سفر ابدی «استیون هاوکینگ» در زادروز «آلبرت اینشتین»

ايسنا/ يکي از اخباري که تاکنون سبب تعجب و به فکر فرو رفتن جهانيان شده، مصادف شدن سالروز تولد"آلبرت اينشتين" و مرگ فيزيکدان بزرگ انگليسي "اِستيوِن ويليام هاوکينگ" (Stephen William Hawking) است. سال گذشته، هاوکينگ صبح روز ۱۴ مارس (۲۳ اسفند ۱۳۹۶) در ۷۶ سالگي در منزلش واقع در کمبريج ديده از جهان فرو بست. ۱۴ مارس ۲۰۱۸ دنيا يکي از شخصيت‌هاي مهم و ارزشمند خود را که تمام زندگي خود را وقف علم و دانش و کمک به درک هستي کرده بود، از دست داد. درگذشت اين فيزيکدان فرهيخته، سبب ناراحتي بسياري از افراد شد و اين خبر بازتاب‌هاي بسياري نيز در رسانه‌هاي خارجي داشت. اما يکي از نکاتي که توجه بسياري از افراد را در سراسر جهان به خود جلب کرد، روز مرگ هاوکينگ بود، زيرا روز مرگ وي مصادف با ۱۳۹ امين زادروز "آلبرت اينشتين"، مشهورترين فيزيکدان قرن بيستم، پايه‌گذار فيزيک مدرن و خالق نظريه نسبيت بود. آلبرت اينشتين در ۱۴ مارس ۱۸۷۹ ميلادي در شهر اولم واقع در ايالت پادشاهي وورتمبرگ آلمان (در ۹۲ کيلومتري اشتوتگارت)، در خانواده‌اي يهودي به دنيا آمد. او بيشتر، به خاطر نظريّه نسبيت و به ويژه براي هم‌ارزي جرم و انرژي (E=MC۲) شهرت دارد. علاوه بر اين، او در بسط تئوري کوانتوم و مکانيک آماري سهم عمده‌اي داشت. اينشتين جايزه نوبل فيزيک را در سال ۱۹۲۱ براي خدماتش به فيزيک نظري و به خصوص به خاطر کشف قانون اثر فوتوالکتريک دريافت کرد. او به دليل تأثيرات چشمگيرش، به عنوان يکي از بزرگ‌ترين فيزيکداناني شناخته مي‌شود که به اين جهان پا گذاشته‌اند. ۱۸ آوريل ۱۹۵۵ وي بر اثر خونريزي داخلي آنوريسم آئورت شکمي در سن ۷۶ سالگي در ايالت نيوجرسي امريکا درگذشت. يکي ديگر از نکاتي که ممکن است برايتان جالب باشد اين است که اين دو شخصيت نامي دنياي علم هر دو در سن ۷۶ سالگي ديده از جهان فروبستند. استيون هاوکينگ که بود؟ استيون هاوکينگ، فيزيکدان و دانشمند برجسته انگليسي و مدير تحقيقات مرکز کيهان‌شناسي نظري دانشگاه کمبريج، در ۸ ژانويه ۱۹۴۲ در شهر دانشگاهي آکسفورد، انگلستان زاده شد. پدر و مادرش از طبقه متوسط بودند و زندگي ساده در خانه‌اي شلوغ و فرسوده اما مملو از کتاب، داشتند. فرانک پدر خانواده پزشک متخصص در بيماري‌هاي مناطق گرمسيري بود و به همين جهت نيمي از سال را به سفرهاي پژوهشي در مناطق آفريقايي مي‌گذراند. تحصيل استيون هاوکينگ در هفده سالگي به کالج دانشگاه آکسفورد وارد شد تا در آنجا به تحصيل علوم طبيعي، با تأکيد بر فيزيک بپردازد. او از همان زمان به اخترفيزيک و کيهان‌شناسي علاقه‌مند شد، زيرا در خود کنجکاوي شديدي مي‌يافت که به رمز و راز ستارگان و آغاز کيهان پي ببرد. بيماري در سال آخر تحصيل، هاوکينگ در آکسفورد در پاگرد پله‌ها زمين‌خورده و سرش به زمين اصابت کرده بود. در نتيجه، اندکي حافظه‌اش را از دست داده بود. در آغاز بيست و يک سالگي، پدرش تصميم گرفت او را براي معاينه به بيمارستان ببرد. آزمايش‌هايي که روي او انجام گرفت، علائم بيماري بسيار نادر و درمان‌ناپذيري به نام "اسکلروز جانبي آميوتروفيک" (ALS) را نشان داد. در آن سال پزشکان به وي اعلام کردند که وي دو سال بيشتر زنده نخواهد ماند. اين بيماري بخشي از نخاع و مغز و سيستم عصبي را مورد حمله قرار مي‌دهد و به تدريج اعصاب حرکتي بدن را از بين مي‌برد و با تضعيف ماهيچه‌ها فلج عمومي ايجاد مي‌کند، به‌طوري‌که به مرور توانايي هرگونه حرکتي از شخص سلب مي‌شود. وي زماني درباره‌ سلامتي خود گفت: زماني که نخستين بار بيماري من، ALS تشخيص داده شد، دو سال زمان براي زندگي کردن داشتم. حالا با گذشت ۴۵ سال از آن زمان، همچنان حال من خوب است. ازدواج هاوکينگ در سن بيست و سه سالگي، کار براي دريافت دکتري تخصصي را آغاز کرد و در ژوئيه‌ همان سال با "جين وايلد" ازدواج کرد. در سال ۱۹۶۷ اولين فرزند پسر اين زوج، رابرت و در سال ۱۹۷۰ دخترشان به نام لوسي به دنيا آمد. فرزند سوم آنها به نام تيموتي نيز در سال ۱۹۷۹ متولد شد. زندگي مشترک اين دو تا سال ۱۹۹۰ ادامه داشت. رساله دکتراي استيون هاوکينگ با عنوان «خواص جهان‌هاي در حال بسط» در سال ۱۹۶۶ نوشته شده است و در دسترس عموم قرار دارد. هاوکينگ در سن ۲۴ سالگي زماني که دانشجوي فوق ليسانس "هال ترينيتي کمبريج" بود، اين پژوهش ۱۳۴ صفحه‌اي را نوشت. مهمترين دستاوردهاي پژوهشي زمينه پژوهشي اصلي وي کيهان‌شناسي و گرانش کوانتومي است. از مهم‌ترين دستاوردهاي وي مقاله‌اي است که به رابطه سياه‌چاله‌ها و قانون‌هاي ترموديناميک مي‌پردازد. او نشان مي‌دهد که سياه‌چاله‌ها بعد از مدتي به وسيله زوج‌هاي ذرات مجازي که در افق رويداد آن تشکيل مي‌شود، نابود مي‌شوند که همين زوج ذرات پيش‌بيني مي‌کند که سياه چاله‌ها بايد امواجي از خود تابش کنند که امروزه اين امواج به نام تابش هاوکينگ و گاهي (تابش بِکستِين-هاوکينگ) خوانده مي‌شوند. مقاله مشترک استيون هاوکينگ و پنروز که در سال ۱۹۷۰ منتشر شد و ثابت مي‌کرد که اگر نسبيت عام درست باشد و جهان داراي آن مقدار ماده که مشاهده مي‌کنيم باشد، بايد تکينگي انفجار بزرگ در گذشته رخ داده باشد. وي اعلام کرده که يک سياهچاله کوچک به اندازه يک کوه، پرتو ايکس و پرتو گاما از خود به اندازه ۱۰ ميليون مگاوات ساطع مي‌کند که براي تأمين برق تمام جهان کافي است. هاوکينگ خودش هشدار داده که احتمالاً بسيار سخت خواهد بود که بدون آنکه اين انرژي به انسان‌ها آسيب بزند و تمدن بشري را نابود کند، بتوان از آن استفاده کرد و سياهچاله را به اصطلاح تحت کنترل خود درآورد. يک راهکار اين است که سياهچاله در مدار زمين و فاصله مناسب از ما قرار بگيرد تا بتوان از انرژي ساطع شده استفاده کرد. هنوز اما کسي در دنيا نتوانسته‌است سياهچاله کوچک را پيدا کند. آخرين مقاله "استيون هاوکينگ" فقيد که به همراه همکارش نوشته بود، به تازگي منتشر شده است. آخرين مقاله " استيون هاوکينگ" راجع به اين‌که زماني‌که اطلاعات به داخل سياه چاله‌ها سقوط مي‌کنند، چه اتفاقي بر سر آن‌ها مي‌افتد؟، چندي پيش منتشر شد. اين مقاله در واپسين روزهاي پيش از مرگ اين دانشمند بزرگ تکميل شده بود. اين مقاله راجع به "پارادوکس اطلاعات سياه‌چاله" است که محور تحقيقات هاوکينگ بيش از ۴۰ سال بود. "پارادوکس اطلاعات سياه‌چاله" يک پارادوکس است که از ترکيب مکانيک کوانتوم و نسبيت عام پديد مي‌آيد. بر اساس اين پارادوکس٬ اطلاعات فيزيکي مي‌تواند در يک سياه‌چاله براي هميشه ناپديد شود که به معناي کاهش يافتن تعداد زيادي از حالت‌هاي فيزيکي به يک حالت است (از دست رفتن اطلاعات). آخرين مقاله "هاوکينگ" رمز و راز "پارادوکس اطلاعات" را حل نکرده است، ولي همکار وي مي‌گويد که اميدوار است آن‌ها راهي براي حل اين معما گشوده باشند. همکار "استيون هاوکينگ" در اين پروژه، " Malcolm Perry" از اساتيد دانشگاه "کمبريج" بوده است. نظريه "پارادوکس اطلاعات" که به زمان "آلبرت اينشتين" برمي‌گردد، سال‌ها ذهن هاوکينگ و ديگر فيزيکدانان را درگير خود کرده بود. در سال ۱۹۱۵ بود که نظريه "نسبيت عام" توسط آلبرت اينشتين ارائه شد. "نسبيت عام" نظريه‌اي هندسي براي گرانش است که توصيفي براي گرانش در فيزيک نوين محسوب مي‌شود. اين نظريه، گرانش را به‌عنوان يک عامل هندسي و نه يک نيرو بررسي مي‌کند. در دهه ۱۹۷۰، هاوکينگ روي نظريات اينشتين کار کرد. وي معتقد بود که سياهچاله‌ها حرارت دارند و چون اجسام داغ گرما از دست مي‌دهند، در نهايت تبخير شده و ناپديد مي‌شوند. گفتني است، هاوکينگ در مقاله خود به دنبال يافتن اين مساله بوده است که بر سر اشيايي که در سياهچاله مي‌افتند، چه اتفاقي مي‌افتد. وي در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد که سياهچاله‌ها در اصل "خاکستري" بوده‌اند. هاوکينگ و همکارانش در مقاله جديد اظهار کرده‌اند که اگر اطلاعات توسط سياهچاله‌ها بلعيده شوند، آنتروپي آن‌ها تغيير خواهد کرد. هر ماده‌اي که دمايي دارد، آنتروپي نيز دارد. آنتروپي يک سامانه فيزيکي، کمترين تعداد ذراتي است که براي تعريف صحيح حالت دقيق سامانه لازم است. آنتروپي تعداد آرايش‌هاي ميکروسکوپي است که در يک سيستم ترموديناميکي وجود دارد. سفر به ايران هنرمند برجسته کشورمان "پرويز پرستويي" نيز در واکنش به مرگ استيون هاوکينگ اين داستان را نقل کرد. استيون هاوکينگ هم در زلزله بوئين‌زهرا گير افتاده بود؟ استيون هاوکينگ که فوت شد، در دوران دانشجويي سفري به ايران داشته است. او در خاطره‌اي از اين سفر در کتابش نوشته است: در تعطيلات طولاني پس از امتحان پاياني کالج در سال ۱۹۶۲ ترتيب يک سفر کوتاه را دادم و به ايران سفر کردم. همراهم دانشجويي بود به نام جان الدر که قبلاً آنجا رفته بود و زبان فارسي را مي‌دانست. با قطار به استانبول رفتيم و بعدش به شرق ترکيه نزديک کوه آرارات. پس از آن قطار وارد محدوده شوروي مي‌شد، پس مجبور شديم سوار اتوبوسي پر از مرغ و گوسفند شويم و به تبريز و سپس به تهران برويم. در تهران، "جان" و من از هم جدا شديم و من با دانشجوي ديگري به سمت جنوب، به اصفهان، شيراز و تخت جمشيد رفتم که پايتخت پادشاهان ايران باستان بود و اسکندر آن را ويران کرد. سپس با گذر از کوير مرکزي به مشهد رسيديم. در راه بازگشت به خانه، من و همسفرم گرفتار زمين لرزه‌ بوئين زهرا به بزرگي ۷٫۱ شديم که بيش از ۱۲ هزار نفر را کشت. من بايد در نزديکي مرکز زمين لرزه بوده باشم، ولي چون بيمار بودم و اتوبوس در جاده‌هاي پر دست انداز ايران بالا و پايين مي‌پريد، متوجه آن نشدم. چون زبان فارسي بلد نبوديم، در چند روز بعد هم که در تبريز به دليل اسهال شديد و استخوان شکسته سينه‌ام به خاطر کوبيده شدن به صندلي جلويي اتوبوس ماندگار شديم، چيزي نفهميدم. تازه هنگامي که به استانبول رسيديم، پي بردم که چه پيش آمده. کارت پستالي براي والدينيم فرستادم که با نگراني به مدت ۱۰ روز چشم‌انتظار خبري از من بودند. آخرين چيزي که از من شنيده بودند، خبر ترک تهران به سمت منطقه‌ مصيبت زده در روز وقوع زمين لرزه بود. جوايز در طول زندگي حرفه‌اي خود در شاخه فيزيک، هاوکينگ موفق به کسب مجموعه‌اي فوق العاده از جوايز و افتخارات متعدد شده است. در سال ۱۹۷۴ او به آکادمي سلطنتي علوم انگلستان ملحق شد و يک سال بعد پاپ پل ششم به او و راجر پنرز مدال طلاي "علوم پيوس ششم" را اعطا کرد. او همچنين از انجمن سلطنتي، مدال‌هاي آلبرت اينشتين و هاگز را نيز دريافت کرد. هاوکينگ در جهان آکادميک تا اندازه‌اي درخشيد که توانست در سال ۱۹۷۹ کرسي استادي "لوکاسي" رياضيات را در دانشگاه کمبريج انگلستان کسب کند، جايگاهي که وي براي ۳۰ سال بعد آن را حفظ کرد. تاريخچه اين سمت معتبر به سال ۱۶۶۳ برمي‌گردد و دومين کسي که موفق به کسب اين مقام شد، کسي نبود جز ايزاک نيوتن. در سال ۱۹۸۰ هاوکينگ رتبه "فرمانده امپراتوري بريتانيا" را دريافت کرد که در انگلستان اين مقام تنها قدمي با "شواليه" شدن فاصله دارد. او همچنين نشان افتخاري را به دليل به رسميت شناختن خدمات ملي خود دريافت کرد. در سال ۲۰۰۹ به هاوکينگ بالاترين افتخار غيرنظامي ايالات متحده يا همان مدال "آزادي رياست جمهوري" اهدا شد. در مجموع هاوکينگ به حداقل ۱۲ درجه افتخاري نائل شد. با اين حال نام او هنوز در بين گيرندگان جايزه نوبل ثبت نشده است. درگذشت وي صبح روز چهاردهم مارس ۲۰۱۸ در سن ۷۶ سالگي در منزلش واقع در کمبريج درگذشت. خاکستر "استيون هاوکينگ" (Steven Hawking)، فيزيکدان مشهور، در کليساي "وست‌مينسر" (Westminster) لندن و در نزديکي آرامگاه "آيزاک نيوتن" (Isaac Newton) و "چارلز داروين" (Charles Darwin) به خاک سپرده شد. دکتر "جان هال" (John Hall)، رئيس کليساي وست‌مينسرسال گذشته طي بيانيه‌اي گفت: اين کار، اداي احترامي به اين دانشمند انگليسي است که ۱۴ مارس در سن ۷۶ سالگي از دنيا رفت. ما باور داريم همکاري علم و مذهب با يکديگر براي پاسخ به سوالاتي در مورد اسرار زندگي و جهان، حياتي است. حراج وسايل شخصي "هاوکينگ" ۱۷ آبان ۹۷ برخي از وسايل شخصي "استيون هاوکينگ" فيزيکدان فقيد، به حراج گذاشته شد. ويلچر "استيون هاوکينگ" در يک حراجي با قيمت ۳۰۰ هزار پوند به فروش رسيد. پايان‌نامه اين فيزيکدان بزرگ نيز با قيمتي دو برابر به فروش رسيد تا پول آن به يک خيريه اهدا شود. در اين حراجي همچنين برخي از مدال‌ها، جوايز و نسخه‌اي از کتاب پرفروش هاوکينگ به نام "تاريخچه‌اي مختصر از زمان"(A Brief History of Time) که توسط وي به امضا رسيده بود نيز به قيمت ۲۹۶ هزار و ۷۵۰ پوند به فروش رفتند. از ديگر مقالات به فروش رفته در اين حراجي مقالات اين دانشمند و دانشمندان بزرگ ديگري چون "نيوتن"، "اينشتين" و "داروين" بوده است. مقاله "ويژگي‌هاي گسترش جهان" هاوکينگ که ۱۱۷ صفحه دارد، ۵۸۴ هزار و ۷۵۰ پوند فروش رفت. اين در حالي است که انتظار مي‌رفت اين مقاله با قيمت ۱۵۰ هزار پوند خريداري شود. سود حاصل از اين حراجي آنلاين که ۹ روز در جريان بود و در لندن برگزار شد، صرف بنياد استيون هاوکينگ و انجمن بيماري نورون حرکتي شد. جملات و نظريات معروف درباره زندگي اين فيزيکدان مشهور در طول حيات جملاتي دربرگيرنده تمام مسائل زندگي نيز گفت که در اين مقاله چند نمونه از آنها را بيان مي‌کنيم. درباره‌ي ناتواني جسمي: توصيه‌ي من به ساير افراد ناتوان و از کار افتاده مي‌تواند اين باشد که روي چيزهايي تمرکز کنيد که ناتواني شما، مانع از خوب انجام دادن آن نمي‌شود و هرگز افسوس چيزهايي که مخل آن هستند را نخوريد. نگذاريد روحتان، مانند بدنتان، ناتوان باشد. توصيه‌هاي او به سه فرزندش: نخست، يادتان باشد که نگاهتان رو به ستارگان باشد، نه به پاهايتان. دوم، هرگز تسليم کار نشويد. کار به شما معنا و هدف مي‌دهد و زندگي بدون آن پوچ است. سوم، اگر به اندازه‌ي کافي خوش‌شانس بوديد که عشق را بيابيد، يادتان باشد که عشقتان آنجاست و دورش نيندازيد. درباره‌ آگاهي: بزرگترين دشمن انسان ناآگاهي و جهل نيست، بلکه توهم دانستن است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد