تحریم و تغییر در سیاست ها مهم ترین موانع توسعه صنعت ماهواره هستند

ايرنا/ عضو هيات علمي دانشگاه خواجه نصيرالدين طوسي با اشاره به برتري و مزاياي فناوري هاي هوافضا گفت: تحريم ها در اين زمينه و تغيير سياست هاي داخلي مهم ترين موانع در توسعه صنعت ساخت و پرتاب ماهواره به شمار مي آيند. فناوري يا صنعت هوافضا و ساخت و پرتاب ماهواره ها به عنوان بخشي از اين فناوري، اکنون به صنعتي مهم در زندگي هر روزه ما تبديل شده و به نوعي ديگر بر روز و شب مان تاثير مي گذارد؛ پيش بيني وضعيت هوا، ارتباطات جهاني، پخش شبکه هاي تلويزيوني و راديويي، مديريت ترافيک هوايي، ناوبري کشتي ها، خودروها، هواپيماها، تراکنش هاي مالي و اينترنت بخشي از فعاليت ها در اين زمينه و موجب گردش مالي کلان اين بخش است. بر اساس گزارش سالانه فدراسيون فضايي به نام اقتصاد فضا/ Space Report کل حجم بازار صنعت هوافضا در سال 2016، 322 ميليارد و 940 ميليون دلار بوده است. ساخت و پرتاب انواع ماهواره ها 260 ميليارد دلار و ارائه خدمات ماهواره اي 127 ميليارد دلار درآمد داشته اند؛ طوري که تا پايان سال 2016 ميلادي يکهزار و 459 ماهواره عملياتي در مدار قرار گرفتند که تنها در مقايسه با تعداد ماهواره هاي سال گذشته يعني يکهزار و 381 ماهواره افزايش مهمي را نشان مي دهد. ايران نيز قبل از پيروزي انقلاب اسلامي روند گسترده ساخت ماهواره ها را آغاز کرده بود که بعد از پايان جنگ تحميلي و توقفي بيش از يک دهه اي پي گرفته شد. ماهواره تحقيقاتي مصباح اولين ماهواره اي بود که از اواسط دهه 70 طراحي آن آغاز شد ولي به دليل بدقولي هاي طرف خارجي يعني شرکت ايتاليايي هنوز به نتيجه نرسيده است. با وجود اين، جمهوري اسلامي ايران توانسته با تکيه به توان متخصصان داخلي ماهواره هاي ديگري؛ يعني اميد (بهمن 87) نويد (بهمن 88) و فجر (بهمن 93) را به مدار پرتاب کند که هر کدام براي مدتي ماموريت هاي تحقيقاتي را انجام داده اند، اما کارکرد عملياتي به معناي ارائه اطلاعات از جمله تصاوير يا هر نوع اطلاعات نداشته اند؛ محققان کشور در اين ماهواره ها فناوري هاي مختلف را سنجش کرده اند تا قابليت استفاده آنها را در ماهواره هاي عملياتي بسنجند. صنعت هوافضا براي پرتاب ماهواره غير از ساخت ماهواره اي متناسب با اهداف از پيش تعيين شده بايد بتواند بر دشواري هاي فناورانه ديگر؛ مانند پرتابگر و سکوي پرتاب نيز فايق آيد که ماهواره را در مدار مناسب قرار مي دهند. با اينکه بعضي کشورها براي پرتاب ماهواره هاي ساخت خود از توان خارجي کمک مي گيرند (پرتاب ماهواره ونزوئلا توسط چين اکتبر/مهر گذشته)؛ اين امر به دلايل مختلف از جمله تحريم ها و تلاش بعضي کشورها براي در انحصار داشتن دانش فضايي براي ايران ممکن نيست. با وجود اين، ساخت سکوي پرتاب ثابت امام خميني حوالي سمنان و پرتابگر سيمرغ (بعد از پرتابگر سفير) با ظرفيت حمل ماهواره هايي تا وزن 250 کيلوگرم در مدار 500 کيلومتري زمين تا حدي شرايط را براي پرتاب ماهواره هاي سنجشي آسان کرده است. بسياري خدمات ماهواره اي اکنون در کشور ارائه مي شود؛ اما استقلال در اين زمينه با داشتن ماهواره هاي متعلق به ايران دستاوردي است که مي تواند کشور را در شرايطي مانند تحريم ها از وابستگي بي نياز کند. دکتر حامد عليصادقي در مورد دشواري هاي پرتاب ماهواره هاي عملياتي به خبرنگار علمي ايرنا گفت: چند عامل را بايد در اين زمينه در نظر داشت؛ يکي از مهم ترين عوامل تحريم ها عليه ايران است. بعضي کشورهاي همسايه مانند ترکيه از اين نظر پيشرفت کرده اند؛ زيرا بسياري قطعات ماهواره را از ديگر کشورها مي خرند ولي اين امر براي ما اصلا ممکن نيست. وي افزود: موضوع ديگر داشتن پرتابگري است که بتواند ماهواره هاي داراي وزن بالا را در مدار LEO (مدار کم ارتفاع زمين Low earth orbit) يا حتي مدار GEO (مدار زمين‌ثابت /Geostationary orbit) قرار دهد؛ زيرا ماهواره هاي عملياتي مخابراتي سنگين هستند و معمولا در اين مدار قرار مي‌ گيرند. عضو هيات علمي دانشکده هوافضاي دانشگاه خواجه نصيرالدين طوسي تاکيد کرد: همزمان با ساخت ماهواره بايد اطلاعات پرتابگر و سکوي پرتاب نيز موجود باشد تا بتوان بر اساس اين قابليت ها ماهواره را ساخت و حتي از اين نظر نيز در بعضي موارد در ساخت ماهواره در ايران مشکلاتي وجود داشته است. ***تغييرات سياستي در عرصه هوافضا دکتر عليصادقي که پيش از اين سابقه کار روي ماهواره پيام اميرکبير يا آت ست /AUTsat را در دانشگاه اميرکبير نيز داشته است، همچنين به ثابت نبودن سياستگذاري ها در کشور در عرصه فضايي اشاره کرد و گفت: تغيير سياست ها و براي نمونه عوض شدن روساي سازمان فضايي در بازه هاي زماني کوتاه باعث مي شود در اين زمينه تغيير و تحول زياد داشته باشيم که به دستاورد نهايي آسيب مي زند. وي گفت: از اين گذشته در حوزه فضايي توقع جامعه را در سال هاي قبل بالا برده ايم و امروز نمي توان دستاورد واقعي را به اطلاع مردم رساند؛ زيرا آنها فکر مي کنند بسياري از اين کارها در ماهواره اميد انجام شده در حاليکه نمونه هاي ماهواره هاي پيشين آزمايشي يا مثلا مهندسي و از نوع تثبيت فناوري بوده و امروز همان فناوري عملياتي شده است. استاد دانشگاه خواجه نصيرالدين طوسي با تاکيد بر تمرکز بر صنعت ساخت و پرتاب ماهواره در مجموعه فعاليت هاي هوافضاي کشور گفت: اين بخش نسبت به ديگر بخش هاي هوافضا مي تواند نتيجه بخش تر باشد و درامد خوبي را نصيب کشور کند. وي ادامه داد: انتظار مي رود ماهواره هاي ساخت دانشگاه هاي شريف، اميرکبير و علم و صنعت در صورت پرتاب تجربه خوبي را براي گروه هاي فعال در زمينه ساخت ماهواره فراهم سازد. ***صفر تا صد را بايد خودمان طي کنيم دکتر عليصادقي تصريح کرد: ممکن است اين ماهواره ها با نمونه هاي خارجي قابل رقابت نباشند؛ اما به دليل تحريم ها بايد همه اين مراحل را از 0 تا 100 خودمان طي کنيم تا گروه ها بتوانند در آينده فناوري را توسعه دهند. عضو هيات علمي دانشگاه خواجه نصيرالدين طوسي افزود: راهي را که دنيا از دهه 60 سده بيستم ميلادي طي کرد و امروز به نتيجه رسيده است؛ بدون کمک و حتي داشتن هيچ سند و مدرک دقيق علمي و نيز بدون شرکت در هيچ دوره اي خود به تنهايي در آن مسير گام برمي داريم و مجبوريم تجربيات را کسب کنيم. به گفته دکتر عليصادقي، به همين دليل روند طولاني تر شده است، هر چند در نهايت مستقل پيش مي رويم. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در تلگرام https://t.me/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar