضاپيما به مريخ پرتاب کند. پروفسور فيروز نادري به مدت پنج سال در سمت مديريت پروژه‌ي اکتشاف مريخ باقي ماند. در مدت مديريت او، کاوشگرهاي Rovers، spirit و Opportunity با موفقيت به سطح اين سياره رسيدند. در خلال سال‌هاي ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۲، تعداد ۶ پروژه‌ي موفق متوالي توسط سازمان ناسا اجرا شد. چهار کاوشگر در سطح اين سياره فرود آمدند و دو ماهواره نيز در مدار آن قرار گرفتند. تمامي اين موفقيت‌ها، حاصل تلاش و برنامه‌ريزي دقيق نادري در سال ۲۰۰۰ بود. او به خاطر مديريت عالي در پروژه‌ي اکتشاف مريخ، بالاترين نشان افتخاري ناسا يعني «مدال خدمات برجسته‌ي ناسا» را دريافت کرد. معاون اول جي‌پي‌ال پس از پروژه‌ي اکتشاف مريخ، نادري به‌عنوان معاون اول آزمايشگاه جي‌پي‌ال منصوب شد. مسئوليت او در آزمايشگاه، تعيين استراتژي و روش اجراي پروژه‌ها بود. او به‌عنوان معاون وظيفه‌ي نظارت بر خريد شرکت‌ها توسط آزمايشگاه و برنامه‌ريزي استراتژيک را بر عهده داشت. نادري در دوران معاونت خود مرکز نوآوري را در اين آزمايشگاه تأسيس کرد. اين مرکز، يک اکوسيستم استارتاپي داخلي است که به‌منظور ساخت شتاب‌دهنده و انکوباتور در سيليکون ولي تأسيس شده است. در مدت ۶ سال فعاليت در اين مرکز، نادري توانست سرمايه‌اي حدود ۱۰۰ ميليون دلار براي شناسايي و به بلوغ رساندن فناوري‌هاي نوپا جذب کند. عموم پروژه‌هايي که جذب سرمايه داشتند، پتانسيل رشد و تبديل به پروژه‌هاي بزرگ فضايي داشتند. مدير پروژه‌ي اکتشاف منظومه‌ي شمسي نادري در پنج سال آخر فعاليت در جي‌پي‌ال، مدير پروژه‌ي اکتشاف منظومه‌ي شمسي بود. او در اين پروژه مسئوليت‌هاي متعددي از جمله مديريت فضاپيماي کاسيني به سياره‌ي زحل، مديريت پروژه‌ي Dawn در سيارک‌هاي Vesta و Ceres و مديريت پروژه‌ي Juno در سياره‌ي مشتري را بر عهده داشت. از ديگر مسئوليت‌هاي او مي‌توان به برنامه‌ريزي طراحي و ساخت اولين هلي‌کوپتر مريخي و پروژه‌ي مولتي‌ميليارد دلاري اکتشاف قمر اروپا در مدار سياره‌ي مشتري اشاره کرد. بازنشستگي پروفسور فيروز نادري پس از ۳۶ سال فعاليت در ناسا در فوريه‌ي سال ۲۰۱۶ بازنشسته شد. در يک مهماني که به افتخار او برگزار شد، سيارک 1989 EL1 به افتخار اين دانشمند بزرگ، 5515 Naderi ناميده شد. اين سيارک توسط ستاره‌شناس آمريکايي، الئانور اف هلين در آزمايشگاه پالومار سن‌ديگو و در سال ۱۹۸۹ کشف شده است. مساحت اين سيارک ۱۰ کيلومتر است و هر ۵.۲ ساعت يک دور به دور خودش مي‌چرخد و هر ۴.۴ سال زميني، يک دور به دور خورشيد مي‌گردد. نادري در مورد اين سيارک گفته بود: «خوشبختانه اين سيارک به زمين برخورد نخواهد کرد!» نادري پس از بازنشستگي از ناسا به‌عنوان مشاور در ناسا و استارتاپ‌هاي نوپا فعاليت مي‌کند. او يک سخنران نيز هست و علاوه بر آن، به‌عنوان مربي براي پرورش رهبران آينده در انجمن ايراني-آمريکايي فعاليت مي‌کند. نادري در دانشگاه‌هاي مختلفي مثل آکسفورد، استنفورد، برکلي، ام‌آي‌تي، يو‌سي‌ال‌اي، تورنتو، ويرجينيا تک، بريتيش کلمبيا و بسياري دانشگاه‌هاي معتبر ديگر، سخنراني‌هاي آموزشي و انگيزشي متعددي برگزار کرده است. پروفسور نادري دوره‌هاي آموزشي مديريت نيز در دانشگاه استنفورد برگزار کرده است. نادري هويت ايراني-آمريکايي خود را دو بخش جدانشدني مي‌داند اين نابغه‌ي ايراني-آمريکايي پس از بازنشستگي در فعاليت‌هاي غير انتفاعي و خيرخواهانه نيز فعاليت دارد. از سازمان‌هاي غيرانتفاعي که نادري در آن‌ها فعاليت دارد مي‌توان به اتحاديه روابط عمومي آمريکايي‌هاي ايراني‌تبار (PAAIA)، بنياد حفظ کودکان در مدارس (KCIS)، انجمن بين‌المللي کودکان سرطاني (ISCC) و دانشنامه‌ي ايرانيکا اشاره کرد. پروفسور نادري در يکي از مصاحبه‌هاي اخير در پاسخ به اينکه پس از ۵۰ سال زندگي در آمريکا، خود را بيشتر آمريکايي مي‌داند يا ايراني، گفت: ايراني بودن بخشي از تاريخ من و آمريکايي بودن بخشي از هويت من است. اين دو خصوصيت مانند زرده و سفيده‌ي تخم مرغي که مخلوط شده باشند، قابل جدا شدن نيستند. آمريکا کشور من و ايران سرزمين مادر‌ي‌ام است. من از اين که ريشه‌هايم در سرزميني با فرهنگ و تاريخ غني شکل گرفته خوشحالم و همچنين از اينکه در ميان ملتي جوان در آمريکا زندگي مي‌کنم، به خودم مي‌بالم. ملتي که من روي شانه‌هاي آن ايستاده و توانسته‌ام به ستاره‌ها دست پيدا کنم. پروفسور نادري در هشتاد و نهمين مراسم اسکار که سال ۲۰۱۷ در آمريکا برگزار شد،‌ به همراه انوشه انصاري، جايزه‌ي بهترين فيلم غير انگليسي زبان را به نيابت از اصغر فرهادي دريافت کرد. کارگردان ايراني به خاطر سياست‌هاي ضد مهاجرتي دونالد ترامپ، در مراسم حضور نداشت. پروفسور نادري عموما در اخبار رسانه‌هاي سياسي حضور پررنگي ندارد؛ اما چندي پيش خبري منتسب به او منتشر شد که صحبت‌هايي خطاب به رئيس جمهور ايالات متحده‌‌ي آمريکا بيان کرده است. در اين صحبت‌ها، نادري با لحني تند از اقدامات ضد مهاجرتي ترامپ انتقاد کرده و ايرانيان شاغل در سازمان فضايي ناسا را ۴۳ درصد عنوان کرده بود. البته مدتي بعد، فيروز نادري در حساب شخصي‌اش در فيسبوک تمامي اين صحبت را تکذيب کرد و گفت اگرچه با سياست‌هاي ترامپ کاملا مخالف است؛ اما اين لحن صحبت و آمارهاي ارائه‌شده در خبرها، کذب است. با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد