داوطلبان ایرانی سفر بی بازگشت به مریخ کجا هستند و چه می کنند؟
آفتاب/ سفري بي بازگشت به مريخ که از نخستين روز انتشار خبر هاي آن, با حاشيه هاي فراواني روبه رو شد, از همان اول هم ترسناک به نظر مي رسيد سعيد قندهاري , صادق مدرسي و الهه نوري سه ايراني متقاضي مريخ نوردي و سفري هميشگي به اين سياره هستند سفري بي بازگشت به مريخ که از نخستين روز انتشار خبرهاي آن، با حاشيه هاي فراواني روبه رو شد، از همان اول هم ترسناک به نظر مي رسيد. شرکت هلندي «مارس وان» هرچند که همچنان به کارهاي خود براي فرستادن انسان به مريخ و ايجاد يک کلوني دايمي انساني روي سياره سرخ ادامه مي دهد اما در اين سال ها، بارها برنامه هاي خود را تغيير داده و در آخرين اطلاعات، زمان فرودآمدن نخستين انسان روي مريخ را به ۲۰۳۲ يعني ۹ سال ديرتر از تاريخ اوليه اعلام کرده است. براساس آخرين اطلاعات، مارس وان، سهام خود را در بورس آلمان ارايه کرده و قرار است از فروش اين سهام بخشي از هزينه هاي اين پروژه را تأمين کند. علاوه براين، پايان بهمن امسال، زمان اعلام شده براي انتخاب ۲۴نفر از فهرست ۱۰۰نفره و آغاز تمرينات اين تيم است. آن چه اما پروژه اين موسسه غيرانتفاعي هلندي را در سال هاي گذشته به صدر اخبار نشاند، استقبال مردم از نخستين اعلان اين شرکت يعني ثبت نام براي سفري بي بازگشت به مريخ بود. در نخستين گام، ٢٠٢ هزار نفر به اين فراخوان روي خوش نشان دادند و نام خود را براي اين سفر ثبت کردند تا مراحل گزينش آغاز شود که در مراحل بعد و با انصراف تعدادي از اين افراد و همچنين بررسي هاي مارس وان، حالا ۱۰۰نفر در فهرست نهايي مريخ نوردي قرار دارند؛ ۱۰۰نفري که براساس برنامه هاي اعلام شده بايد به ۲۴نفر کاهش پيدا کنند. اطلاعات منتشرشده در پايگاه خبري سازمان مارس وان، نشان مي دهد که تعداد زنان و مردان اين فهرست برابر و سهم زنان مانند مردان است؛ ٥٠نفر. در اين فهرست که مربوط به سال ۲۰۱۶ است، ۱۵نفر کمتر از ۲۶ سال سن داشتند و دونفر؛ يک زن و يک مرد هم بالاي ۵۵سال، سن داشتند. آن چه اما اين ليست ١٠٠نفره را به خبري داغ در ايران تبديل کرد، حضور سه ايراني در اين فهرست است. ٣ ايراني متقاضي سفر بي بازگشت به مريخ کجا هستند و چه مي کنند؟ «سعيد قندهاري»، «صادق مدرسي» و «الهه نوري» سه ايراني متقاضي مريخ نوردي و سفري هميشگي به اين سياره هستند. مريخ بيش از ۲۳۰ميليون کيلومتر با زمين فاصله دارد و آن طور که اعلام شده، اين سفر درصورت تحقق، ٧ تا ٨ماه طول خواهد کشيد. الهه نوري، زمان ثبت اين درخواست، ۱۹ سال داشت و درباره خودش به رسانه ها گفته بود دانشجوي معماري است و به طراحي و دکوراسيون علاقه مند است. او همچنين توضيح داده بود که به نجوم و اخترشناسي علاقه مند است. او از ۱۶سالگي به کيهان شناسي علاقه مند شده و در آن دريافته که از کائنات چيز زيادي نمي داند. نوري که از ايران مهاجرت کرده است و يکي از ۱۰۰نفر نهايي پروژه سفر به مريخ است، در پاسخ به سوال ما مي گويد که فعلا علاقه اي به گفت وگو ندارد اما ادامه مي دهد که انگيزه اش براي اين سفر کم نشده است. صادق مدرسي هم اين روزها و در ۳۳ سالگي، به کار تحقيقاتي در زمينه بيماري ام اس و در دانشگاه هاروارد آمريکا مشغول است. مدرسي در ايران کارشناسي ارشد زيست شناسي خوانده و همزمان مطالعات درباره نجوم هم داشته است. او هم در گفت و گو با ما از علاقه اش به محقق شدن اين سفر گفته و آرزو کرده در بين ۲۴نفر نهايي قرار بگيرد. سعيد قندهاري هم سومين ايراني اين فهرست است. او ۳۷ساله و داراي مدرک کارشناسي ارشد فيزيک از ايران و کارشناسي ارشد روابط بين الملل و حقوق بشر از نيوزيلند است. قندهاري اين روزها ساکن نيوزيلند است و همچنان به ادامه پروژه سفر به مريخ علاقه مند است. مدت هاست که ماجراي سفر به سياره سرخ و ساخت کلوني هاي انساني در مريخ، به بحثي جدي و کارشناسي تبديل شده، بعضي منتقدان پروژه مارس وان را يک خيال پردازي دانستند و گروهي ديگر، اين تلاش را گامي روبه جلو و قابل احترام اعلام کردند. «محمد جواد ترابي»، روزنامه نگار بخش علم و سردبير سابق ماهنامه نجوم درباره اين بحث ها مي گويد: «سفر به مريخ، سفري بسيار پرمخاطره و پرهزينه است. به همين دليل سازمان هاي فضايي معتبر در جهان هميشه به شيوه اي محافظه کارانه دراين باره سخن گفتند. تا حدود ٥ سال پيش، هيچ صحبتي درباره سفر به مريخ به صورت جدي وجود نداشت تا اين که شرکت ها و سازمان هاي خصوصي فضايي شکل گرفتند و پيش از همه شرکت مارس وان که الان يک نهاد غيرانتفاعي شده است، برنامه اي براي فرستادن يک طرفه و بي بازگشت انسان به مريخ ارايه کرد.» او درباره برنامه اين شرکت هلندي هم مي گويد: «برنامه اين شرکت به اين صورت بود که هر دو سال يک بار، يک کپسول فضايي و در هر کپسول، ۴ انسان را که هر کدام از اين چهار نفر، از يک اقليم، نژاد و زبان متفاوت هستند - تا در طولاني مدت دچار يکنواختي نشوند - به مريخ بفرستد. مسافران حدود ۹ماه در راه هستند و وقتي به مريخ رسيدند در اقامتگاه هايي قرار مي گيرند که از قبل در فضاپيماهاي بي سرنشين در مريخ، قرار گرفته اند.» ترابي که پيش از اين و در گزارش هاي مختلفي به بررسي امکان اين پروژه پرداخته، درباره انتقادات وارده به پروژه مارس وان مي گويد: «از ابتدا اين پروژه با نقدهاي فراواني همراه بود. ازجمله اين که ريسک پروژه بسيار بالاست و احتمال زنده ماندن افراد بسيار پايين است. دليل هم اين بود که علاوه برفشارهاي رواني، امکان ايجاد اختلاف ها هم زياد است. در مواردي که سفر به مريخ شبيه سازي شده مثل مارس-۵۰۰، اطلاعات منتشرشده نشان مي دهد که اختلاف ها شدت پيدا کرده بود. اين اختلاف ها و بحث هاي رواني، ذهن روانشناسان حوزه فضا را به اين موضوع معطوف کرده که در پروژه هاي طولاني مدت، انسان چه شرايطي پيدا مي کند.» او ادامه مي دهد: «علاوه بر مسائل رواني، مسأله فناوري هم هست. پرسش اين است که اگر فضاپيماهاي بي سرنشين يا باسرنشين نتوانند محموله هاي آب و اکسيژن را به سلامت برسانند چه سرنوشتي در انتظار اين افراد در صورت حضور در مريخ، خواهد بود.» اين روزنامه نگار حوزه علم درباره ديگر انتقادات نسبت به اين پروژه، توضيح مي دهد: «يک نقد بزرگ ديگر، مربوط به يکي از ادعاهاي اين پروژه و نسبت آن با حريم خصوصي افراد بود. اين پروژه قرار بود در صورت تحقق، به صورت زنده، زندگي اين افراد را پخش کند و از حق فروش اين فيلم ها، بخشي از هزينه ها تأمين شود. اين موضوع بسيار جنجال ايجاد کرد و من خودم با مدير مارس وان دراين باره صحبت کردم و ايشان گفت که موضوع چنين نيست و خبري از برادربزرگ داستان جورج اورول نيست. مدير اين پروژه گفت که اين افراد به اختيار خود گزارش هايي را منتشر خواهند کرد و آن گزارش ها به فروش خواهند رسيد.» آن طور که ترابي مي گويد تلاش ها براي سفر انسان به مريخ همچنان ادامه دارد و به عنوان مثال، به برنامه «ايلان ماسک» مدير شرکت اسپيس ايکس اشاره مي کند که فعاليت هايش با استقبال فراواني هم روبه رو شده است.