همسایه کهکشان راه شیری را بیشتر بشناسیم

باشگاه خبرنگاران/ کهکشان يکي ديگر از انواع اجزاي مورد توجه در پديده‌هاي نجوم است که تعدد آن در فضا باعث ناشناخته ماندن بخشي از آن‌ها شده است؛ اين پديده مجموعه‌اي شامل ستاره‌ها، بقاياي ستاره‌ها، گاز‌ها و گرد وغبار‌هاي ميان ستاره‌اي و ماده تاريک است که با نيروي گرانش کنار هم نگاه داشته شده‌اند. کوچک‌ترين انواع اين پديده نجومي با پهناي چند صد سال نوري داراي حدود ۱۰ ميليون ستاره است و بزرگترين کهکشان‌ها با پهناي تا حدود ۳ ميليون سال نوري داراي بيش از ۱۰۰ هزار ميليارد ستاره هستند. تعدد کهکشان‌ها ضرورت طبقه بندي اين پديده نجومي را دوچندان مي‌کرد و بر همين اساس اين پديده نجومي بر مبناي شيوه طبقه‌بندي يکي از ستاره شناسان آمريکايي به نام «ادوين هابل» به کهکشان نامنظم، کهکشان‌هاي مارپيچي، کهکشان‌هاي مارپيچي ميله‌اي و کهکشان‌هاي بيضوي تقسيم بندي شده است. کهکشان‌ها چطور به وجود آمدند؟ پديده‌هاي نجومي و منشا پيدايش آن محل بحث و بررسي بسياري است؛ درمورد پيدايش کهکشان‌ها هم چنين موضوعي مصداق پيدا مي‌کند و دانشمندان نظريه بيگ‌بنگ را براي اين پديده مطرح کرند. بيگ بنگ در واقع انفجاري جهاني با قدمت ۱۰ تا ۲۰ ميليارد سال قبل است که پس از اين انفجار جرم‌هاي گازي شروع به جمع شدن يا فروريزي کردند و بعد ازاين مرحله نيروي جاذبه به آهستگي اين جرم‌ها را به طرف داخل کهکشان‌ها فشرد. البته نظريه ديگري هم مبني بر وجود اشياي نوک‌تيز وجود دارد که اين اشيا به مرور تکامل يافته و خوشه‌هايي کروي راشکل دادند و کهکشان‌ها ايجاد و بر مبناي اين نظريه ابتدا کهکشان و بعد از آن ستارگان تشکيل شدند. هرچند بيشتر مشاهدات و نظريه‌ها از موضوع بيگ بنگ حمايت مي‌کند و مطابق با اين نظريه جهان همچنان روبه گسترش است علاوه بر آن، مشاهدات حاکي از دوري کهکشان‌ها نسبت به هم است که ارتباط بين سرعت و مسافت در اين فرآيند هم به وسيله ادوين پي هابل در سال ۱۹۲۹ ارائه شد. راه شيري کهکشان معروفي ميان ساکنان زمين در ميان تعدد و تنوع کهکشان‌ها يکي از معروف‌ترين کهکشان‌ها، راه شيري است که به سبب قرارگيري منظومه شمسي و کره زمين در اين کهکشان، شناخت ساکنان زمين نسبت به آن بيش از ديگر انواع اين پديده نجومي است. اين کهکشان که در زمره کهکشان‌هاي مارپيچي ميله‌اي محسوب مي‌شود به صورت نوار شيري رنگي در آسماني کاملاً تاريک به دور از نور ماه و آلودگي نوري قابل مشاهده و شامل ميليون‌ها ستاره تشکيل است و زمين به عنوان عضوي از منظومه شمسي، در يکي از بازو‌هاي مارپيچي آن واقع شده است. سن قديمي‌ترين ستاره کشف شده در اين کهکشان حدود ۶/۱۳ ميليارد سال تخمين زده شده‌است و زمان سپري شده بين ظهور اولين نسل ستاره در کهکشان راه شيري و اولين نسل ستاره در خوشه بين ۲۰۰ تا۳۰۰ ميليون سال است. راه شيري قطري حدود ۱۰۰ هزار سال نوري دارد و ضخامت آن حدود ۱۰۰۰ سال نوري است همچنين تعداد ستارگان کهکشان راه شيري حدود ۱۰۰ تا ۴۰۰ ميليارد است. کدام کهکشان همسايه «راه شيري» است؟ ستاره شناسان به دنبال يافتن کهکشاني مشابه راه شيري بعد از بررسي حدود ۲۰ هزار تصوير از کهکشان‌هاي مشابه در فاصله ۱۸۰ ميليون سال نوري از زمين به کهکشاني مشابه راه شيري از نظر خصوصيات دست يافتند؛ اين کهکشان NCG ۲۷۱۸ نام دارد و علاوه بر ساختار مارپيچي، ۲ کهکشان اقماري هم اطراف آن موجود است. همچنين نزديک‌ترين کهکشان مارپيچي شبيه راه شيري «آندرومدا» است که حتي در ابري مه آلود از گاز و غبار رصد مي‌شود و بنا بر يکي از خبر‌هاي اخير ناسا کهکشان آندرومدا به وسيله اخترشناس ايراني، عبدالرحمن صوفي، به نام «ابر کوچک» شناخته شده است. ساختار مارپيچي، خوشه‌هاي کروي و باز ستاره اي، ماده ميان ستاره اي، سحابي‌هاي سياره نما، بقاياي انفجار‌هاي ابرنواختري و هسته کهکشان از جمله ويژگي‌هاي اصلي آندرومرا محسوب مي‌شود. تصور غلطي سال‌هاي قبل وجود داشت که آندرومرا را سحابي تلقي مي‌کرد و اخترشناس انگليسي، سر ويليام هرشل، کاشف سياره اورانوس، براي نخستين بار آندرومدا را نزديکترين کهکشان به راه شيري، لقب داد و فقط فاصله و قطر آن را اشتباه برآورد کرد و اکنون فاصله آندرومدا از راه شيري حدود ۹/۲ ميليون سال نوري و قطرش حدود ۲۰۰ هزار سال نوري و ضخامتش ۱۰۰۰ سال نوري است. آندرومرا و تعامل با راه شيري آندرومدا نزديک‌ترين کهکشان به زمين است که در فاصله ۲/۵ ميليون سال نوري( براساس محاسبه قبلي) قرار دارد و داراي خطوط غبار تيره، هسته زرد درخشان و بازو‌هاي مارپيچي متشکل از ابر‌ها و ستارگان آبي درخشان است. آندرومرا و راه شيري در جهت‌هاي مخالف هم مي‌چرخند به اين ترتيب که يکي در جهت عقربه‌هاي ساعت و ديگري در خلاف جهت عقربه‌هاي ساعت چرخش دارد و اين چرخش نشان‌دهنده اين است که اين ۲ پديده‌‌ نجومي تقريبا هم زمان با هم از ۲ گرداب گاز اوليه بسيار نزديک به همديگر متولد شده اند. بر مبناي نظرات گذشته اخترشناسان اين کهکشان دو تا سه برابر بزرگ‌تر از راه شيري است، اما ICRAR (مرکز بين المللي تحقيقاتي اخترشناسي راديويي) به نتيجه‌اي متفاوت رسيد. آشنايي بيشتر با آندرومرا ضرورت شبيه سازي اين کهکشان و راه شيري را دوچندان مي‌کند تا نتيجه برخورد اين ۲همسايه در حدود ۵ ميليارد سال آينده و اثر آن بر سامانه‌هاي ستاره‌اي مجاور مشخص شود. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد