ارتقای 15 پلهای رتبه جهانی زبان فارسی در انتشار مدارک علمی
ايرنا/ سرپرست پايگاه استنادي علوم جهان اسلام (ISC) از ارتقاي 15 مرتبهاي زبان فارسي از رتبه سيام به رتبه پانزدهم در جهان در زمينه انتشار مدارک علمي خبر داد. محمدجواد دهقاني سرپرست پايگاه استنادي علوم جهان اسلام در حاشيه مراسم افتتاحيه سيزدهمين گردهمايي بينالمللي انجمن ترويج زبان و ادب فارسي گفت: بررسي نقشه جامع علمي کشور از يک سو و همچنين تأکيدات رهبري انقلاب در ديدارهاي مختلف با اعضاء هيأت علمي دانشگاه و متخصصان زبان فارسي بيش از پيش اهميت اين زبان را به عنوان زبان علمي بينالمللي آشکار ميسازد. دهقاني اظهار داشت: به منظور نيل به اين مهم، سياستگذاران عرصه پژوهش و همچنين پژوهشگران توجه بيشتري به انتشار آخرين دستاوردهاي دانشمندان به زبان فارسي کردهاند و پژوهشگران نيز در سالهاي اخير با انتشار مقالات بيشتر در مجلات معتبر نمايه شده فارسي در پايگاه بينالمللي اسکوپوس توانستهاند جايگاه و اهميت زبان فارسي را بيش از پيش پررنگتر نشان دهند. با نگاهي جامع و تحليلي وضعيت زبان فارسي از سال 1997 تا انتهاي سال 2017 در پايگاه بينالمللي اسکوپوس نشان ميدهد که انتشار مدارک علمي به زبان فارسي در دو دهه گذشته بيش از 40 برابر و رتبه جهاني زبان فارسي نيز با 15 پله ارتقاء، از رتبه سي ام به پانزدهم رسيده است. وي افزود: با بررسي مدارک ثبت شده از نظر تعداد انتشارات زبان فارسي در سالهاي 2017-1997 ، در پايگاه اسکوپوس رشد چشمگيري مشاهده ميشود. در بازه زماني 1997 تا 2000 مدرکي به زبان فارسي در پايگاه اسکوپوس نمايه نشده است. در واقع از سال 2001 ظهور زبان فارسي به عنوان زبان علم در پايگاه استنادي فوق بوده و تعداد 42 مدرک به زبان فارسي در سال 2001 نمايه شده و روند افزايشي آن در طول سالها ادامه و عملا تعداد مدارک فوق از سال 2012 به بيش از 1000 رسيده است. سرپرست ISC گفت: در حال حاضر تعداد مدارک نمايه شده به زبان فارسي در سال 2017 به ميزان 1834 مدرک افزايش يافته است. مقايسه تعداد مدارک ثبت شده نشان ميدهد که در بازه زماني ياد شده تعداد انتشارات فارسي بيش از 40 برابر افزايش يافته است. بنابراين ميزان رشد متوسط سالانه کميت توليد علم به زبان فارسي در دو دهه اخير برابر با 25 درصد بوده است. دهقاني خاطرنشان کرد: مقايسه رتبه زبان فارسي در ميان ساير زبانهاي دنيا از نظر تعداد مدارک نمايه شده در پايگاه استنادي اسکوپوس نشان ميدهد که زبان فارسي از نظر تعداد مدارک نمايه شده در پايگاه اسکوپوس در ميان ساير زبانها در سال 2001 داراي رتبه سيام بوده و در گذر زمان همواره رو به رشد بوده است چنانچه در پايان سال 2017 زبان فارسي رتبه پانزدهم در ميان تمامي زبانها را کسب کرده است. پيشرفت قابل ملاحظه زبان فارسي از نظر افزايش تعداد انتشارات حاکي از توجه درست پژوهشگران به اهميت اين زبان به عنوان زبان علمي در سطح بينالمللي است. وي افزود: پايگاه استنادي اسکوپوس با در نظر گرفتن مجموعهاي از قوانين و مقررات؛ مجلاتي به 58 زبان گوناگون در دنيا نمايه ميکند. سهم (درصد) انتشارات به زبانهاي مختلف در بازه زماني 2017-1997 حاکي از آن است که نزديک به 90 درصد (89.4 درصد) انتشارات نمايه شده در اين پايگاه به زبان انگليسي است. از 10.6 درصد باقي مانده براي ساير زبانها، زبانهاي چيني، آلماني، فرانسه و اسپانيايي رتبههاي دوم تا پنجم را به خود اختصاص دادهاند. از 58 زباني که مجلاتشان در اسکوپوس نمايه ميشود زبان فارسي در سالهاي 2016 و 2017 رتبه 15 داشته و در دو دهه گذشته در مجموع رتبه 22 را از نظر تعداد مقالات نمايه شده به خود اختصاص داده است. سرپرست پايگاه استنادي علوم جهان اسلام گفت: بر اساس دادههاي مستخرج از پايگاه "[1] Scimago" تعداد 171 مجله به نام جمهوري اسلامي ايران ثبت شده و مقالات آنها در حوزههاي موضوعي مختلف و به زبانهاي متفاوت فارسي و انگليسي در پايگاه اسکوپوس نمايه شده است. از اين تعداد نشريه، حدود 67 نشريه در حوزههاي مختلف علمي مقالات خود را به زبان فارسي منتشر ميکنند. بررسيها حاکي از آن است که در پايگاه اسکوپوس در بازه زماني 2017-1997 ؛ مجموعا 12946 مقاله به زبان فارسي در 67 مجله نمايه شده در اين پايگاه، منتشر شده است. بررسي مجلاتي که بيشترين مقالات به زبان فارسي در پايگاه استنادي اسکوپوس دارند نشان ميدهد که مجله دانشکده پزشکي اصفهان با 1933 مقاله رتبه نخست، مجله دانشگاه علوم پزشکي مازندران با 1704 مقاله رتبه دوم و مجله زنان، مامايي و نازايي ايران با 708 رتبه سوم را داشتهاند. دهقاني در پايان گفت: عليرغم رشد زبان فارسي به عنوان زبان علم بينالملل، به نظر ميرسد لازم است گامهاي بزرگي در اين زمينه برداشته شود. يکي از مناسبترين راههاي عملي براي گسترش زبان فارسي سرمايهگذاري در صنعت نشر حرفهاي و تشويق نشريات و کنفرانسهاي علمي فارسي به عنوان زبان علم است. بازار نشر علم دنيا يک بازار انحصاري بوده به گونهاي که تنها هفت ناشر بين المللي بيش از 50 درصد مقالات دنيا را منتشر ميکنند، بنابراين توسعه زبان فارسي به عنوان زبان علم بينالمللي نيازمند سرمايهگذاري، برنامهريزي، آموزش و تشويق مؤلفههاي اثرگذار در نشر علم است.