گیاهان تراریخته راهی به سوی تامین امنیت غذایی
سيناپرس/ افزايش رشد جمعيت، تغيير اقليم، محدوديت منابع آبي، وابستگي نظامهاي زراعي به کودها، تغيير کاربري زمينهاي زراعي و جنگل تراشي از مهمترين چالش هاي فرا روي جوامع بشري در بخش کشاورزي به شمار مي روند که امنيت غذايي را به مخاطره مي اندازد. امروزه به دليل افزايش جمعيت کشور، تغيير اقليم و ضرورت دستيابي به محصول در کمترين زمان ممکن، گياهان تراريخته بعد از گذراندن آزمايشات دقيق و معتبر جهاني، کشت مي شوند و مورد استفاده قرار مي گيرند. با اين حال برخي از مخالفان گياهان تراريخته هر از گاهي ادعاهاي تازهاي مطرح مي کنند که هدف نهايي آنها زير سوال بردن ايمني اين محصولات است. استفاده از گياهان تراريخته براي حل مشکلات اساسي جامعه جهاني همانند امنيت غذايي، حفاظت از محيط زيست، پاکسازي محيط زيست از انواع آلاينده ها، رفع فقر و گرسنگي تاثيرگذار است؛ همچنين از اين محصولات ميتوان در توليد ترکيبات صنعتي و دارويي استفاده کرد. محصولات تراريخته طي سال هاي 1996 تا 2011 نقش بسيار مهمي در ايجاد امنيت غذايي و توليد پايدار داشتند. محصولات تراريخته باعث افزايش بيش از 98 ميليارد دلاري توليدات زراعي شدند که اين خود گام موثري در فقرزدايي هم بوده است. کشاورزي عرصه اي مهم از زيست فناوري است. با توجه به پتانسيل عظيم موجود در زيست فناوري براي افزايش امنيت غذايي، سلامت انسان و سلامت محيط زيست، کشور جمهوري اسلامي از ابتداي ظهور اين فناوري متناسب با دوره زماني آيين نامه هايي را ارايه کرده است. اين مهم با توجه به فرمايشات مقام معظم رهبري که در فرصت هاي مختلف بر دستيابي به فناوريهاي نو تاکيد داشته اند، اهميت بيشتري يافته است. بر همين اساس در سال 1384 هيات وزيران تصويب کردند که ايران در کوتاه مدت 0/2 درصد و در بلند مدت نيم درصد از سطح زير کشت گياهان تراريخته جهان را به خود اختصاص دهد که برابر با 200 تا 500 هزار هکتار در آن زمان بوده است. همچنين پروژه هاي تحقيقاتي در زمينه مهندسي ژنتيک گياهان زراعي و باغي در سطح کشور شامل انتقال ژن هاي مقاوم به آفات، بيماري هاي قارچي و ويروسي، علف کش ها و تنش هاي غير زيستي به گياهان چغندر قند، کلزا، سيب زميني، نيشکر، سويا، يونجه، جو، گوجه فرنگي، کاهو، گلرنگ، گلابي و به در دانشگاه ها و موسسات بسياري در طي ساليان اخير انجام شده است. طبق گزارشات ارائه شده در حال حاضر برنج، پنبه و چغندر قند تراريخته با رعايت کامل قوانين ايمني زيستي و ساير مقررات قانوني در مراحل مختلف آزمايشگاهي و ميداني قرار گرفته است. فاطمه باقي زاده، دانش آموخته دانشکده کشاورزي دانشگاه شهيد باهنرکرمان با راهنمايي دکتر سميه اميرتيموري و دکتر محمدرضا زارع مهرجردي و مشاوره دکتر مريم ضياءآبادي در پايان نامه کارشناسي ارشد به بررسي اقتصادي و زيست محيطي گياهان تراريخته پرداخته است. هدف اين تحقيق بررسي نگرش خبرگان دانشگاهي در مورد گياهان تراريخته بود. در اين مطالعه با استفاده از مدل تطبيقي سوات، نقاط قوت، ضعف و فرصت ها و تهديدهاي پيش روي گياهان تراريخته بررسي و استراتژي هاي گياهان مناسب جهت توسعه توليد آنها ارايه شد. همچنين با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي(AHP) تراريخته از ابعاد اجتماعي، اقتصادي، زيست محيطي، بهداشت و سلامت و مديريتي و سياستي بررسي و رتبه بندي شدند. نتايج اين تحقيق نشان داد معيار هاي بهداشت و سلامت، زيست محيطي، اقتصادي، مديريتي و سياستي و اجتماعي به ترتيب داراي بالاترين اهميت از نظر خبرگان قرار گرفتند. طبق نتايج به دست آمده از مدل، تطبيقي سوات و ماتريس عوامل داخلي و خارجي و قرار گرفتن در موقعيت استراتژي هاي بازنگري(WO) مناسبترين استراتژي ها تعيين و سپس اولويتبندي شد. بر اساس نتايج به دست آمده، جلب همکاري و سرمايه گذاري هاي سازمان هاي غيردولتي داخلي و خارجي، سرعت بخشيدن به امر تحقيقات در زمينه گياهان تراريخته، تعيين اهداف و واگذاري مسئوليت به نهادهاي مربوطه براي توليد تجهيزات و مواد آزمايشگاهي مورد نياز توليد گياهان تراريخته و افزايش سطح اطلاعات کشاورزان و جلب اعتماد آنها از طريق کشت هاي نمونه در خصوص محصولات تراريخته از مناسب ترين راهکار ها جهت بهبود وضعيت گياهان تراريخته هستند.