کودکان قربانیان اصلی دعواهای زناشویی

آرمان/ گفت وگو در زندگي زناشويي اهميت زيادي دارد و تقريبا تمام روانشناسان و مشاوران خانواده معتقدند اگر زوج هاي جوان براي مسائلي که در زندگي مشترک با آن برخورد مي کنند با هم صحبت نکنند مشکلات کوچک تبديل به بحران هاي عميق مي شود و ديگر هيچ کس نمي تواند آن را حل کند. بلند حرف زدني که کم کم به فرياد و نعره تبديل شده و در نهايت به کتک کاري و درگيري فيزيکي ختم مي شود، براي بچه هايي که در اختلافات خانوادگي بزرگ شده اند هر چقدر هم که تکراري باشد اما باز هم يعني استرس و پنهان شدن در گوشه اي خلوت و اشک ريختن. بچه هايي که در خانواده هاي پر تلاطم و مشکل داري که در آن پدر و مادر با هم اختلاف دارند بزرگ مي شوند، صرف نظر از اينکه اين بگو مگوها در نهايت به طلاق ختم شود يا نشود، جدايي والدين را از اضطراب از دست دادن يکي از والدين و نگراني از دعوا و کتک کاري هايي که به زحمت دو طرف از آن سالم بيرون مي آيند ترجيح مي دهند. اينها در اختلاف رشد مي کنند، با تحقير بزرگ مي شوند و در ميان فحش و بد و بيراه قد مي کشند؛ حتي اگر خودشان هيچ وقت کتک نخورده يا فحش و ناسزا نشنيده باشند اما با هر دعوا و درگيري اين کودکان در حقيقت اولين افرادي هستند که آسيب مي بينند. گفت وگو در زندگي زناشويي اهميت زيادي دارد و تقريبا تمام روانشناسان و مشاوران خانواده معتقدند اگر زوج هاي جوان براي مسائلي که در زندگي مشترک با آن برخورد مي کنند با هم صحبت نکنند مشکلات کوچک تبديل به بحران هاي عميق مي شود و ديگر هيچ کس نمي تواند آن را حل کند. اين درحالي است که در سال هاي اخير مدام درباره کاهش ميانگين گفت وگو در خانواده هاي ايراني هشدار داده شده است. سوم خرداد سال جاري حسن موسوي چلک، رئيس انجمن مددکاران اجتماعي ايران گفت: «تکنولوژي حس صميمت را انتقال نمي دهد و اين شايد بدترين اتفاقي است که در محيط خانواده مي افتد. خانواده ها در يک فضاي کوچک به شدت از هم فاصله گرفته اند و اين فاصله را مي توان در نتايج يک پژوهش مشاهده کرد که نشان مي دهد ميانگين زمان گفت وگو در خانواده هاي ايراني 15 دقيقه است. در چنين خانواده اي چگونه مي توان اميدوار بود اعضاي خانواده احساس عاطفي و جامعه پذيري را تجربه کنند.» به جز اين مشکل که در بسياري از خانواده ها ساعت ها ميان اعضاي خانواده با سکوت مي گذرد، مشکل حادتري هم هست و آن دعوا به جاي گفت وگو است که از طرفي روان زوج ها را سوهان مي کشد و از طرف ديگر، تاثير مخرب انکارناپذيري بر شخصيت اجتماعي و رواني کودکان دارد. فقط کافي بود يکي از ما کوتاه بيايد... به تازگي از همسرش جدا شده ولي هنوز هم باور نمي کند اين اتفاق افتاده باشد. مي گويد عاشقانه يکديگر را دوست داشته اند اما اختلاف نظرهاي زيادي وجود داشته است. حامد مرد جواني که بغض راه گلويش را گرفته در گفت وگو با «آرمان» ادامه مي دهد: اوايل بحث هاي ساده سر مسائل پيش پاافتاده مانند ريخت وپاش و شلختگي من يا کارهاي خانه پيش مي آمد که به نظر هر دوي ما طبيعي بود اما به مرور عادت کرديم سر هر مساله اي با هم بگومگو کنيم و آنقدر بحث کنيم تا يکي از دو طرف بي خيال شده و ميدان جنگ را ترک کند که اغلب اين اتفاق به سختي مي افتاد. او مي گويد: خاطرم هست يک بار مقابل خانواده همسرم با هم بحثمان شد و با اينکه با وساطت آنها اين دعوا تمام شد ما عادت کرديم بعد از آن جلوي ديگران هم دعوا کنيم. حامد با تاسف سرش را تکان مي دهد و مي گويد: فقط کافي بود يکي از ما کمي در جواب دادن کوتاه بيايد. به خدا مشکل حادي با هم نداشتيم. زوج ها از بگومگو بپرهيزند يک روانشناس و مشاور خانواده در مورد تاثير دعواها و بگومگو هاي زوجين در طلاق عاطفي و رسمي به «آرمان» مي گويد: گفت وگو انواع مختلفي دارد ولي اساس آن بر تبادل نظر بين دو طرف استوار است درحالي که در بگومگو هيچ تبادل نظري صورت نمي گيرد و دو طرف فقط مي خواهند حرف خودشان را به کرسي بنشانند. حسين صدر ادامه مي دهد: درحالي که گفت وگو براي تداوم زندگي مشترک لازم و حياتي است زوجين بايد تلاش کنند تا جاي ممکن از بگومگو بپرهيزند. او در پاسخ به اينکه آيا سکوت يکي از طرفين باعث تسلط طرف مقابل و رفتار خشونت آميز بيشتر او نمي شود، مي گويد: به هيچ وجه! زوجين بايد بدانند رابطه با همسر با همه روابط اجتماعي ديگرشان مانند ارتباط با دوستان يا حتي پدر و مادر تفاوت دارد و اينجا از خودگذشتگي معناي ديگري پيدا مي کند. صدر توضيح مي دهد: روابط زناشويي چون بر اساس عشق و تفاهم بنا نهاده شده است سکوت يکي از طرفين و کوتاه آمدن او از منافعش به نفع طرف مقابل براي او ضرري ندارد زيرا اينجا منافع هر دو طرف مشترک است؛ يعني وقتي همسر شما اعصاب آسوده و روحيه بالايي براي ادامه زندگي داشته باشد، اين ناخودآگاه به شما هم تسري پيدا مي کند. صدر عنوان مي کند: هر زوجي که با هم ازدواج مي کنند در لحظه شروع رابطه انگار يک نهال را در باغچه خانه خود مي کارند. اين نهال نيازمند مراقبت و نگهداري است و البته تا رسيدن به ميوه و نتيجه زمان نياز دارد. هيچ کس انتظار ندارد به محض اينکه نهالي را کاشت به جاي آن يک درخت کهنسال و بزرگ ببيند و رابطه زناشويي هم بايد با گذشت، محبت و مراقبت هر دو نفر بعد از سال ها بارور شود. تازه وقتي جدا شدند معني آرامش را فهميدم 18 سال سن دارد اما شبيه 30 ساله هاست. در جمع و مقابل ديگران سعي دارد بگويد حالش خوب است و اتفاقا خيلي هم شاد و اجتماعي به نظر مي رسد اما کافي است چند ساعت او را به حال خودش رها کني تا ببيني چطور ساعت هاي طولاني در خودش فرو رفته و به يک نقطه خيره مي شود. امير به «آرمان» مي گويد: از عنوان بچه طلاق متنفرم؛ انگار فرقي با بچه سرراهي ندارد؛ يک دنيا ترحم و البته شک و ترديد در اين کلمه نهفته است. با وجود اينکه چهار سال است که پدر و مادرش رسما از هم جدا شده اند با اين وجود سال ها يعني از زماني که امير به ياد دارد با هم درگير بوده اند. او مي گويد: تازه وقتي جدا شدند، معني آرامش را فهميدم. پدر و مادر من اگر به عنوان دو غريبه در خيابان با هم برخورد مي کردند حتما با هم گلاويز مي شدند و من هميشه برايم اين سوال وجود داشت که وقتي دو نفر تا اين حد با هم مشکل دارند که کمترين رفتار طرف مقابل برايشان غيرقابل تحمل است چرا بايد کنار هم زندگي کنند. امير مي گويد: قرص اعصاب در ابتداي جواني ارمغان يک عمر زندگي در دعوا و بگومگوست.يک مشاور خانواده در پاسخ به اينکه آيا زندگي با يکي از والدين و تحت عنوان فرزند طلاق براي کودک بهتر از زندگي در محيطي پرتلاطم و دعوا که در آن پدر و مادر همواره با هم درگيرند نيست، به «آرمان» مي گويد: با تمام زشتي که طلاق دارد و تلاشي که همه بايد به کار ببندند که زوجين به اينجا نرسند اما در برخي موارد عرف و حتي شرع اين امر نکوهيده را جايز دانسته و يکي از آنها همين مورد است. علي تفرشي مي گويد: براي رشد و تربيت کودک هيچ چيز مهم تر از محيط آرام و امن نيست ولي وقتي والدين اختلافات حاد و ريشه دار دارند يا اينکه اختلافات سطحي است اما طرفين مهارت کنترل آن را ندارند اين شرايط براي کودکان بسيار بد و خطرناک است. اين روانشناس عنوان مي کند: وقتي زوجي براي طلاق به ما رجوع مي کند همه تلاش ما بر اين است که با ريشه يابي اختلافات آنها را حل کنيم اما وقتي دو طرف تمايلي به اين کار ندارند نبايد ديگران قرباني اين خودخواهي شوند. کودکاني که در محيط هاي پر استرس بزرگ شده و شاهد دائمي دعواهاي پدر و مادرشان هستند قطعا در آينده انسان هاي سالمي نخواهند بود.