مروری بر سهم ایران در کاهش رد پای «کربن» از طبیعت
سيناپرس/ در آغاز قرن حاضر، اثر افزايش سريع گازهاي گلخانهاي، انتشار CO2 و ديگر گازهاي گلخانه اي ناشي از سوختن نفت، گاز و ذغال سنگ، نيروگاه ها و عمليات کشاورزي و امنيت غذايي در رابطه با تخريب خاک و محيط زيست از مسايل اصلي جهان به حساب مي آيد. ردپاي کربن(carbon footprint) مقياسي از مقدار کل خروجي دي اکسيد کربن (CO2) و متانول (CH4) مربوط به يک جمعيت، سيستم يا فعاليت معين با در نظر گرفتن همه منابع، فرونشينها، ذخيرهشدنها در محدود زماني و مکاني آن جمعيت، آن سيستم يا فعاليت است. اين مقياس به صورت "معادل دي اکسيد کربن" (CO2e0) با استفاده از "پتانسيل گرمايش جهاني 100 ساله" (GWP100) محاسبه ميشود. گازهاي گلخانهاي از طريق فعاليتهاي مربوط حمل و نقل، پاک کردن زمين و توليد مواد غذايي، سوخت، کالاهاي ساختهشده، مواد، چوب، جادهها، ساختمانها و خدمات وارد جو زمين ميشوندو براي سادگي اغلب بر حسب ميزان دياکسيد کربن يا معادل دي اکسيد کربن ساير گازهاي گلخانهاي گزارش ميشوند. ردپاي کربني خانوارها را ميتوان به دو بخش مستقيم و غيرمستقيم تقسيم کرد: منابع "غيرمستقيم" که اغلب ردپاي کربن خانوارهاي معمول مربوط به آنهاست، شامل خروجي سوخت مصرفي براي توليد کالاهايي است که دورتر از مصرفکننده نهايي توليد ميشوند. بخش "مستقيم" شامل خروجي ناشي از سوختي است که در ماشين يا اجاق خانه فرد مصرفکننده به کار مي رود. لوازمي مانند ميکروويو، کتري الکتريکي، اجاق گاز، ماشين لباس شويي، ماشين ظرف شويي، يخچال فريزر و لامپهاي حبابي به مقدار زيادي گاز CO2 منتشر ميکنند. براي کاهش اين مقدار ما بايد روشيهايي را دنبال کنيم که انتشارات کربن دي اکسيد را کاهش ميدهند. چگونه رد پاي کربن را کاهش دهيم؟ استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي: نوع حمل و نقلي که هر روز استفاده ميکنيد به طور مستقيم محيط زيست را تحت تاثير قرار ميدهد. براي طي کردن مسيرهاي کوتاه، مطلقا نيازي به استفاده از وسيله نقليه نيست. پياده روي يا استفاده از دوچرخه نه تنها رد پاي کربن را کاهش ميدهد بلکه همچنين براي سلامت شما نيز مفيد است. هر جا که ممکن است از وسايل نقليه عمومي استفاده کنيد. به جاي استفاده از وسيله نقليه شخصي از اتوبوس استفاده کند. استفاده از وسايل نقليه عمومي يکي از بهترين روشها براي کاهش قابل توجه انتشار دي اکسيد کربن است. خودروي خود را به طور منظم سرويس کنيد. سوخت، روغن و فيلترهاي هوا را بررسي کنيد و آنها را در صورت لزوم تعويض کنيد. باد تايرها بايد تنظيم باشد زيرا، تنظيم نبودن باد تايرها باعث افزايش مصرف سوخت ميشود. رعايت عادات رانندگي بهتر مانند گاز دادن آرام، رانندگي با سرعت مجاز و حفظ سرعت پايدار ميتواند تاثير بسزايي در کاهش انتشار دي اکسيد کربن داشته باشد. استفاده از لوازم الکتريکي کم مصرف: انتشار دي اکسيد کربن ناشي از استفاده از الکتريسيته را ميتوان با استفاده کردن از لوازم کم مصرف کنترل کرد. لامپهاي کم مصرف انرژي کمتري مصرف ميکند پس، استفاده از لامپهاي کم مصرف ميتواند به کاهش مصرف انرژي و همچنين کاهش هزينهها کمک کند. مشاهده شده است که نياز انرژي لوازم خانگي خاصي با گذشت زمان افزايش پيدا ميکند. براي مثال، عملکرد لوازمي مانند يخچال با گذشت زمان کاهش پيدا ميکند و مصرف انرژي بالا ميرود. تعويض فيلترهاي هوا تهويه کننده هوا و هيترها هر سه ماه يکبار ميتواند به محيط زيست کمک کند. لوازم الکترونيکي مانند رايانه و تلويزيون حتي بعد از خاموش شدن نيز انرژي مصرف کند. بهتر است در صورت عدم استفاده آنها را از پريز بکشيد. استفاده از محصولات با منبع انرژي تجديدپذير مانند هيترهاي خورشيدي نيز ميتواند به صرفه جويي در مصرف انرژي و کاهش رد پاي کربن کمک کند. بازيافت: بازيافت نيز ميتواند به کاهش رد پاي کربن کمک کند. برخي ضايعات توليد شده در خانهها مانند کاغذ، پلاستيک، قوطيهاي فلزي، موبايلها، يخچالها، کامپيوترها، باتريها، ظروف متعدد و مواد بسته بندي مختلف (تقريبا همه چيز)را ميتوان بازيافت کرد. توقف استفاده از آب بطري: بر اساس يافته هاي محققان بين المللي، براي توليد هر يک ليتر آب بطري، سه ليتر آب و معادل 5.6 تا 10.2 ميليون ژول انرژي مصرف و معادل 165.6 گرم دي اکسيد کربن توليد مي شود. بر اساس گزارش ها، به طور متوسط تنها يک بطري از هر پنج بطري پلاستيکي آب در جهان بازيافت مي شود و مابقي در طبيعت باقي مي ماند. بر اساس گزارش ها، به طور متوسط تنها يک بطري از هر پنج بطري پلاستيکي آب در جهان بازيافت مي شود و مابقي در طبيعت باقي مي ماند. کشاورزي ارگانيک: روشهاي کشاورزي سنتي که از کودها و آفت کشهاي مصنوعي زيادي استفاده ميکنند، کربن دي اکسيد زيادي را منتشر ميکنند. در نتيجه ما بايد کشاورزي ارگانيک را فقط با خريد محصولي که ارگانيک است، ترويج دهيم. کشاورزي ارگانيک حاصل خيزي خاک را تقويت و سيستم اکولوژيکي را حفظ ميکند؛ آن اساسا کيفيت زندگاني خوب را در نظر دارد. ما شايد قادر باشيم بدون صنعتي شدن زنده بمانيم اما نميتوانيم بدون کشاورزي زنده بمانيم. کشاورزي منبع حيات و زندگاني ما است. سهم ايران در کاهش رد پاي کربن چقدر است؟ در سال ١٩٩٧ ميلادي کنوانسيون تغييرات آب و هوايي با هدف تثبيت غلظت گازهاي گلخانهاي در اتمسفر، پروتکل کيوتو را مطرح کرد که به موجب آن کشورهاي صنعتي ملزم به کاهش انتشار گازهاي گلخانهاي شدهاند. هدف اصلي از اين کنوانسيون دستيابي به تثبيت غلظت گازهاي گلخانهاي در اتمسفر تا سطحي است که مانع تداخل خطرناک فعاليتهاي بشري با سيستم آب و هوايي شود و چنين سطحي در چارچوب زماني مناسب قابل اجرا خواهد بود تا اکوسيستمها بهطور طبيعي خود را با تغييرات آب و هوايي تطبيق دهند و اطمينان حاصل شود که امنيت غذايي تهديد نميشود و توسعه اقتصادي بهطور پايدار ايجاد ميشود. يکي از راه هاي کاهش رد پاي کربن، توجه به انرژي هاي پاک در دنيا است. براساس آخرين گزارش آژانس بينالمللي انرژي، هماکنون حدود ۲۰ درصد از کل انرژي جهان از طريق منابع تجديدپذير يا همان انرژيهاي نو تامين ميشود که شامل بخشهاي مختلف انرژي بادي، خورشيدي، زمين گرمايي و... است اما ايران در اين ميان تقريبا جايگاهي ندارد. به گفته محمد صادقزاده، معاون وزير نيرو و مديرعامل سازمان انرژيهاي تجديدپذير و بهرهوري انرژي برق حتي عوارض تصويب شده براي توسعه دراينزمينه تخصيص داده نميشود. وي افزوده است:«يکي از مشکلات انرژيهاي تجديدپذير، عدم دريافت عوارض لحاظ شده در قبوض مشترکان به منظور توسعه تجديدپذيرها است زيرا اين مسئله موجب شده تا بسياري از سرمايهگذاران دراين حوزه، نتوانند صورت حسابهاي خريد برق خود را دريافت کنند؛ بنابراين از ادامه سرمايهگذاري در اين عرصه منصرف شدهاند و صراحتا بايد اعلام کرد که تنها مشکل موجود در بخش تجديدپذيرها عدم تخصيصها است و هيچ مشکلي در حوزه قيمت وجود ندارد». سيد هاشم اورعي، رييس هياتمديره انجمن علمي انرژي بادي ايران نيز دراينباره تصريح کرده است: «متاسفانه ايران نتوانسته ظرفيتهاي بالقوه موجود در اين صنعت را به بالفعل تبديل کند. براساس برنامه توسعه پنجم قرار بود با رشد پنج درصدي تجديدپذيرها در پايان برنامه مواجه باشيم اما عملا اتفاق چنداني رخ نداد. درحالحاضر نيزدر برنامه ششم توسعه ارتقا ۵۰۰۰ مگاوات انرژي تجديدپذير در برنامه ديده شده، به عبارت ديگر براساس اين برنامه بايد سالي هزار مگاوات توليد انرژي از طريق تجديدپذيرها داشته باشيم که اگر بخواهيم منطقي صحبت کنيم بايد بگويم از زماني که برنامه ششم ابلاغ شده شايد چيزي نمانده که به يک سال برسد ولي عملا هيچ نشاني از توليد هزار مگاوات ديده نميشود». وي تصريح کرده است: «قطعا با شرايط فعلي نميتوانيم به برنامه ششم در راستاي توسعه تجديدپذيرها و تحقق توليد ۵۰۰۰ مگاوات اميد داشته باشيم». همچنين بسياري از کشورهاي جهان قصد دارند با هدف مقابله با آلودگي هوا و کاهش ميزان انتشار آلاينده ها و گازهاي گلخانهاي و حفظ بيشتر محيط زيست، خودروهاي تمام الکتريکي و برقي را به توليد انبوه برسانند. دولت هاي بسياري همچون انگلستان، فرانسه، نروژ، اسپانيا، يونان، مکزيک، چين و هند از جمله پيشگاماني هستند که قصد دارند به منظور جلوگيري از آلودگي هوا و حفظ محيط زيست، توليد و فروش خودروهاي بنزيني و ديزلي را تا دهه ۲۰۳۰ و نهايتا تا دهه ۲۰۴۰ ميلادي ( حدودا دو دهه آينده ) ممنوع و متوقف اعلام کنند. کشور ايران نيز با کمک کادر دانشگاهي برنامه هايي را در اين زمينه آغاز کرده است. توليد خودروي برقي ايراني دو نيرو، “قاصدک نصير” و” يوز ” از جمله اين برنامه ها است. ساينا EV نيز نخستين خودروي برقي ايران است که چندي پيش نمونه آزمايشي آن با حضور سورنا ستاري، معاون علمي و فناوري رئيس جمهور رونمايي شد. اين خودرو با همکاري مرکز تحقيقات سايپا و دانشکده مکانيک دانشگاه خواجه نصيرالدين طوسي طراحي و توليد شده است. هرچند علت اصلي طراحي برخي از اين خودروها، کاهش مصرف سوخت و آلايندگي اما توليد اين خودروها مقرون به صرفه نيست و محققان کشور فقط به دنبال دست يابي به فناوري اين نوع محصول بودهاند اما براي اجرايي شدن آن دولت در مرحله اول بايد مانند کشورهاي اروپايي براي صاحبان خودروهاي برقي يارانه اختصاص دهد. البته در کشورهاي پيشرو اروپايي، برق مصرفي خودروهاي الکتريکي رايگان است و جايگاه هايي نيز براي شارژ اين نوع خودروها در نظر گرفته شده است؛ صاحبان اين خودروها مي توانند حين خريد و ديدن سينما و... خودرويشان را رايگان شارژ کنند. اما در کنار استفاده از انرژي هاي پاک و خودروهاي تمام الکتريکي و برقي نبايد از نقش مهم کشاورزي ارگانيک در کاهش رد پاي کربن نيز غفلت کنيم. زوبين اميري، عضو هيات رييسه انجمن ارگانيک ايران در اين خصوص گفته است: هم اکنون ايران پتانسيل بالقوه اي براي توليد محصول ارگانيک دارد اما تاکنون وزارتخانه هاي مرتبط با ساماندهي و پيشرفت اين محصول ها، اقدام هاي لازم را به عمل نياورده اند؛ وزارتخانه هاي جهاد کشاورزي، صنعت، معدن و تجارت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکي و تمام دستگاه هاي قانوني، نظارتي و اجرايي بايد سياست هاي امنيتي و حمايتي براي سرمايه گذاري و توليد کننده محصول هاي ارگانيک به وجود بياورند تا ايران بتواند در شان پتانسيل کشاورزي اش به جايگاهي ممتاز دست يابد. به گفته وي، هم اکنون طبق منابع آماري، ايران 40 هزار هکتار سطح زير کشت دارد که رقم بسيار پاييني است و بايد گسترش پيدا کند. بسياري از قسمت هاي ايران و خيلي از کالاها به راحتي مي توانند با يک نظارت و مديريت به محصول هاي ارگانيک تبديل شوند و سطح زير کشت مان ارتقا پيدا کند. اميري يادآور شد:علت اصلي پيشرفت کشاورزي ارگانيک در کشورهاي پيشرو، مربوط به سياست هاي خوب حمايت کنندگي آنها از کشاورزان و فناوران اين حوزه است. همچنين آنها نظارت قانوني خوبي نيز نسبت به اين محصول ها دارند تا افراد سودجو نسبت به محصول هاي نانو ارگانيک سوء استفاده نکنند. اما در کنار تمام اين کاستي ها، برخي فعاليت هاي خوب زيست محيطي هم در کشورمان انجام شده است. به عنوان مثال چندي پيش، عيسي کلانتري معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان حفاظت محيط زيست به منظور کاهش توليد و مصرف بطري هاي پلاستيک، ردپاي آبي، کربني و ميزان انرژي مصرفي ناشي از آن، اثر مخرب محيط زيستي در چرخه توليد و مصرف آنها، الگوسازي و کاهش توليد پسماند استفاده از آب بطري را در سازمان حفاظت محيط زيست ممنوع اعلام کرد. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در تلگرام https://t.me/akharinkhabar آخرين خبر در ويسپي http://wispi.me/channel/akharinkhabar آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar