نخستین واکسن علیه ویروس کشنده ابولا تایید شد
زوميت/ واکسني که قبلا صدها هزار نفر از مردم کشور کنگو آن را دريافت کردهاند، اکنون با گرفتن مجوزي معتبر، ميتواند بهطور وسيعتر توزيع شود. سرانجام، جهان يک واکسن ابولا دارد. در تاريخ ۱۱ نوامبر (۲۲ آبان)، قانونگذاران اروپايي واکسني را تأييد کردند که از قبل، به کنترل شيوعهاي مرگبار ويروس کمک کرده است. اين نخستين بار است که واکسني براي محافظت دربرابر ابولا از اين مانع عبور ميکند. تصميم آژانس دارويي اروپا (EMA) مبني بر اجازه دادن شرکت دارويي مرک (Merck) آمريکا براي عرضهي واکسن به اين معنا است که محصول اکنون ميتواند انبار شده و در مناطق ديگر جهان خصوصا در آفريقا توزيع شود. در سال ۲۰۱۵، اتحاد جهاني واکسن و ايمنسازي (Gavi) که يک همکاري جهاني است که بودجهي عرضهي واکسن را در کشورهاي کمدرآمد تأمين ميکند، به سازندگان واکسن ابولا گفت که اگر واکسن آنها بهوسيلهي يک مرجع بهداشتي معتبر مانند EMA تأييد شود، آن را ميخرد. اگرچه چند واکسن ديگر عليه ابولا درحال توسعه هستند، واکسن شرکت مرک تنها موردي است که در جريان يک شيوع مورد استفاده قرار گرفته و نشان داده شده که در پيشگيري از عفونتها بسيار مؤثر است. ابولا يک تب خونريزي دهنده است که موجب اسهال شديد، استفراغ و خونريزي ميشود. واکسن مذکور که نخست در سال ۲۰۰۳ حق ثبت اختراع گرفت، براي فرونشاني شيوع پيشروندهاي در کنگو که از زمان آغاز آن در سال گذشته موجب مرگ حدود دو هزار نفر شد، مورد استفاده قرار گرفت. اين واکسن همچنين در جريان شيوع سال ۲۰۱۸ کنگو و نيز در شيوع سال ۲۰۱۵ در گينه مورد استفاده قرار گرفت. در شيوع کنوني کنگو، صدها هزار نفر ازجمله بيش از ۶۰ هزار از کارکنان بخش مراقبتهاي بهداشتي در کشور کنگو و کشورهاي همسايه، واکسن شرکت مرک را دريافت کردند. ست برکلي، مدير اجرايي Gavi در ژنو، پس از تأييد اين واکسن در بيانيهي مطبوعاتي گفت: اين واکسن پتانسيل عظيمي دارد؛ قبلا براي حفاظت از بيش از ۲۵۰ هزار نفر در کنگو مورد استفاده قرار گرفته است و ميتواند شيوعهاي گستردهي ابولا را به خاطرهاي از گذشته تبديل کند. سازمان يادشده از ذخيرهسازي و تحويل واکسنهاي ابولا حمايت کرده و اميدوار است ذخيرهي جهاني از اين واکسن فراهم کند که بتواند بهسرعت در شيوعهاي آيندهي ويروس مورد استفاده قرار گيرد. ديويد هيمن، اپيدميولوژيست دانشکده بهداشت و پزشکي گرمسيري لندن با ذکر اين موضوع که تأييد EMA موجب تغيير بزرگي ميشود، بر اين نکته تأکيد ميکند که لازم است پژوهش درمورد واکسنهاي ابولا ادامه پيدا کند؛ پژوهش به پايان نرسيده است: واقعا مهم است که مطالعه واکسنها ادامه پيدا کند و واکسنهاي نسلهاي دوم و سوم توسعه پيدا کند. اين پژوهشها ميتواند شامل طراحي واکسني که ايمني حاصل از آن طولانيتر باشد، واکسني که بيش از يک گونه از ابولا را مورد هدف قرار دهد و نيز واکسني باشد که نگهداري آن سادهتر است. واکسن ابولا بهوسيلهي آژانس دارويي اروپا تأييد شده است حفاظت آينده واکسن مرک که تحت نام Ervebo به بازار عرضه شده و نام آن نزد پژوهشگران rVSV-ZEBOV-GP است، در آزمايش باليني در گينه در شيوع سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ ابولا مورد آزمايش قرار گرفت. در آنجا، افرادي که با بيماران آلوده به ويروس در تماس قرار داشتند، واکسن را دريافت کردند. مشخص شد که اين واکسن سطح بالايي از حفاظت دربرابر عفونت فراهم ميکند. هيمن ميگويد، مهم است که تعيين کنيم آيا واکسن مرک ميتواند به روشهاي ديگر نيز استفاده شود يا خير، مثلا بهطور پيشگيرانه براي کارکنان بخش مراقبتهاي بهداشتي که در آيندهي دور با ابولا مواجه ميشوند. اين امر بهمعناي لزوم تعيين مدت ماندگاري ايمني حاصل از واکسن و نيز بررسي اين موضوع است که آيا تزريق مجدد واکسن ميتواند موجب طولانيتر شدن دورهي ايمني شود يا خير. آدريان هيل، واکسنشناس دانشگاه آکسفورد ميگويد: چنين مطالعاتي روي واکسن rVSV-ZEBOV-GP و واکسنهاي رقيب آن درحال انجام است. سوالي که باقي ميماند اين است که کدام واکسن را براي پيشگيري از ابتلا به ابولا به کارکنان بخش مراقبتهاي بهداشتي ميدهيد. واکسن تأييدشدهي ابولا دربرابر گونهي زئير ويروس ابولا حفاظت ميکند. اين گونه عامل شيوع کنوني کنگو و شيوع سالهاي ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ غرب آفريقا است. هيل ميگويد بايد واکسنهايي عليه گونههاي ديگر ويروس نيز توسعه دهيم، بهخصوص گونهي سودان که از سال ۱۹۶۷ تاکنون موجب هفت شيوع شده است. براساس اعلام سازمان جهاني بهداشت (WHO)، هفت واکسن ابولاي ديگر در مراحل مختلف آزمايشهاي باليني هستند. در سپتامبر ۲۰۱۹، WHO اعلام کرد واکسني که بهوسيلهي شرکت جانسونوجانسون (Johnson & Johnson) در نيوبرانزويک نيوجرسي ساخته شده است، در شيوع کنوني کنگو مورد استفاده قرار ميگيرد. هفتهي گذشته، شرکت مذکور واکسن خود را براي دريافت مجور به EMA ارائه کرد. برخلاف واکسن مرک که در يک نوبت تزريق ميشود، واکسن شرکت جانسونوجانسون در دو نوبت تزريق ميشود. در کشور کنگو، اين واکسن به جمعيتهاي در معرض خطر ابولا مانند کارکنان بخش مراقبتهاي بهداشتي شاغل در مناطقي که در آن ويروس در حال حاضر در حال گردش نيست، داده خواهد شد. ماه آينده، مسئولان Gavi در اين مورد تصميم خواهد گرفت که آيا براي واکسن ابولا انباري ايجاد کنند يا خير. مرک بهدنبال دريافت مجوز واکسن از سوي سازمان غذا و داروي امريکا نيز است.