سکوت عجیب زنبورها در زمان خورشیدگرفتگی!
مجله علمي ايلياد/ خورشيدگرفتگي کامل روز ۲۱ آگوست ۲۰۱۷ به طول ۵۰۰۰ کيلومتر از ساحل شرقي تا ساحل غربي آمريکا را طي کرد. کاهش نور خورشيد، در اين فاصلهي زماني نود دقيقهاي، دماي محيط را به اندازهي ۱۰ تا ۱۵ درجهي سلسيوس کاهش داد. گروهي از دانشمندان حرفهاي و شهروند به رهبري «کاندانس گالن»، استاد دانشگاه ميسوري، به منظور بررسي تاثيرات اين تغييرات بر زنبورها، پرواز زنبورها را در زيستگاههاي طبيعي ساحل اقيانوس آرام، کوهستان راکي و مناطق ميانهي غرب، به لحاظ شنيداري نظارت کردند. نتايج در مکانهاي سراسر کشور آمريکا، واضح و يکسان بود. زنبورها در طول دورهي خورشيدگرفتگي کامل، از پرواز کردن دست ميکشند. نظارت شنيداري بر وزوز کردن پرواز زنبور، در طول خورشيدگرفتگي، دست کشيدن زنبورها از فعاليت پرواز در طول کل خورشيدگرفتگي را نشان داد. پروفسور گالن گفت: «ما بر اساس دانش سطحي گزارشها، انتظار داشتيم که با کمنور شدن نور خورشيد در طول خورشيدگرفتگي، فعاليت زنبورعسل کاهش يابد و به طور کلي به حداقل برسد. اما انتظار نداشتيم که اين تغيير آنقدر ناگهاني رخ دهد؛ اينکه زنبورها تا زمان رخداد خورشيدگرفتگي به پرواز ادامه ميدهند و سپس به طور ناگهاني و کامل از پرواز دست ميکشند. اين امر ما را شگفتزده کرد.» اين پروژه، با حمايت مالي از طرف انجمن ستارهشناسي آمريکا، بيش از ۴۰۰ شرکتکننده را در ۱۶ ايستگاه نظارتي، به کار گرفت. در هر يک از اين مکانها، ميکروفونهاي کوچک USB روي طنابهايي در نزديکي گلهاي گردهدار در نواحياي به دور از انسان و ترافيک وسايل نقليه، نصب شد. در برخي از اين مکانها، دادههاي مربوط به نور و دما ثبت شد. سپس شرکتکنندگان، اين دستگاهها را به آزمايشگاه اين گروه تحقيقاتي فرستادند. در آزمايشگاه، صداهاي ضبطشدهي مربوط به هر مکان با دورههاي خورشيدگرفتگي، تطبيق داده شد و تعداد و مدت زمان وزوز پرواز زنبورها، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. صداهاي ضبطشده موجب تفاوت بين گونههاي زنبور نشد، اما مشاهدات شرکتکنندگان، اکثراً شامل زنبورهاي عسل يا زنبورهاي درشت بود. دادهها نشان داد که اين حشرات در طول مراحل خورشيدگرفتگي جزئي، يعني هم قبل و هم بعد از خورشيدگرفتگي کلي، فعال بودند؛ اما در طول دورهي خورشيدگرفتگي، اساساً پرواز کردن را متوقف کردند. با اين حال، زمان بسيار کوتاهي قبل و بعد از خورشيدگرفتگي کلي، در مقايسه با زمان کوتاهي قبل از خورشيدگرفتگي کلي و زمان کمي بعد از آن، مدت زمان پروازهاي زنبورها طولانيتر بود. نويسندگان اين مدت زمانهاي طولانيتر پرواز را به عنوان شاخصي از پروازِ آهستهتر در زير نورِ کاهشيافتهي خورشيد يا احتمالاً به عنوان بازگشت زنبورها به کندوهايشان، تفسير کردند. زنبورها در هنگام غروب، معمولاً آهستهتر پرواز ميکنند و در شب به کندوهاي خود باز ميگردند و درنتيجه اين رفتاري که به وسيلهي خورشيدگرفتگي ايجاد ميشود نيز، شواهدي درمورد اين امر ارائه ميدهد که وقتي نشانهها بهطور غيرمنتظرهاي رخ دهد، زنبورها چگونه به آن نشانههاي محيطي، پاسخ ميدهند. پروفسور گالن، گفت: «اين خورشيدگرفتگي به ما فرصتي داد تا بپرسيم که آيا بافت محيطي جديد، در وسط روز و آسمان روشن، پاسخ رفتاري زنبورها به نورِ کم و تاريکي را تغيير ميدهد يا خير؟ همان طور که مشاهده کرديم، صرف نظر از زمان يا بافت، تاريکيِ کامل باعث رفتار مشابهي در زنبورها ميشود و اين اطلاعات جديدي در مورد شناخت زنبور است.» اين تحقيق طي مقالهاي در سالنامهي Entomological Society of America ارائه شده است.