حضور انسان در مریخ از دید فنی امکانپذیر است!
بيگ بنگ/ کاوشگرها و فرودگرهاي رباتيک از دهه 1970 عازم مريخ شدهاند، اما دقيقاً چه زماني شاهد حضور انسان در مريخ خواهيم بود؟ به باور کارشناسان، تقريباً همۀ چالشهاي فني از سر راه برداشته شده، اما ملاحظات سياسي باعث شده تا سايۀ ابهام کماکان بر اين عمليات بنشيند.
يکي از اعضاي عمليات شبيهسازي مريخ «AMADEE-18» با لباس فضايي در آستانه در مرکز شبيهسازي ايستاده است.
به گزارش بيگ بنگ، ناسا در نظر دارد با برنامۀ «آرتميس»، تا سال 2024 دوباره انسان را به ماه اعزام کند. از تجربهاي که سفر به ماه در اختيار محققان و فضانوردان ميگذارد، به تدريج زمينه براي سفر به سياره سرخ هم فراهم ميشود. حتي قبل از اينکه ناسا در سال 1958 تاسيس شود، برنامههايي براي اعزام انسان به مقصد مريخ پيشنهاد شده بود، اما تا به امروز کسي موفق نشده جامه عمل به اين ايده بپوشاند.
در بهار سال 1990، رئيس جمهور وقت آمريکا «جورج بوش پدر» وعده مهم و بيباکانهاي داد: اعزام انسان به مريخ قبل از 20 جولاي 2019، يعني مصادف با پنجاهمين سالگرد فرود آمدن انسان در ماه. متاسفانه اين وعده عملي نشد و ساير اهداف مشابهي که روساي جمهور آمريکا (جورج بوش پسر، باراک اوباما و دونالد ترامپ) در نظر گرفته بودند، به برنامههاي موفق و مناسبي ختم نشده است. “جورج اسکات هابارد”، استاد دانشگاه استنفورد و يکي از مقامات اسبق ناسا گفت: «من نزديک به هزار نمودار ديدهام که ايدههاي گوناگوني براي چگونگي اعزام انسان به مريخ، پيشنهاد کردهاند. اما تاکنون سرمايهگذاريهاي لازم براي تحقق اين هدف انجام نشده است.»
تنها و دورافتاده
بيست سال کار و زندگي در ايستگاه فضايي بينالمللي اين اطمينان را به دانشمندان داده که قرار گرفتن در معرض تابشهاي مضر و حتي بيوزني ميتواند چه پيامدهاي نامناسبي به همراه داشته باشد. آتروفي عضلاني از جمله عارضههاي حضور طولاني در فضا است. ماندن در مريخ هم مقوله ديگري است که بايد مورد توجه قرار داد. 15 ماه طول ميکشد تا سيارههاي زمين و مريخ بار ديگر در سمت يکسان خورشيد قرار گيرند. دماي سطح مريخ به طور ميانگين به منفي 63 درجه سلسيوس ميرسد. اگرچه تابش يکي از عوامل خطرآفرين است، اما لباسهاي مخصوصي طراحي شده تا از فضانوردان محافظت کند.
فضانوردان چه اتفاقات ناگواري را بايد پيشبيني نمايند؟
“دَن باکلند”، مهندس و پزشک اتاق اورژانس در دانشگاه دوک که مشغول طراحي يک سوزن رباتيک خاص با حمايت ناسا است، گفت: «در وهلۀ اول بايد چارهاي براي شکستگي انديشيد. اسهال، سنگ کليه و آپانديس عموماً قابل درمان هستند؛ به غير از 30 درصد موارد ابتلا به عارضه آپانديس که بايد تحت عمل جراحي قرار داد. در غير اين صورت، ميتواند فرد را از پاي در آورد. با بررسي جامع ژنتيک فضانوردان و سوابق بيماري خانوادگيشان، ميتوان احتمال ابتلاي فضانوردان به سرطان در عمليات فضايي سه ساله را کاهش داد. از ديد پزشکي و سلامت، اعزام انسان به مريخ هيچ مانعي ندارد. يکي از کارهاي مهمي که ميتوان انجام داد اين است که زيستگاهها و وسايل نقليه را از هجوم گرد و غبارهاي ريز در امان نگه داشت. مريخ به اين لحاظ منحصربفرد است که طوفانهاي گرد و غبار در آن شرايط را بغرنج ميکند.»
در سال 2018، ناسا و سازمان انرژي آمريکا موفق شدند يک پروژۀ نمايش را به انجام برسانند. اين پروژه با نام «پروژه Kilopower» شناخته ميشود. هدف اين است که موادي را در محل و با استفاده از منابع استخراج شده، توليد کرد؛ اين کار احتمالاً با ماشينهاي چاپ سهبعدي انجام خواهد شد. اين پروژه ميتواند در برنامه آرتميس آزمايش شود.
ايجاد سکونتگاه در مريخ
“ايلان ماسک” ايجاد سکونتگاه در مريخ را پيشنهاد کرده است؛ از ديگر پيشنهاداتش اين است که در مريخ “کارخانههايي” براي تبديل آب مريخ و کربن دي اکسيدِ اتمسفرش، به اکسيژن و سوخت متان، احداث کرد. “رابرت زوبرين”، رئيس «Mars Society» خاطرنشان کرد: «تبديل شدن به گونهاي که قابليت زيست در چند سياره مختلف را دارد، ايدۀ هيجانانگيزي است. اينکه انسان نتوانسته از آخرينباري که در سال 1972 در ماه فرود آمد، دستاورد فضايي قابل توجهي به دست آورد، شرمآور است. بايد دست به کار شد.»
اما “ميکل ويسو” از آژانس فضايي فرانسه در اظهاراتي جنجالي گفته است: «ديگر بس است اين همه حرف بيمعني! ما سيارهاي فوقالعاده با اتمسفر، اکسيژن و آب داريم. بهتر از اين نميشود. اين جرم است که افراد را فريب دهيد به آنها بگوييد که برنامه دوم يا سياره دومي هم وجود دارد که ميتوان در آن سکونت کرد.» اينکه انسان موفق خواهد شد در مريخ به ايجاد سکونتگاه بپردازد يا خير، معلوم نيست؛ اما مهمترين مانع براي اينکه انسان حضور مستمر و پايداري در مريخ داشته باشد اين است که انسانها را به پذيرش اين ريسک بزرگ متقاعد سازيم.