ثبت پدر و مادر فرضی در شناسنامه کودکان بیهویت
ايلنا/ به گفته سخنگوي سازمان ثبت احوال کشور براي نوزادي که پدر و مادرش نامشخص هستند و نميتوان گفت که نامشروع متولد شدهاند، هنگام صدور شناسنامه نام پدر و مادر فرضي انتخاب ميشود؛ يعني پدر و مادري که براي او در شناسنامه ثبت ميشود، فاقد مشخصات است و صرفا نامشان در شناسنامه کودک وجود دارد. طبق آخرين آمار ماهانه ۱۰۰ کودک بيهويت در بيمارستانهاي علوم پزشکي تهران متولد ميشود و در اين ميان چگونگي صدور شناسنامه و اسناد هويتي براي اين کودکان محل سوال است. سيفالله ابوترابي (سخنگوي سازمان ثبت احوال کشور) در گفتوگو با ايلنا به سوالات در اين زمينه پاسخ داد. او همچنين به ارائه آخرين آمار از ازدواج کودکان، طلاق، مرگ و مير و... پرداخت که در زير ميخوانيد: سير صدور شناسنامه براي کودکان بيهويت که براي ورود به مدرسه، ازدواج و.. نياز به اسناد هويتي دارند، چگونه طي ميشود؟ سازمان ثبتاحوال در داخل کشور با بيش از ۱۱۰۰ اداره و نمايندگي و در خارج کشور در تمام نمايندگيهاي جمهوري اسلامي ايران براي افرادي که ايراني باشند، شناسنامه صادر ميکند. پس بايد بين فردي که ايراني است و فرد ديگر که متولد ايران است، تفاوت قائل شويم. با تولد در ايران کسي ايراني نميشود. کودک داراي پدر و مادر بعد از مراجعه والدين به ثبتاحوال داراي سند ولادت يا شناسنامه ميشوند، اما در مورد کودکان سر راهي سازمان بهزيستي متولي آنها ميشود و با معرفي يک نماينده براي آنها شناسنامه صادر ميکند. يعني يک نفر را معرفي ميکند تا به نيابت از پدر و مادر کودک سند را امضا کند. در ۶ ماه اول سال ۹۷ براي تعداد ۲۱۰ کودک، شناسنامه به اين شکل صادر شده است و اين نکته را بايد بگويم که کودکان بدون شناسنامه قطعا ايراني نيستند. براي ۲۱۰ کودک که پدر و مادرشان نامشخص هستند و نميتوان گفت که نامشروع متولد شدهاند، در ۶ ماه اول سال ۹۷ شناسنامه با پدر و مادر فرضي صادر شدهاست. با اين تفاسير به نوعي ميتوان گفت، براي اين کودکان شناسنامه صوري صادر ميشود؟ براي نوزادي که پدر و مادر او نامشخص هستند و نميتوان گفت که نامشروع متولد شدهاند، هنگام صدور شناسنامه نام پدر و مادر فرضي انتخاب ميشود؛ يعني پدر و مادري که براي او در شناسنامه ثبت ميشود، فاقد مشخصات است و صرفاً نامشان در شناسنامه کودک وجود دارد. در انتهاي شناسنامه نيز ذکر ميشود که پدر و مادر فرد توسط بهزيستي به شکلي فرضي ثبت شدهاند. با توجه به اين موضوع آيا در آينده براي اين افراد مشکل قانوني پيش نميآيد؟ راه ديگري جز اين راه براي تعيين هويت نوزادان فاقد والدين وجود ندارد. درباره نوزادان غيرايراني هم همانطور که اشاره کردم، گواهي ولادت اتباع ايراني صادر ميشود. اگر اين نوزاد در ايران متولد شده باشد و گواهي اتباع ايراني را دريافت کرده باشد و بعد از پايان ۱۸ سالگي به مدت يک سال از کشور خارج نشود به خودي خود تابع دولت ايران ميشود و شناسنامه ايراني دريافت ميکند. در چه صورتي با درخواست تغييرِنام موافقت ميشود؟ اولين حقي که پدر و مادر به فرزند دارند، انتخاب نام نيکوست. کودک در ابتدا نقشي در انتخاب نام ندارد. بر همين اساس سازمان ثبت احوال مقرر کرده، هر انساني در طول عمر خود بعد از سن ۱۸ سالگي يک بار ميتواند، نام خود را تغيير دهد. در گذشته اين پروسه در دادگاه طي ميشد، اما در حال حاضر اين پروسه به ثبتاحوال سپرده شده تا پروسه زمانبر نشود. در واقع فراواني نام انتخابي جديد با نام قبلي مقايسه ميشود و اگر فراواني نام جديد بيشتر بود، پروسه تغيير نام صورت ميگيرد. برخي از والدين قبل از ۱۵ سالگي فرزند باز هم تصميم به تغيير نام کودک خود ميگيرند که اين موضوع حق فرد را در آينده ضايع ميکند و بر اساس قانون اين موضوع ممنوع شده است. نقدهايي درباره عملکرد سليقهاي کميته نام در فرآِيند تائيد يا رد اسامي مطرح شده، اين نقدها را قبول داريد؟ براي تسهيل فرآيند انتخابي تغييرنام کميته نام شکل گرفت، علاوه بر اين بانک نام و راهنماي نام نيز وجود دارد، برخي مطرح ميکنند که ثبتاحوال در خصوص انتخاب نام اجبار ميکند، اما هيچ اجباري در اين زمينه وجود ندارد. در کتاب راهنماي نامگذاري بيش از ۲۵۰ هزار نام وجود دارد که همه سلايق ميتوانند از آن نام انتخاب کنند. باز هم براي اينکه افراد را محدود نکنيم، راهکاري را پيشبيني کرديم که اگر فردي مدعي نامي باشد و نام او در اين ليست وجود نداشته باشد، کميته نام تشکيل جلسه ميدهد و با استفاده از اساتيد برتر ادبيات فارسي، جامعهشناسي و عرب در خصوص نام او تصميمگيري ميکنند. در خصوص قوميتها هم از صاحبنظران اقوام استفاده ميشود که حق آنها ضايع نشود. مراحل اوليه توليد کارت در داخل انجام شده و تست فني آن نيز انجام شده است تا از نظر مقاومت و کيفيت مشابه کارت خارجي باشد. شرکت توليدکننده داخلي قول داده تا حداکثر نيمه دوم آبان بدنه کارت را تحويل دهد. پيش از اين اعلام کرده بود، به دليل وارداتي بودن بدنه کارت ملي، روند صدور کارت ملي با اخلال مواجه شده، براي رفع اين مسئله چه تصميمي اتخاذ کرديد؟ خوشبختانه تلاشي که سازمان ثبت احوال در طول ۲ سال گذشته به طور مستمر انجام دادهاست، در راستاي پيشبينيهايي بوده که براساس شرايط جهاني داشته است. در همين رابطه و به دليل تحريمهاي موجود تدبيري کردهايم که بدنه کارت ملي که قبلاً وارد ميشد، در داخل توليد شود. مراحل اوليه توليد کارت در داخل انجام شده و تست فني آن نيز انجام شده است تا از نظر مقاومت و کيفيت مشابه کارت خارجي باشد. شرکت توليدکننده داخلي قول داده تا حداکثر نيمه دوم آبان بدنه کارت را تحويل دهد. افرادي که کارت ملي ندارند يا کارت آنها مفقود شده بايد تا توليد بدنه کارت ملي منتظر بمانند يا راهکار ديگري در اين رابطه تدبير شدهاست؟ دستهاي از افرادي که براي کارت ملي هوشمند ثبت نام کردند و فاقد هرگونه کارت هستند؛ يعني حتي کارت ملي قديمي هم ندارند، تدابيري برايشان انديشيده شده تا براساس پيشبينيهاي صورت گرفته، بدنه قبلي همان کارتها به آنها تحويل داده شود. افرادي که کارت خود را به هر دليلي گم کردهاند، نيز جزو اين گروه هستند و کارت ملي دريافت ميکنند. تا به امروز فرآيند ثبتنام بيش از ۴۶ ميليون و ۶۰۰ هزار نفر تکميل شده است و بيش از ۴۳ ميليون و ۶۰۰ هزار کارت هم صادر شده و مابقي هم که کمتر از ۱۵ ميليون هستند، ظرف چند ماه آينده فرآيند دريافت کارت براي آنها انجام ميشود و پايان سال ۹۷ پايان پروژه کارت هوشمند ملي خواهد بود که البته نياز به سازوکاري دارد و آن هم تخصيص بودجه و تامين اعتبارات لازم است. در همين خصوص وزير کشور، رئيس جمهور و ثبت احوال پيگير هستند. تمهيداتي براي توليد کارت ملي در داخل از ابتداي کار انديشيده شده بود يا بعد از تحريمها اين تصميم اخذ شد؟ جنس کارتهاي ملي پليکربنات است و پلي کربنات در همه کشورها وجود ندارد، اما در حال حاضر مواد اوليه توليد پلي کربنات را وارد کردهايم و آمادگي لازم براي توليد بدنه وجود دارد. در گذشته کل بدنه کارت ملي را وارد ميکرديم، اما در حال حاضر ديگر به اين صورت نيست. درحال حاضر نظارت بر انتخاب اسامي به چه شکلي صورت ميگيرد؟ ماده ۲۰ قانون ثبتاحوال مشخص کرده که چه کسي ميتواند، نام افراد را انتخاب کند. نام افراد با اعلامکننده واقعي ولادت است که شامل پدر، مادر، جد پدري يا قيم مورد اعتماد است که از سوي دادگاه تعيين ميشود. در قانون پيشبيني شده، نام بايد چه ويژگيهايي داشته باشد. نام بايد داراي معناي مناسب باشد، ايراني باشد و ريشه خارجي نداشته باشد. علاوه بر اين انتخاب نامهايي که موجب هتک حيثيت مقدسات اسلامي ميشود و انتخاب عناوين، القاب و نامهاي زننده و مستهجن ممنوع است.تشخيص نامهاي ممنوع با شوراي عالي ثبت احوال است. همچنين تشخيص نام و انتخاب نام براي اقليتهاي ديني که در قانون اساسي به آنها اشاره شده، تابع زبان و فرهنگ ديني آنها است. برخي ميگويند؛ ثبتاحوال در خصوص انتخاب نام اجبار ميکند، اما هيچ اجباري در اين زمينه وجود ندارد. در کتاب راهنماي نامگذاري بيش از ۲۵۰ هزار نام وجود دارد که همه سلايق ميتوانند از آن نام انتخاب کنند. چه اسامي مورد تائيد قرار نميگيرند؟ نامهايي در گذشته وجود داشته که در تعارض با فرهنگ و رسوم ما بوده است به عنوان مثال کلوخ رضا، علي ميت، گرزعلي يا نامهاي مرکب مثل علي معروف به آقا، يا نامهايي که واژه آنها عنوان منصب را داشته است؛ مثل ماما، سرتيپ يا سردار يا اسامياي که صفت به آنها اضافه شده مانند امالقافيه، حاجبابا، يا نامهايي که صفتهاي جالبي نداشتهاند، مثل صد گنج، شبنما، يا خالخاص. همچنين بعضي از نامهايي که براساس اتفاقات شکل ميگرفته به طور مثال خانوادهاي دختر زياد داشته و نام فرزند خود را خدابس، خانم بس، تمام گل، شيرين بس، دختربس، ناخواسته، نازاده ميگذاشتند يا اسامياي که باز هم معاني صفتي داشتند؛ مثل صدآفرين، سلاطون، سهراهي، کبود، مشروطه، عمه، فاميله، لولو، لولوپر يا اسامياي که نام اشيا يا مکان بوده، الماس قلي، چاهبندر يا اسامياي که شغل بودهاند مثل موذن يا اسامي حيوانات مثل ببرعلي، گرگعلي، توله شير، سيدکفتر و همچنين اسامياي که صفت بوده مثل لال احمد، گداخان يا اسامياي که خانوادهها براساس فرزندان فوتي ميگذاشتند، مثل نگهدار، ندرتآقا، نمرد، ميرقسمت، مراد حاصل، يا نام اشيا يا مکان مثل دکمه، سماور، خاص طلا يا اسامي گلها مثل گل گوزه، دردگل، صدگل، صد توماني يا اسامي ميوهها مثل نارنگي، نعنا، گل انار، البته اين اسامي مربوط به گذشته بوده است و خوشبختانه بعد از انقلاب اسلامي اين اسامي را نداريم. براساس بررسيها بعد از انقلاب اسلامي بيشترين اسامي استفاده شده فاطمه، زهرا، مريم، محمد، مريم، اميرحسين، ابوالفضل، فاطمه ، هلما، زينب، يسنا، نازنين زهرا، باران و ريحانه بوده است. در ۶ ماهه نخست سال ۹۷ آمار ازدواج و طلاق نسبت به مدت مشابه سال قبل چه تغييراتي کردهاست؟ خوشبختانه طلاقهاي ثبتشده در شش ماه اول سال ۹۷، ۴۸ هزار و ۲۸۷ مورد بوده که نسبت به آمار مشابه آن در سال گذشته که ۵۱ هزار و ۵۱۴ مورد بوده، روند کاهشي داشته است. يعني با حدود ۶.۳ درصد کاهش آمار طلاق روبرو بودهايم. حدود ۱۹۱ هزار و ۲۶۷ ازدواج در کشور نيز ثبت شده و اميدواريم اين آمار افزايش پيدا کند. ۲۹ مورد ازدواج کمتر از ۱۰ سال، ۱۱۷ مورد ازدواج ۱۰ تا ۱۴ سال و ۱۴۵ مورد ازدواج ۱۵ تا ۱۹ سال به ثبت رسيدهاست. با توجه به تلاش مجلس براي کاهش سن قانوني ازدواج، آخرين آمار ازدواج دختران زير ۱۵ سال را بفرماييد. قوانيني در خصوص منع ازدواج زير ۱۵ سال در حال تصويب است، اما در حال حاضر دختر ميتواند، ۱۳ سال تمام و پسر ۱۵ سال ازدواج کنند، اما کساني هم هستند که به دادگاه مراجعه ميکنند و گواهي رشد ميگيرند تا بتوانند در زير سن ۱۳ سالگي ازدواج کنند. بعد از مراجعه به دادگاه و انجام تحقيقات لازم اگر اين نتيجه حاصل شد که دختر زير ۱۳ سال يا پسر زير ۱۵ سال بيشتر از سن خود رشد کرده، در اين صورت به او مجوز ازدواج ميدهند و اين اتفاق بدون حکم رشد ممکن نيست. ۳۶۶ مورد ازدواج زير ۱۵ سال در سال ۹۵ ثبت شدهاست. همچنين ۲۹ مورد ازدواج کمتر از ۱۰ سال، ۱۱۷ مورد ازدواج ۱۰ تا ۱۴ سال و ۱۴۵ مورد ازدواج ۱۵ تا ۱۹ سال در اين سال به ثبت رسيدهاست. آمار فوتيها در سال ۹۷ را اعلام کنيد و بفرماييد بيشترين ميزان مرگومير چه عاملي بوده است؟ در شش ماه اول ۹۷ حدود ۱۸۲ هزار و ۳۸۹ فوتي داشتيم که از اين تعداد ۱۰۲ هزار مرد و باقي آنها زن هستند و نسبت جنسيت در خصوص مردان بيشتر است به ازاي هر ۱۲۹ مردي که ميميرد، ۱۰۰ زن فوت ميکند. ميزان عمومي مرگ و مير در کشور ۴.۸ در هزار است.بيشترين علت مرگ و مير مربوط به بيماريهاي قلبي و عروقي، سرطان، بيماريهاي تنفسي و حوادث غيرعمد است.