آخرین بازماندگان زمین چه کسانی خواهند بود؟
فراديد/تحقيقات دانشمندان آکسفورد حاکي از آن است که اين موجودات ميکروسکوپي ميتوانند دستکم ۱۰ ميليارد سال بيش از ابناء بشر روي کره زمين زيست کنند. تازهترين تحقيقات محققان دانشگاه آکسفورد نشان ميدهد که خرسهاي آبي فناناپذيرترين گونههاي جانوري روي کره زمين و بنابراين بازماندگان زمين خواهند بود. بر اساس اين مطالعات تنها با مرگ خورشيد طومار اين حيوانات ميکروسکوپي ۸ پا درهم پيچيده خواهد شد. اگر خاطرتان باشد، ما پيشتر هم يک مقاله در مورد خرسهاي آبي (Tardigrades) در ديجيکالامگ منتشر کرده بوديم اما اين مقاله بهنوعي شما را با اطلاعات جديدتر درباره اين موجودات ميکروسکوپي آشنا خواهد کرد. دانشمندان دانشگاه آکسفورد به اين جمعبندي رسيدهاند که خرسهاي آبي ميکروسکوپي حتي در برابر بلاياي اخترشناسي که ميتواند بقاي ساير موجودات را به مخاطره بيندازد نيز مقاوم هستند. تحقيقات دانشمندان آکسفورد حاکي از آن است که اين موجودات ميکروسکوپي ميتوانند دستکم ۱۰ ميليارد سال بيش از ابناء بشر روي کره زمين زيست کنند. تصوير يک خرس آبي زير ميکروسکوپ در سال ۲۰۱۳ محققان دانشگاه استنفورد به اين جمعبندي رسيدند که ميلياردها سال قبل، جو زمين کاملا تيره و کدر بوده و سطح آن را نيز اقيانوسي از ماگما ميپوشانده که بالطبع آن امکان حياتي نيز وجود نداشته است اما اين وضعيت را تغييرات عظيمي برهم ميزند که از آن اغلب با عنوان (Cataclysmic impact) ياد ميشود. اين تغييرات عظيم در اصل همان فرضيه موسوم به برخورد بزرگ (Big splash) را مطرح ميکند که بر اساس آن زمان شکلگيري زمين را در حدود ۴.۵ ميليارد سال پيش تخمين ميزنند. فرضيه برخورد بزرگ تا امروز منشأ توجهات بسياري بوده و دانشمندان بسياري نيز به اين باور رسيدهاند که همين تغييرات در حيات انسانها بيشترين نقش را ايفاء کرده است و از اين پس هم ايفاء خواهد کرد. اما اين مرز از توجهات يک موضوع ديگر را ناديده گرفته و آن هم اين است که چه اتفاقي ممکن است در زمين رخ دهد که حتي سختجانترين موجودات زنده يعني خرسهاي آبي نيز نتوانند آن را تحمل کنند. تحقيقات دانشمندان دانشگاه آکسفورد بهغيراز اين مسئله بر روي اين موضوع هم متمرکز بوده که تحت شرايط حاد چه اتفاقي براي گونههاي مختلف ميافتد. فرضيه برخورد بزرگ يکي از نظريات پرطرفدار است دانشمندان دانشگاه آکسفورد ميگويند که حيات بر روي کره زمين با تابش خورشيد ارتباط مستقيم دارد و تا زماني که خورشيد با تمام قدرت ميتابد، امکان نابودي حيات روي کره زمين نيز منتفي است. اما از طرف ديگر ساير تحقيقات نيز حاکي از آن است که جانسختترين موجودات روي کره زمين بيترديد خرسهاي آبي هستند. قدرت مقاومت آنها به حدي است که ميتوانند ۳۰ سال بدون آب و غذا زندگي کنند يا حتي ميتوانند درجه حرارتهاي بيش از ۱۵۰ درجه سلسيوس را تاب بياورند. خرسهاي آبي را ميتوان در اعماق درياها و اقيانوسها يعني جايي که فشار براي ساير موجودات غيرقابل تحمل است، نيز سراغ گرفت حتي رد پاي آنها در مناطق فوقالعاده سرد و منجمد کره زمين يا حتي در جايي که هيچ نوع هوايي هم نباشد، يافت شده است. اين موجودات ميکروسکوپي آبزي طول عمري بالغ بر ۶۰ سال دارند و اندازه آنها حداکثر به ۰.۵ ميليمتر ميرسد. يک خرس آبي را تنها در زير ميکروسکوپ ميتوان بهخوبي مشاهده کرد. خرسهاي آبي در شرايط سخت به خواب ميروند و اين خواب ميتواند ساليان سال به طول بينجامد اما اکنون دانشمندان دانشگاه آکسفورد يک ويژگي منحصربهفرد ديگر را هم به خرسهاي آبي نسبت ميدهند: خرسهاي آبي در برابر پديدههاي غيرمتعارف اخترشناسي هم از خود مقاومت نشان خواهند داد. اين بدان معناست که اگر فرضا روزي يک اتفاق نامتعارف رخ دهد و در اثر يک رويداد اخترشناسي آب اقيانوسها به نقطه جوش برسد، باز هم انقراض خرسهاي آبي امکانپذير نخواهد بود. دانشمندان در تحقيقات خود سه رويداد مهم را در نظر گرفتهاند: يک اتفاق نامتعارف اخترشناسي، برخورد يک شهابسنگ با کره زمين و فوران آتشفشاني از ماگما. ضريب مقاومتي که دانشمندان براي خرسهاي آبي در اين سه مورد برآورد کردهاند در نوع خود کمنظير است بنابراين با اطمينان ميتوان گفت که خرسهاي آبي هستند که روزي زمين را به ارث خواهند برد. انسانها از آنچه تصور ميشود، آسيبپذيرترند موشکافي تصوير ميکروسکوپي يک خرس آبي دکتر رافائل آلوِس باتيستا (Rafael Alves Batista) يکي از نويسندگان اين مقاله که در دپارتمان فيزيک دانشگاه آکسفورد کار ميکند، در اين زمينه به ليوساينس (Live-Science) گفت: «واقعيت مسلم اين است که ما بدون تکنولوژي که از ما حفاظت کند، گونه بسيار آسيبپذيري هستيم. تغييرات آشکاري که در محيطزيست ما در حال وقوع است نيز بشدت ميتواند ما را متأثر سازد و در برابر ما گونههاي بسيار ديگري هستند که مقاومت خيلي بيشتري نسبت به چنين تغييراتي دارند. بنابراين نبايد اين واقعيت را منکر شد که زمين ميتواند حتي بعد ما نيز به حيات خود ادامه دهد. در اين مرحله ما فقط اين را ميدانيم که خرسهاي آبي بدون شک جزو آن دسته از موجوداتي هستند که بقايشان بر روي کره زمين آنهم تحت هر شرايط تضمين شده است.» آيا خرسهاي آبي ميتوانند آخرين مهاجران باشند؟ دکتر ديويد اسلوان (David Sloan) نيز يکي ديگر از محققان حاضر در اين پژوهش است که در دپارتمان فيزيک دانشگاه آکسفورد کار ميکند. وي در اين زمينه ميگويد: «تا پيش از اين کليه تحقيقات بر روي مسائلي مانند تاثير ابرنواخترها (پرجرمترين ستارههاي عالم) بود در حالي که ما در اين تحقيق بر روي گونه تمرکز کردهايم. نکته جالب تحقيقات ما هم اين است که نشان ميدهد ابرنواخترها ميتوانند زندگي ما را تحتتاثير قرار دهند اما اين مسئله در مورد بقاي خرسهاي آبي صادق نيست.» لازم به ذکر است که ابرنواختر کپلر، آخرين ابرنواختر قطعي بود که در سال ۱۶۰۴ ميلادي در کهکشان راهشيري ديده شد اما اخترشناسان معتقدند که تعداد بيشتري هم رصد شده است. دکتر آبراهام لوئب (Abraham Loeb) يکي ديگر از همکاران اين تحقيق است که در دپارتمان اخترشناسي دانشگاه هاروارد کار ميکند. وي نيز اينطور ميگويد که حذف کليه اشکال حيات از روي تنها کره مسکون خارج از تصور است. اما تاريخچه تکامل مريخ نشان ميدهد که اين سياره زماني اتمسفري داشته که ميتوانسته اشکالي از حيات را در خود پذيرا باشد ولو تحت شرايط خيلي خاص و ما امروز در زمين با ارگانيسمهايي روبرو هستيم که تحمل همان شرايط خيلي خاص از جمله تاثيرپذيري از درجه حرارتهاي خيلي زياد و تشعشعات را دارند و حتي ميتوانند مدتهاي مديد هم دوام بياورند. به گفته دکتر لوئب رد پاي خرسهاي آبي در جاهايي همچون اعماق اقيانوسها و اعماق کوههاي آتشفشاني يافت شده که البته در نوع خود باورکردني نيست. بنابراين باقي ماندن آنها بهعنوان آخرين مسافران نيز در کره زمين دور از انتظار نخواهد بود.