سفر در فضا با سرعت نزدیک به نور چگونه خواهد بود؟
زوميت/ هرچند حرکت با سرعت نور و فراتر از آن براي جابهجايي در فضا امکانپذير نيست، ازلحاظ تئوري با دستيابي به کسري از اين سرعت ميتوان بين ستارگان سفر کرد.
اگر از علاقهمندان به دنياي علمي تخيلي باشيد، احتمالا چندين فيلم سينمايي و مجموعهي تلويزيوني تماشا کردهايد که در آنها بشر پاي خود را به سرتاسر جهان شناختهشده رسانده است. فضاپيماهايي که امکان سفرهايي چنان طولاني را فراهم ميکنند، ممکن است مفهوم ماشين وارپ را بهکار بگيرند و فضا را خميده کنند و سرعتهايي فراتر از نور داشته باشند.
تبديلشدن به موجود ميانستارهاي ايدهاي شگفتانگيز است؛ اما متأسفانه قوانين تغييرناپذير فيزيک اجازهي تحقق اين امر را به ما نميدهند. بااينحال، فيزيک حاکم بر جهان ما امکان انجام سفرهايي با سرعت نزديک به نور را فراهم ميکند؛ هرچند رسيدن به اين سرعت به مقدار عظيمي انرژي نياز خواهد داشت.
همچنين، قوانين جهان به ما ميگويند سفر با سرعت نزديک به نور با مشکلات مختلفي همراه خواهد بود. ناسا بهتازگي در ويدئويي انيميشني که مباني سفر ميانستارهاي را شرح داده است، به اين معضلات اشاره ميکند. بهطور خلاصه، براساس قوانين پابرجاي فيزيک، بهخصوص تئوري نسبيت خاص اينشتين، هيچ راهي براي رسيدن يا رفتن به فراتر از سرعت نور وجود ندارد.
امکانناپذيربودن سفر با سرعت نور بدان معنا است که اگر ميخواهيد بين ستارهها جابهجا شويد، بهترين گزينهي مطلوبتان کنارآمدن با مسافتهاي طولاني (سفر با فضاپيماي چندنسلي) يا يافتن رانشگري است که شتاب پيوسته تا رسيدن به کسري از سرعت نور (سرعت نسبيتي) را امکانپذير ميکند.
در ويدئو جديد که «راهنماي ناسا براي سفر با سرعت نزديک به نور» نام دارد، فرض شده مسافر ميانستارهاي که ظاهرا موجودي بيگانه است، فضاپيمايي ساخته که ميتواند با ۹۰ درصد سرعت نور به حرکت درآيد. ويدئو با پيغام زير معرفي ميشود:
خب، شما همين حالا آخرين اقدامات براي تکميل ارتقاي فضاپيمايتان را انجام دادهايد و اکنون ميتوانيد تقريبا با سرعت نور پرواز کنيد. دقيقا مطمئن نيستيم چگونه اين کار را بهپايان رسانديد؛ اما تبريک ميگوييم. پيش از آنکه در تعطيلات بعديتان به سفر برويد، اين ويدئو کاربردي را تماشا کنيد تا دربارهي ملاحظات ايمني سفر با سرعت نزديک به نور، زمان سفر و فواصل بين برخي از مقاصد محبوب در پيرامون جهان بيشتر بياموزيد.
ويدئو ناسا با کنارگذاشتن اين سؤال که چگونه فضاپيما ميتواند به چنين سرعت سرسامآوري برسد، بهطور مستقيم بهسراغ صحبت دربارهي مشکلات بزرگي ميرود که با سفر در جهاني نسبيتي گريبانگير مسافران ميشود. ازجملهي اين معضلات اتساع زمان، نياز به محافظت در محيط ميانستارهاي و زمان بسيار طولاني لازم حتي براي سفر به نزديکترين مقاصد نظير پروکسيما قنطورس، نزديکترين ستاره، اندرومدا، نزديکترين کهکشان يا دورترين کهکشان (GN-z11) است.
مسلما مواجهه با مشکلات يادشده بسيار دشوار است و بزرگترين مغزهاي علمي سرتاسر جهان همچنان براي يافتن راهحل براي آنها در تلاش هستند. مثالي مناسب، برکترو استارشات (Breakthrough Starshot) است؛ پروژهايي که اميد دارد نانوفضاپيمايي مبتنيبر ليزر را در سالهاي آتي به آلفا قنطورس بفرستد. فضاپيماي پيشنهادشده با اتکا به پيشرانش انرژي هدايتشده به ۲۰ درصد سرعت نور خواهد رسيد و سفرش را در مدت تنها ۲۰ سال انجام خواهد داد.
بهطور طبيعي برنامهي ارسال فضاپيما به مقصد منظومهاي ديگر پژوهشهاي درخورتوجه درزمينهي خطرهاي سفر ميانستارهاي را دربرداشت و به برخي راهکارهاي خلاقانه براي چگونگي مواجهه با آنها منجر شد که ازجملهي آنها ميتوان به انواع دوربينها و ابزارها با بيشترين بازدهي علمي، نوع بادبان بهکاررفته و شکل خود آن و چگونگي کاهش سرعت فضاپيما بهمحض رسيدن به مقصد اشاره کرد.
درهمينحال، دراختيارداشتن منابعي آموزشي مفيد است؛ منابعي که به افراد امکان دهد واقعيتهاي علمي نهفته در اغلب مجموعه فيلمهاي محبوب را بشناسند. همچنين، وقتي از الهامبخشي به فيزيکدانان و دانشمنداني سخن بهميان ميآيد که به ديدن تحقق سفر ميانستارهاي در طول حياتشان اميد دارند، منابع يادشده کاربردي هستند. اگر ميخواهيد ازپسِ مشکلات بربياييد، بايد اول آنها را بشناسيد!
ويدئو ذکرشده محصول دانشمندان کارشناس رسانه از مرکز پرواز فضايي گادرد ناسا است و کريس اسميت، توليدکنندهي چندرسانهاي و عضو انجمن تحقيقات فضايي دانشگاهها (USRA) در واحد اخترفيزيک گادرد، مسئوليت ساخت آن را برعهده داشته است. اين ويدئو را ميتوانيد با زيرنويس فارسي در زوميت تماشا کنيد.