آیا دم مارمولک سیانور دارد؟
ايسنا/ امروز روز جهاني مارمولک است؛خزنده اي که نام آن براي ما ايرانيان با واژههايي مانند سم و سيانور گره خورده است اما به گفته يک عضو هيئت علمي دانشکده منابع طبيعي دانشگاه کردستان داخل دم مارمولکها سيانور وجود ندارد و هيچ مارمولک سمي در کشور زيست نمي کند.
هانيه غفاري ضمن نادرست شمردن باور رايج مبني بر وجود سيانور در دم مارمولکها اظهارکرد: دم مارمولک محل ذخيره چربيهايي است تا در فصلهاي پاييز و زمستان که غذاي کمتري پيدا ميشود از اين ذخيرههاي چربي استفاده کنند بنابراين اين باور که مارمولکها در دم خود سيانور دارند و سمي هستند غلط است همچنين قطع شدن دم برخي مارمولکها ناشي از يک مکانيسم دفاعي است که به آن «اتوتومي» يا خود دم بري گفته ميشود که بهمنظور جلب توجه شکارگر به دم و ايجاد فرصتي براي فرار و نجات مارمولک صورت ميگيرد.
ايران زيستگاه مارمولک هاي سمي نيست
وي با بيان اينکه مشخصا دو گونه مارمولک سمي در دنيا تاکنون شناخته شدهاند، خاطرنشان کرد: هيچ يک از اين دو گونه مارمولک سمي در ايران پراکنش ندارند بنابراين هيچ مارمولک سمي در کشور وجود ندارد. اگرچه محققان هنوز درباره سمي بودن بزاق بزمجهها که نوعي از مارمولکها و متعلق به خانواده وارانيده هستند، به اتفاق نظر نرسيدهاند.
اين عضو هيئت علمي دانشکده منابع طبيعي دانشگاه کردستان ضمن بيان اينکه مارمولکها جزو خزندگان به حساب ميآيند، گفت: خزندگان موجوداتي هستند که به علت وجود پولک روي پوست بدنشان شناخته ميشوند و ميتوان از گروههاي مختلف شناخته شده خزندگان به مارمولکها، مارها، لاکپشتها و کروکوديلها اشاره کرد همچنين «توآتارا» و «کرم سوسمار» ها نيز جزو خزندگان هستند اما نسبت به ساير گونههاي ديگر کمتر شناخته شدهاند.
غفاري درباره گونههاي مختلف مارمولک در دنيا اظهار کرد: تعداد گونههاي مارمولک شناخته شده در دنيا متغير است چراکه هر چند وقت يکبار گونههاي جديدي توصيف و معرفي ميشوند و اين تعداد افزايش پيدا ميکند. با اين حال اکنون بيش از ۶۶۰۰ گونه مارمولک در دنيا شناخته شدهاند و در ايران نيز حدود ۱۶۶ گونه مارمولک وجود دارد که نسبت به ساير خزندگان کشور تعداد بيشتري را شامل ميشوند.
وي با اشاره به اينکه مارمولکها در بسياري از زيستگاهها وجود دارند، گفت: در ايران ميتوان گونههاي مختلف مارمولک را در انواع زيستگاهها از دشتي و کويري تا مناطق کوهستاني و ارتفاعات مشاهده کرد.
مارمولک ها جمعيت حشرات را کنترل مي کنند
غفاري در پاسخ به اين پرسش ايسنا که مارمولکها چه نقشي در اکوسيستم دارند؟ گفت: مارمولکها نيز مانند تمام موجودات زنده ديگر يک نقش اکولوژيک موثري دارند از اين رو نبود آنها در چرخه حيات مشکل ايجاد ميکند.
اين عضو هيئت علمي دانشکده منابع طبيعي دانشگاه کردستان يکي از مهمترين نقشهاي اکولوژيک مارمولکها را کنترل جمعيت حشرات دانست و گفت: مارمولکها کنترلکننده جمعيت حشرات هستند بنابراين اگر مارمولکها حضور داشته باشند، جمعيت حشرات نيز کاهش پيدا ميکند و در نتيجه انسانها نيز راحتتر زندگي ميکنند همانطور که در اکثر خانهها در گذشته «گکو» يا همان مارمولکهاي خانگي مشاهده ميشد و جمعيت حشرات، سوسکها و ساير موجودات موزي کمتر بود اما اکنون انسانها با دور کردن مارمولکها از منازل، بهجاي کنترل بيولوژيک مارمولک در خانه از آفتکش و سموم شيميايي براي از بين بردن حشرات و موجودات موذي استفاده ميکنند.
وي ادامه داد : برخي مارمولکها از مارمولک هاي کوچک جثهتر تغذيه و جمعيت آنها را کنترل ميکنند همچنين بسياري از موجودات ديگر نيز از مارمولکها تغذيه ميکنند بنابراين مارمولکها نقش مهمي در چرخه حيات دارند.
مالچ پاشي بلاي جان مارمولک ها
غفاري در پايان درباره عواملي که باعث تهديد حيات مارمولکها ميشوند، گفت: يکي از مهمترين عواملي که باعث از بين رفتن گونههاي مختلف مارمولکها ميشود، تخريب زيستگاه است و از آنجايي که انسانها بسياري از زيستگاههاي طبيعي را تخريب کردهاند، ميتوان گفت که انسانها يکي از عوامل تهديد حيات مارمولکها به حساب ميآيند. اقداماتي مانند مالچپاشي در زيستگاههاي بياباني آسيبي جدي به موجودات از جمله مار و مارمولک وارد ميکند و تخريب زيستگاه آنها باعث از بين رفتن اين موجودات ميشود.