چه در انتظار ایرانیهایی است که متقاضی سفر بیبازگشت به مریخاند؟
ايسنا/ چند سالي است که از پيشنهاد "برنامه مارس وان" يا سفر بي بازگشت به مريخ از طرف يک شرکت هلندي به همين نام ميگذرد و عده بسياري از جمله از ايران داوطلب اين سفر شدهاند بدون آنکه مطالعه و درک عميقي درباره آن داشته باشند. اين که شرايط مريخ نسبت به ديگر سيارات ظاهرا بهتر است و ما توانايي ساخت سامانههاي فضايي براي سفر به مريخ را داريم دليل کافي براي انجام سفر يک سويه به مريخ نيست. حتي اينکه برخي معتقدند با ساخت سازههاي نفوذناپذير و ايجاد جو، گرم نگه داشتن محيط، بتوانيم مريخ را "زمينيسازي" و قابل سکونت کنيم، بيشتر يک نظريه رويايي است تا واقعگرايي. اين گروه بطور مثال ميگويند ميتوانيم در سازههاي زيستي غيرقابل نفوذ، گلخانههايي براي پرورش گياهان بسازيم و خوراکمان را تامين کنيم. اما ما هنوز بطور دقيق نميدانيم آيا خاک مريخ توانايي لازم براي رشد گياهان را دارد يا خير. در پاسخ به سوالاتي مانند تامين اکسيژن، محافظت از پرتوهاي خورشيد و شهابها، تامين انرژي و برق و غيره راه حلهايي ارائه ميدهند اما سوالات زيادي است که بدون جواب است. بطور مثال آيا گرانش ۳۸ درصدي مريخ نسبت به زمين در دراز مدت چه مشکلي براي بدن انسان بوجود مي آورد؟ چگونه ميتوان آب مصرفي را از منابع احتمالي آبهاي مريخ تامين کرد؟ سکونتگاهها از چه ويژگيهايي بايد برخوردار باشند و چگونه ميتوان اين سکونتگاهها را در آنجا ساخت؟ زيرا فشار جوي مريخ ۶ ميليبار است و بايد درست مثل ايستگاهها و سفينههاي فضايي توان ماندگاري در جو و فشار کم آن را داشته و از هم نپاشند. اين زيستگاهها همچنين بايد در برابر باد و طوفانهاي سطح مريخ، بادهاي خورشيدي و عوامل خطرناک کيهاني مقاوم باشند. حتي اگر تمام اين مشکلات فني حل شوند باز هم انسان با ويژگيهايي که دارد براي زندگي دائمي در مريخ، توانايي لازم را نخواهد داشت. در نظر بگيريد سفري يک ساله در سفينهاي بسيار مجهز را آغاز کنيد و حتي تعدادي از دوستان و اعضاي خانواده و آشنايان هم شما را همراهي ميکنند؛ در اين سفر يک ساله که در مسير خطرهاي زيادي مانند برخورد شهاب سنگها، اشعههاي خطرناک کيهاني، خراب شدن يک يا چند دستگاه سفينه، هم شما را تهديد کند ضمنا شما حق نداشته باشيد توقف کنيد يا از سفينه خارج شويد. در کل اين يک سال، به جاي رفتن به حمام و ايستادن زير دوش، مجبور باشيد با دستمال مرطوب خودتان را تميز کنيد، غذا خوردن و نوشيدن آب و حتي خوابيدنتان به راحتي ممکن نباشد، روزانه مجبور باشيد براي از دست ندادن توان بدني مرتبا چند ساعت ورزش کنيد و... تا به مريخ برسيد. حتي فرض کنيد که سفينه شما درست در نقطه پيشبيني شده سالم و آرام فرود بيايد و شما بعد از اين سفر سراسر عذاب به "استراحتگاه" مريخي خودتان برسيد. در آنجا چه چيز در انتظار شما خواهد بود؟ سکونتگاهي با مساحت محدود و منظره بياباني که از پشت پنجره ضخيم و کوچک خواهيد ديد. بياباني که تا چشم کار ميکند از خاک سرخ پوشيده شده است بدون هيچ چشم اندازي از جنگل و دريا و پرندگان با آسماني سرخ و بدون ابر. براي بيرون رفتن بايد لباس دست و پاگير و سنگين و خسته کننده فضايي بپوشيد. خروج هم در هر زماني که شما دلتان براي گردش تنگ شد ممکن نيست و محدويت دارد. تازه وقتي هم که از زيستگاه خارج شويد کجا ميخواهيد برويد؟ در آنجا از پارک و سينما و ديگر تفريگاههاي زميني خبري نيست. کارشناسان معتقدند با توجه به تجربيات به دست آمده در گروههاي تحقيقاتي اعزامي به قطب جنوب و يا ايستگاههاي فضايي، در صورت اقامت طولاني و يا دائمي، جنون و درگيري بين افراد، حتمي خواهد بود. خلاصه آن که ما انسانها عادت کردهايم در همين سياره، حتي با مشکلات زيست محيطياش و در کنار هم، حتي با مشکلات موجود در روابط اجتماعيمان زندگي کنيم و زيستن در هيچ سياره ديگري براي انسان قابل تصور نيست. در زمان سفر فضانورد الکساندر لازوتکين به ايران، در جلسه گفتگويي عمومي, فردي با اين استدلال که زمين در حال تخريب است و بشر بايد براي بعد از زمين زيستگاه مناسبي بيابد، لازوتکين جواب بسيار زيبايي داد و گفت به جاي اين که بنشينيم و براي حل صدها مشکل زيستي در مريخ فکر کنيم، بياييد سعي مان را در راه جلوگيري از تخريب زمين به کار بگيريم و از اين هديهاي که خداوند به ارزاني در اختيارمان گذاشته محافظت کنيم.