علت سرد شدن ناگهانی زمین در ۱۳ هزارسال پیش چه بود؟
ايسنا/ يکي از سوالاتي که ذهن محققان را درگير کرده بود اين بود که آيا در اواخر آخرين عصر يخبندان در حدود ۱۳ هزار سال پيش که يخسارهاي کانادا در حال ذوب شدن بودند، تأثير فرازميني رخ داده است و باعث خنک شدن ناگهاني نيمکره شمالي زمين شده است يا خير.
اين رويداد با عنوان داغگلي نورس که با نام يانگر دراياس (Younger Dryas) شناخته ميشود و رخدادي است که در نيمکره شمالي با خنک شدن ناگهاني آن منطقه در يک بازه زماني مشخص رخ داده است که دماي آن زمان ۱۵ درجه سانتي گراد سردتر از زمان فعلي بود. برخي دانشمندان معتقد بودند که اين رويداد که زمين را حدود 3 درجه سانتيگراد خنک کرده، در اثر برخورد فرازمينيها با زمين مانند برخورد شهاب سنگ ايجاد شده است.
داغگلي نورس که با نام يانگر دراياس نيز شناخته ميشود يکي از دورههاي زمينشناختي زمين است که در حدود ۱۲۸۰۰ سال پيش، پس از دورهٔ گرماي کوتاهي که پس از پايان آخرين عصر يخبندان اتفاق افتاد، آغاز شد و تا حول و حوش ۱۱۵۰۰ سال پيش ادامه يافت. اين دوره به طور ناگهاني و بدون هيچ گونه هشدار اوليهاي آغاز شد.
اخيرا محققان دانشگاه هيوستون در مطالعه خود با بررسي رسوبات باستاني، رمز و راز اينکه چرا زمين به طور ناگهاني حدود ۱۳۰۰۰ سال پيش سرد شده است را ظاهرا تاحدودي حل کردهاند. غار هال داراي سابقه رسوبي است که بيش از ۲۰ هزار سال پيش ايجاد شده است و محققان اين مطالعه براي نخستين بار تحقيق در مورد اين غار را در سال ۲۰۱۷ آغاز کردند. دانشمندان دريافتند که شواهد به جاي مانده از لايههاي رسوبي در غار هال تقريباً حاصل فوران آتشفشاني بوده است.
"آلن براندون"(Alan Brandon) استاد علوم زمين شناسي دانشگاه هيوستون و رئيس اين تيم تحقيقاتي گفت: بررسي امضاي ژئوشيميايي اين مطالعه نشان ميدهد واقعه خنک شدن نيم کره شمالي يک بار اتفاق نيفتاده بلکه چهار بار بين ۹ تا ۱۵ هزار سال پيش اتفاق افتاده است. بنابراين علت اين رويداد خنک شدن به فضا مرتبط نيست. شواهد ژئوشيميايي قبلي اثر از انفجار يک شهاب سنگ بزرگ در جو دارند که آن نشان دهنده دورهاي از فورانهاي بزرگ آتشفشاني است.
براندون در ادامه افزود: من شکاک بودم. ما هر کاري را که ميتوانستيم انجام داديم تا توضيحي مناسب ارائه دهيم يا حتي از اين نتيجه گيري اجتناب کنيم. فوران آتشفشاني يکي از توضيحات احتمالي در نظر گرفته شده بود، اما به طور کلي رد شد زيرا هيچ اثر ژئوشيميايي وجود ندارد.
"استيون فورمن"(Steven Forman)، استاد علوم زمين شناسي گفت: آب و هواي زمين ممکن است در انتهاي يانگر دراياس به اوج خود رسيده باشد و اين احتمالا به دليل تخليه يخسارها به اقيانوس اطلس شمالي، پوشش برفي زياد و فورانهاي آتشفشاني قدرتمند، باشد که ترکيب آنها به سرد شدن شديد نيمکره شمالي منجر شده بود.
"مايکل واترز"(Michael Waters) مدير مرکز مطالعات اولين آمريکايي ها و استاد برجسته دانشگاه اي اند ام تگزاس گفت: اين دوره خنک شدن سريع همزمان با انقراض چندين گونه حيوان از جمله شتر و اسب همراه بوده است. دانشمندان با انجام آناليز ايزوتوپي رسوبات جمع آوري شده از غار هال، متوجه شدند عناصري از قبيل ايريديوم، روتنيوم، پلاتين، پالاديوم و رنيوم در نسبتهاي مناسب وجود ندارند و اين بدان معني است که يک شهاب سنگ يا سيارک نميتواند باعث بروز اين رويداد شده باشد. ناهنجاريهاي شيميايي يافت شده در رسوبات که از آغاز يانگر دراياس ديده ميشوند، نتيجه آتشفشان خيزي است و يک اثر فرازميني نيست.
آتشفشانخيزي(Volcanism) به پديده فوران سنگهاي مذاب(ماگما) بر روي سطح زمين، سيارهها يا ماه گفته ميشود که طي آن گدازه، سنگهاي آذرآواري و گازهاي آتشفشاني از راه شکافي که مجراي آتشفشان ناميده ميشود، به بيرون پرتاب ميگردد. فرايند آتشفشانخيزي شامل همه پديدههاي توليد ماگما در پوسته يا گوشته زمين و بالاآمدن آن در پوسته و تشکيل سنگ آتشفشاني و آثار و پيامدهاي ناشي از آن ميشود.
"نان سان"(Nan Sun) دانشمند دانشگاه هيوستون گفت: تجزيه و تحليل ايزوتوپ و نسبت عناصر غار با عناصر موجود در گازهاي آتشفشاني قبلي مطابقت دارد. يانگر دراياس حدود ۱۲۰۰ سال به طول انجاميد، بنابراين فوران آتشفشاني يک عامل اصلي و مهم در به وجود آمدن آن پديده است، اما تغييرات ديگر سيستم زمين مانند خنک شدن اقيانوسها و افزايش پوشش برفي نيز در حفظ اين دوره بسيار سرد نقش داشتند.