بزرگترین نقشۀ سه بعدی کیهان رونمایی شد
بيگ بنگ/ محققان پس از پنج سال مشاهده در عميقترين بخشهاي فضا، آنچه را که «بزرگترين نقشۀ سه بعدي کيهان» ناميدهاند منتشر کردند. نه شما نميتوانيد خانهي خود را در آن ببينيد. اين نقشه شامل بيش از 2 ميليون کهکشان است و 11 ميليارد سال تاريخ جهان را در بر ميگيرد.
اين نقشۀ ديوانهکننده نتيجهي يک پروژۀ مداوم به نام نقشهبرداري آسماني ديجيتال اسلون(SDSS) است – يک تلاش بلندپروازانه و بينالمللي براي نقشهبرداري از نحوه انبساط کيهانِ در جهان قابلمشاهده – و خوشبختانه چند معضل کيهاني را حل ميکند. با جديدترين بهروزرساني، اين پروژه بيش از 2 ميليون کهکشان را ترسيم و اندازه گيري کرده است که از کهکشان راه شيري ما تا بسياري اجرام باستاني بيش از 11 ميليارد سال نوري فاصله دارد.
اين نقشۀ جديد به اخترشناسان کمک ميکند تا اطلاعات مربوط به دوران دشواري از انبساط کيهان که بعنوان «شکاف» شناخته ميشود را جمعآوري کنند. “کايل داوسون”، کيهانشناس در دانشگاه يوتا و محقق برجستۀ اين پروژه گفت: «ما هم تاريخ باستان کيهان و هم تاريخ انبساط اخير آن را به خوبي ميشناسيم، اما يک شکاف مشکلساز در 11 ميليارد سال مياني وجود دارد. ما به مدت 5 سال تلاش کردهايم تا اين شکاف را پر کنيم.» در ويدئوي زير اين نقشۀ حيرتانگيز را تماشا کنيد:
اين شکاف از چند ميليارد سال پس از بيگ بنگ آغاز ميشود. دانشمندان ميتوانند به لطف تابش پسزمينه مايکروويو کيهاني – تابش باستاني باقيمانده از نوزادي کيهان که هنوز هم محققان قادر به کشف آن هستند – ميزان ِ سرعت انبساط کيهان را قبل از اين اندازهگيري کنند. و آنها ميتوانند با اندازهگيري چگونگي افزايش فاصلۀ بين زمين و کهکشانهاي اطراف با گذشت زمان، انبساط اخير را محاسبه نمايند.
اما انبساط در دورۀ ميانه چندان مورد مطالعه قرار نگرفته، زيرا نور کهکشانها که بيش از چند صد ميليون سال نوري از آن فاصله دارد به طرز باورنکردني کمرنگ و ضعيف است. براي پر کردن اين شکاف، تيمي متشکل از بيش از 100 دانشمند از سراسر جهان نه تنها کهکشانهاي دوردست، بلکه اختروشهاي سوزاننده (اجسام بسيار درخشان که با شگفتانگيزترين سياهچالهها در کيهان ساخته شدهاند) را مشاهده کردند.
کليد اين نقشهبرداري پديدهاي به نام انتقال به سرخ(سرخگرايي) است – فرآيندي که با آن نور از کهنترين کهکشانهاي دوردست به معناي واقعي کلمه با انبساط کيهان کشيده ميشود و طول موج آن را افزايش ميدهد و آن را به سمت انتهاي قرمزتر طيف، تغيير ميدهد. در نتيجۀ اين تغيير رنگ کيهاني، منابع نوري دور به رنگ قرمز ديده ميشوند، در حالي که آنهايي که به زمين نزديکتر هستند، شفافتر به نظر ميرسند. (ميتوانيد اين پديده را که در نقشههاي اين تيم نشان داده شده، مشاهده کنيد)
اين تيم براي محاسبۀ نرخ انبساط کيهاني 11 ميليارد سال پيش، انتقال به سرخِ ميليونها اجرام دوردست و سرعت ِ آنها را اندازهگيري کردند – سنجشي که نشان ميدهد چقدر يک کهکشان توسط گرانش ساير مواد پيرامون آن کشيده ميشود. نتايج اين تيم که در 23 مطالعۀ جديد منتشر شده و در 20 جولاي شرح داده شده، نشان ميدهد که کيهان پس از دورهاي کاهش، حدود 6 ميليارد سال پيش با سرعت انبساطش، افزايش يافته است.
دانشمندان انبساط کيهان را به نيرويي اسرارآميز بنام «انرژي تاريک» نسبت ميدهند، گرچه هيچکس کاملاً مطمئن نيست که اين نيرو چيست يا در کجا وجود دارد. به گفتۀ دانشمندان، پژوهشهاي انجام شده از اين نوع، به محققان کمک ميکند تا بتوانند خواص “انرژي تاريک” را بهتر درک کنند، هرچند هنوز با درک آن فاصلۀ زيادي داريم. راهحل اين معضل بايد يک روز ديگر کشف شود … اميدواريم که در چند ميليارد سال ِ آينده نباشد.