چرا زنان نسبت به مردان عمر طولانیتری دارند؟
مجله علمي ايلياد/ در جاهايي که خطر مرگ زنان در حين زايمان بهطور کامل از بين رفته، بهطور ميانگين زنان عمر طولانيتري نسبت به مردان دارند. تعداد زيادي الگوي رفتاري پيشنهاد شده وجود دارد و بدون شک، عوامل زيادي در اين امر درگير هستند؛ اما مطالعهي جديدي نشان ميدهد بخشي از جواب اين مساله، در کروموزومهاي بيشتر X پنهان شده است. بهطور کلي، ژنتيک مقدماتي ميگويد که زنان داراي دو کروموزوم X هستند، در حاليکه مردان داراي يک کروموزوم X و يک کروموزوم Y هستند. اما حقيقت پيچيدهتر از اين تصور ساده است. برخي از انسانها داراي کروموزوم اضافهتر هستند؛ مثل XXX، در حاليکه زناني با سندروم حساسيت به آندروژن، داراي ترکيب XY هستند، ولي همچنان داراي اندامهاي جنسي زنانه خواهند بود. البته تمام اينها مربوط به قبل از در نظر گرفتن افراد دوجنسه است. با اين وجود، عموميترين و رايجترين ترکيب زنان XX و مردان YY است. برخي از مزاياي داشتن دو کروموزوم X شناخته شده است. بسياري از بيماريهاي ژنتيکي که يکي از رايجترين آنها هموفيلي است، به دليل جهشهاي کروموزومهاي «X فرسوده» رخ ميدهد. پسرها با ژنهاي معيوب شانس بيشتري دارند که در کودکي بميرند. اما در مورد دختران اين اتفاق فقط در موارد نادري که هر دو کروموزومهاي X جهش يافته باشند، رخ ميدهد. دکتر «دنا دابال» از دانشگاه کاليفورنيا در سانفرانسيسکو، نشان داد که حداقل در جوندگان، اين مقاومت در برابر ژنهاي جهشيافته در کروموزومهاي X که منجر به طول عمر بيشتر زنان ميشوند، تنها مزيت کروموزومهاي X نيست. دابال تعدادي موش با کروموزوم XX و اُرگانهاي توليدمثل مردانه و تعدادي موش با کروموزومهاي XY و اُرگانهاي زنانه طراحي کرد و آنها را با سلولهاي پيري موشهايي که داراي کروموزومها و ترکيبات جنسي معمولي پستانداران بودند، مقايسه کرد. براي آزمايش موشها، آنهايي که دابال مورد مطالعه قرار داده بود، تا زماني که به مرگ طبيعي مردند، اجازه زنده ماندن داده شد. دابال دريافت که موشها با اُرگانهاي زنانه داراي زندگي طولانيتري بودند، اما هنوز کروموزومها عاملي مهمتر و قابلتوجه در اين طول عمر هستند. بهطور ميانگين موشهاي XX که داراي تخمدان بودند، همتايان XY خود را از دست دادند. در موشهاي XX بدون درنظر گرفتن آلت تناسليشان، احتمال کمتري وجود داشت که قبل از رسيدن به سن ۲۳ ماهگي بميرند. آنهايي که تا اين سن زنده ماندند، آنهايي بودند که داراي کروموزومهاي XX و تخمدان بودند. دابال در يک بيانيه گفت: «ميتوان تصور کرد که طبيعت زنان باعث ميشود که اين اتفاق رخ دهد. وقتي که شما عمر طولانيتري داشته باشيد در نتيجه بيشتر ميتوانيد از سلامتي فرزندانتان و حتي نوههايتان اطمينان داشته باشيد. اين فرض که زنان مراقبتهاي بيشتري از خود نسبت مردان دارند، بهطور حتم چيزي است که در مورد تمام گونهها درست نيست. عليرغم تمام اين توضيحات تکميلي، هنوز مکانيزم اين اتفاق ناشناخته است. دابال يک نظريه در مورد اينکه شايد کروموزوم Y سمي باشد، ارائه داده است و همچنين اشاره کرد که کروموزوم اضافي X در سلولهاي زنان، برخي اثرات محافظتي ناشناخته ايجاد ميکند. تخصص دابال در بيماريهايي ژنتيکي، مثل آلزايمر است و او اميدوار است که بفهمد چگونه ميتوان اثرات حفاظتي کروموزومهاي X را براي داشتن پروتوئينهاي حفاظتي براي سلامتي طولانيتر مغزمان تکرار کنيم.