هوشمندی در قلمرو جانوران

خراسان/ توانايي ترسيم آثار هنري توسط فيل‌ها، گول زدن سارقان توسط سنجاب‌ها، مورچه‌هاي کارآمدتر از گوگل و ... باعث شده آن‌ها در فهرست هوشمندترين موجودات جهان باشند به احتمال زياد تا به حال درباره هوش حيوانات زياد شنيده‌ايد اما اين موضوع را جدي نگرفته‌ايد. دليلش هم واضح است چون اصلا براي‌تان قابل باور نيست که يک فيل، توانايي کشيدن يک اثر هنري را داشته باشد يا شامپانزه‌ها هم براي انجام بازي‌هاي رايانه‌اي، دست‌و‌پا بسته نباشند! با اين حال، چند سالي مي‌شود درک دانشمندان و پژوهشگران اين حوزه از توانايي‌هاي هوشي و شناختي حيوانات، مايه شگفتي آن‌ها شده است اما تعيين رتبه هوشي حيوانات مختلف به دليل دخيل بودن معيارهاي مختلفي مانند اندازه مغز، تعداد نورون‌ها، استفاده از ابزار، توانايي يادگيري و روابط اجتماعي همواره کار سختي بوده است. همه ما مي‌دانيم که مقايسه اندازه مغز با اندازه بدن، يکي از راه‌هاي سنجش هوش حيوان است اما دانشمندان مطمئن نيستند عاملي که در ميزان هوش حيوان نقش دارد، صرفا اندازه مغز است يا جاي گرفتن نورون‌هاي زياد موجود در آن. به علاوه ما معمولا با تکيه بيش از حد بر تست‌هاي هوشي که بر اساس توانايي‌هاي انسان طراحي شده‌اند، قوه ادراک حيوانات را دست کم گرفته‌ايم. هم اکنون عمدتا قدرت تکلم و زبان به عنوان اصلي‌ترين چيزي که انسان را از ديگر حيوانات متمايز مي‌کند در نظر گرفته مي‌شود اما روشن است که حيواناتي مثل طوطي‌ها، نهنگ‌ها، دلفين‌ها و فيل‌ها از بخش‌هاي زباني بيشتر از آن چه ما تشخيص داده‌ايم، برخوردار هستند. با وجود همه ناشناخته‌هايي که در اين زمينه همچنان وجود دارد، حيواناتي را که در اين پرونده به آن‌ها اشاره خواهد شد، مي‌توان در رديف هوشمندترين موجودات جهان قرار داد. کارآمدتر از موتور جست‌وجوي گوگل چه حيواني؟ مورچه‌ چه توانايي شگفت‌انگيزي؟ انجام کار گروهي مورچه‌ها نسبت به اندازه‌شان داراي مغزهاي بسيار بزرگي هستند اما براي يک مورچه به تنهايي نمي‌توان هوشمندي خاصي در نظر گرفت. ذهن هوشمند مورچه‌ها در توانايي گروهي آن‌ها براي همکاري و سازمان دهي در جست‌وجوي غذا نمود پيدا مي‌کند. مورچه‌ها براي کوتاه و ساده ساختن مسير بين غذا و لانه‌شان با هم همکاري مي‌کنند. «يورگن کورتز»، محقق و فيزيک دان آلماني معتقد است مورچه‌هاي جست وجوگر در جست‌وجو و جمع‌آوري داده‌ها حتي کارآمدتر از موتورهاي جست وجوي اينترنت عمل مي‌کنند. اين محقق آلماني در اين باره به روزنامه اينديپندنت گفت: «حتي مي‌توان گفت رويکردهاي کسب اطلاعات که در روند جست‌وجوي گروهي مورچه‌ها استفاده مي شود، دقيق‌تر و پيچيده‌تر از کاري است که موتور جست وجوي گوگل انجام مي‌دهد و ترديدي وجود ندارد که اين حشرات در پردازش اطلاعات مربوط به محيط اطراف خود کارآمدتر از گوگل هستند!» اين غول‌هاي مهربان! چه حيواني؟ فيل چه توانايي شگفت‌انگيزي؟ ترسيم آثار هنري!