شب‌های رؤیایی؛ چند نکته درباره خواب

ايسنا/ برخي انسان‌ها شب‌ها فقط چهار يا پنج ساعت مي‌خوابند و با اين حال سرحال از خواب بيدار مي‌شوند. اما آيا واقعاً اين مقدار از خواب سالم است؟ خير. بدن ما براي ترميم خود به استراحت طولاني‌تري نياز دارد. از اول تير در نيمکره شمالي کره زمين روزها باز هم کوتاه و شب‌ها بلند مي‌شوند. اما دليلي براي ناراحتي وجود ندارد. عوامل ديگري وجود دارند که خواب راحت را تضمين مي‌کنند. چرا بايد بخوابيم؟ انسان‌ها به طور متوسط يک‌سوم از عمر خود را مي‌خوابند. آيا وقت خود را تلف کرده‌اند؟ به هيچ وجه. واقعيت اين است که به هنگام خواب در بدن ما اتفاقات زيادي مي‌افتد؛ هر چند که ما از آن بي‌خبريم. در چرخه خواب دو مرحله خواب عميق و رؤيابيني به طور مرتب هر ۹۰ دقيقه عوض مي‌شوند. در مرحله خواب عميق بدن ما فعالانه در حال کار کردن است، درست مثل يک کامپيوتر که در خفا در حال به‌روز کردن برنامه‌هاي خود است. بدن ما در اين مرحله هورمون‌هاي رشد را براي بازسازي ترشح مي‌کند و مشغول فعال کردن سيستم ايمني خود است تا سلول‌هاي دفاعي ما بتوانند در زماني کوتاه با ويروس‌ها و باکتري‌ها مقابله کنند. به همين دليل است که بيماران به خواب بيش‌تري نياز دارند. اما در مرحله رؤيابيني، مغز ما با خاموش کردن حافظه کوتاه‌مدت مشغول پردازش وقايع روز مي‌شود. در اين مرحله است که ما رؤيا مي‌بينيم؛ رؤياهايي که گاهي آنقدر عجيب و غريب‌اند که هيچ ربطي ميان آن‌ها و زندگي روزانه و خصوصي‌مان نمي‌توانيم پيدا کنيم. احتمالاً در اين مرحله بخش‌هايي از مغز که کم‌تر به‌کار مي‌آيند فعال مي‌شوند. پس بدون خواب هم بدن و هم مغز ما اين فرصت استثنايي براي فعاليت مورد نيازش را از دست مي‌دهد. به چند ساعت خواب در روز نياز داريم؟ اينکه انسان به چند ساعت خواب نياز دارد به سن او بستگي دارد. بنياد ملي خواب آمريکا نياز نوزادان به خواب را در طول شبانه‌روز بين ۱۴ تا ۱۷ ساعت تعريف کرده است. بچه‌هاي دبستاني نيز به ۹ تا ۱۱ ساعت خواب در شبانه‌روز نياز دارند. اما نياز بزرگسالان به خواب شبانه بين هفت تا ۹ ساعت است و اين ميزان نمي‌تواند کم‌تر از شش ساعت شود. تعداد کمي هم هستند که به حداکثر ۱۰ ساعت خواب شبانه نياز دارند. احتمالاً اين‌ها خوابي ناآرام دارند به نحوي که بدنشان نمي‌تواند در هشت ساعت خود را به اندازه کافي ترميم کند. پژوهشگران دانشگاه کمبريج بريتانيا در مورد اين‌گونه افراد مي‌گويند، آن‌هايي که به بيش از هشت ساعت خواب شبانه نيازمندند بيش‌تر از ساير افراد در معرض سکته قرار مي‌گيرند. اگر نخوابيم چه مي‌شود؟ دانشمندان در تحقيقات خود در مورد خواب عده‌اي داوطلب را بارها براي دوره‌هاي حداکثر ۱۰ روزه بيدار نگه داشته‌اند و فهميده‌اند که هر چه مدت بي‌خوابي طولاني‌تر شود مشکلات انسان هم بيش‌تر مي‌شود. بي‌جهت نيست که جلوگيري از خواب يکي از روش‌هاي شکنجه است. در اين صورت دماي بدن پايين مي‌افتد، تمرکز و دريافت انسان کم مي‌شود و توانايي‌هاي شناختي و حرکتي در برخي يا در تمامي قسمت‌ها از دست مي‌رود، به طوري که وقتي دومين شب بي‌خوابي فرا مي‌رسد توانايي فرد براي انجام واکنش و کنترل بدنش را مي‌توان با کسي مقايسه کرد که ۸۵/ ۰ پروميل الکل در خون خود دارد. محققان در اين مورد که آيا بي‌خوابي درازمدت منجر به مرگ مي‌شود اتفاق نظر ندارند. پاسخ به اين سئوال به تعبير علت مرگ بستگي پيدا مي‌کند. مثلاً در برخي موارد نادر اينسامنيا (اختلال بي‌خوابي) بيش از شش تا ۳۰ ماه بي‌خوابي به مرگ منجر مي‌شود. در اين موارد علت مستقيم مرگ را از کار افتادن ارگان‌هاي بدن مي‌دانند. عوامل مزاحم براي خواب تلفن همراه خود را اگر ممکن است مدتي طولاني قبل از خواب خاموش کنيد و اگر مي‌شود از آن اصلاً در اتاق خواب استفاده نکنيد. نور آبي صفحه آن به شدت جلوي خواب را مي‌گيرد. چشم‌هاي ما با ديدن اين نور اين پيام را به مغز مي‌فرستند که بايد بيدار بماني. بعد ملاتونين، هورمون تنظيم‌کننده چرخه شبانه‌روزي خواب که ضامن خواب آرام است کم‌تر توليد مي‌شود. به علاوه، توجه به ايميل‌ها يا شبکه‌هاي اجتماعي ذهن را فعال نگه مي‌دارد و مانع خواب مي‌شود. عوامل خوب براي خواب علاوه بر اين موارد، اتاق خواب بايد جايي براي خواب باشد نه جايي براي کامپيوتر و تلويزيون. آن کس که هميشه سر ساعت معيني مي‌خوابد معمولاً سريع‌تر به خواب مي‌رود. بالش و تشک هم بايد مناسب بوده و وضعيت راحتي را براي سر و بدن به وجود بياورد. به علاوه، زماني که اتاق خواب آرام و تاريک و دماي آن بين ۱۵ تا ۱۸ درجه سانتي‌گراد است بهترين شرايط براي خوابي عميق و آرام پديد آمده است. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد