امیدهای تازه درمان بیماری پروانهای و زخم دیابت با پلاسما
ايسنا/ محققان دانشگاه شهيد بهشتي با راهاندازي پايلوت دستگاه پلاسما مديسين در بيمارستان شهداي تجريش روش اميدبخشي در درمان بيماري ژنتيکي پروانهاي ارائه کردند، ضمن آنکه به نتايج خوبي در درمان ۱۵ بيمار مبتلا به زخم ديابتي دست يافتند. محمدرضا خاني، عضو هيات علمي پژوهشکده ليزر و پلاسماي دانشگاه شهيد بهشتي در گفتوگو با ايسنا، از کاربرد فناوري پلاسما در حوزه پزشکي خبر داد و افزود: فناوري ليزر در ساليان اخير در حالي کاربردهاي زيادي در حوزههاي پزشکي يافته است که چالشهاي مختلفي ايجاد کرده است. وي در اين باره توضيح داد: اگر در جراحيهايي مانند جوانسازي، ليزر به بافت پوست برخورد کند، احتمال جذب پالسهاي ليزر در غير از نواحي که قرار است جراحي صورت گيرد، وجود دارد؛ از اين رو است که در جوانسازي پوست اعلام ميشود که در اطراف پلک امکان استفاده از ليزر نيست. خاني با بيان اينکه از سال ۲۰۱۰ فناوري پلاسماي پزشکي در دنيا به صورت علمي آغاز شد، يادآور شد: از سال ۲۰۱۰ بحث استفاده از پلاسما در درمان سرطان، جوانسازي پوست، درمان انواع زخمها و همچنين در حوزه دندانپزشکي مطرح شد، به گونهاي که مقالات محققان آمريکايي نشان ميدهد اين فناوري در از بين بردن سلولهاي سرطاني بسيار موثر است. اين محقق پژوهشکده ليزر و پلاسماي دانشگاه شهيد بهشتي با تاکيد بر اينکه ما از سال ۲۰۱۰ مطالعات خود را در اين حوزه آغاز کرديم، گفت: از آنجايي که دانش فني پلاسما در اين پژوهشکده موجود بود، در سال ۲۰۱۰ حدود ۶ دانشجوي مهندسي پلاسما و فيزيک پلاسما در حوزه پلاسما مديسين (پزشکي پلاسما) براي ساخت ابزارهاي پلاسما در حوزه پزشکي پذيرش شدند. خاني با بيان اينکه در اين پژوهشکده از رژيم پلاسماي سرد (Cold Plasma) بهره برديم، اظهار کرد: پلاسماي سرد مادهاي است که بدون هيچ آسيب حرارتي، ميتوانيم بافت را در معرض آن قرار دهيم. در اين روش تابش پلاسما بر روي سطح بافت صورت ميگيرد، به گونهاي که الکترونهاي پر انرژي آزاد ميشوند و با استفاده از گاز به سمت پوست هدايت ميشوند. وي با اشاره به مزاياي اين روش، خاطر نشان کرد: اين روش سطح پوست را پاکسازي ميکند، به اين معني که اگر چربي بر روي پوست باشد، با بمباران الکتروني و توليد الکترونهاي اکسيژني، اگر ساختارهاي هيدروکربني بر روي پوست باشد، با آنها واکنش ميدهد و به صورت CO و CO2 از سطح پوست برداشته ميشود. عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي توليد راديکالهاي NO در غلظتهاي پايين را از ديگر مزاياي اين روش نام برد و يادآور شد: توليد اين راديکالها موجب ترميم پوست بدون هيچ دردي ميشود؛ چراکه موجب توليد فيبروپلاست و کلاژن خواهد شد. ضمن آنکه اين روش موجب استريل کردن پوست خواهد شد؛ از اين رو اين روش براي درمان زخمهاي عفوني کاربرد دارد؛ چراکه در روش پلاسما از رشد و تکثير ميکروارگانيزمها جلوگيري ميکند. اين محقق از اجراي پايلوت دستگاه پلاسما مديسين براي جوانسازي پوست در برخي از بيمارستانها خبر داد و افزود: بر اساس مجوزهاي کميته اخلاقي که براي اين دستگاه دريافت شد، پايلوت آن در مرکز تحقيقات پوست بيمارستانهاي "شهداي تجريش" براي درمان زخمهاي "پروانهاي" (EB) راهاندازي شد. وي توضيح داد: بدن کودکان مبتلا به بيماري ژنتيکي EB دائما دچار زخم همراه با عفونت ميشود و در صورت مزمن شدن اين زخمها منجر به بروز سرطان خواهد شد. اين دسته از بيماران رشد نميکنند و لثهها و يا پوست آنها همواره زخم است و پانسمانهاي مورد استفاده براي اين بيماران از خارج وارد ميشود. مجري طرح با تاکيد بر اينکه پانسمانهاي مورد استفاده براي بيماران پروانهاي بايد به گونهاي باشد که به پوست نچسبد، ادامه داد: ما با همکاري محققان مرکز تحقيقات پوست بيمارستان شهداي تجريش دستگاه "پلاسما تراپي" (پلاسما درم) ساخته شده را در اين مرکز به بهرهبرداري رسانديم. وي با اشاره به نتايج به دست آمده از اين مطالعات، گفت: با مقايسه درمان با ليزر، مشاهده کرديم زخمي که ۱۶ سال بر بدن بيماري بوده است، با اين روش بهبود يافته است. خاني با تاکيد بر اينکه اين زخمها که تحت درمان روش پلاسما قرار گرفت، در ابعاد بزرگ (به عنوان مثال کل کمر فرد مبتلا به EB) بوده است، ادامه داد: مقالهاي از نتايج اين مطالعات در پايگاه نيچر منتشر کرديم. عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي با بيان اينکه از اين روش براي درمان بيماران مبتلا به سرطان استفاده شد، خاطر نشان کرد: مطالعات اين روش به دليل هزينههاي بالاي درماني با کندي پيش ميرود، ولي در جوانسازي پوست به خوبي پيش ميرود. خاني با بيان اينکه اين دستگاه همچنين در بيمارستان "رازي" (بيمارستان آموزشي دانشگاه تهران) استفاده شد، افزود: در اين بيمارستان در قالب پاياننامه کارشناسي ارشد دانشجويان از دستگاه پلاسما درم توليد شده براي درمان زخمهاي ديابت استفاده شد و با مجوز کميته اخلاقي که کسب کرديم، تاکنون ۱۵ بيمار داراي زخم ديابتي تحت درمان پلاسما قرار گرفتند. وي اضافه کرد: از آنجايي که زخمهاي ديابتي در نواحي دست و پا که حس ندارند، ايجاد ميشود و خيلي از مبتلايان نسبت به درمان اين زخمها دير اقدام ميکنند، به گونهاي که در اين تحقيقات با زخمهاي مزمني مواجه شديم که بعد از ۶ ماه دچار عفونتهاي بالايي شده بود و يا برخي از اجزا به دليل بالا بودن عفونت، قطع شدند. اين محقق پژوهشکده ليزر و پلاسما همچنين از طراحي و ساخت دستگاه پلاسما درم براي جوانسازي پوست خبر داد و يادآور شد: از اين دستگاه براي از بين بردن چين و چروک بر روي دست ۵۰ مراجعه کننده استفاده کرديم که نتايج آن بسيار رضايتبخش بوده است. اين محقق حوزه پلاسما اضافه کرد: در ادامه اين مطالعات موفق به طراحي و ساخت دستگاه پرتابل جوانسازي پلاسما شديم تا هر شخصي بتواند در منزل براي جوانسازي پوست استفاده کند. با استفاده از اين دستگاه، در بازه زماني ۲۰ روز، فرآيند بهبود قابل مشاهده خواهد بود. وي با بيان اينکه اين مطالعات در قالب شرکت دانشبنيان پيگيري ميشود و براي توليد انبوه آن دنبال سرمايهگذار هستيم، اظهار کرد: ايران بر اساس رتبهبنديهاي جهاني در سال ۲۰۱۴ جزو ۱۰ کشور اول دنيا از نظر درمانهاي زيبايي قرار گرفته است و توليد انبوه اين دستگاه مقرون به صرفه خواهد بود. خاني با بيان اينکه از روش پلاسما در حوزه دندانپزشکي براي جلوگيري از خونريزي لثهها استفاده شد، گفت: در سال آينده دانش فني ساخت دستگاه پرتابل آن کسب خواهد شد. اين محقق در اين باره توضيح داد: زماني که دنداني کشيده ميشود، با خونريزي زيادي همراه است که با استفاده از اين روش در کمتر از يک دقيقه خون لخته شده و از خونريزي جلوگيري ميشود. ضمن آنکه براي استريل کانالهاي دندان نيز کاربرد دارد. خاني از بين بردن لکههاي سياه ناشي از زخم را از ديگر مزاياي استفاده از پلاسما نام برد و يادآور شد: در اين روش پوست تراشيده نميشود، از اين رو بعد از فرآيند، پوست ملتهب نخواهد شد و همچنين فرآيند در سطح و بر لايههاي ميکروني پوست نفوذ ميکند.