چرا آزمایش ایدز قبل از ازدواج اجباری نیست؟
انصاف نيوز/ بيماري ايدز بيماري است که از چند روش محدود منتقل ميشود. يکي از راههاي انتقال اين بيماري رابطهي جنسي پرخطر است با اين حال نام آزمايش ايدز در ميان آزمايشهاي اجباري قبل از ازدواج نيست. ايرج حريرچي سخنگوي وزارت بهداشت در اين مورد به خبرنگار انصاف نيوز گفت دلايل علمي اخلاقي و حقوقي دارد. زهرا بيات جوزاني، مدير مرکز تحقيقات ايدز ومدير اجرايي شبکه ملي ايدز نيز در اين مورد توضيح داد که خاصيت اين آزمايش داوطلبانه بودن آن است و در هيچ کجاي جهان اين آزمايش اجباري نيست. حريرچي: براي اجباري بودن اين آزمايش ملاحظات اخلاقي وجود دارد ايرج حريرچي، سخنگوي وزارت بهداشت دربارهي اجباري نبودن آزمايش ايدز قبل از ازدواج به خبرنگار انصاف نيوز گفت: «در مورد اين موضوعات در دنيا تصميمات علمي گرفته ميشود، اين تصميمات هم بايد با ملاحظات علمي و هم ملاحظات اخلاقي باشد. هرکشوري براي بيماريهايي مثل ايدز يا هپاتيت يا سفليس با توجه به ميزان شيوع در آن کشور و فرهنگ هر کشور روش خاصي دارد. براي اين موضوع بيشتر کميتههاي کشوري تصميم ميگيرند که متشکل از افراد مختلف با تخصصها و ملاحظات مختلف هستند؛ در کشور ما هم براي اين موضوع سالها «کميته کشوري ايدز» تصميم گرفته است. اين کميته در وزارت بهداشت است و متشکل از اساتيد مختلف رشتههاي بهداشتي، درماني و همچنين اساتيد علوم اخلاقي و اجتماعي است.» او در توضيح اثر دورهي پنجره بيماري ايدز بر روي اختياري بودن اين آزمايش گفت: «برخلاف بيماري مثل تالاسمي که با يک آزمايش به طور قطعي تشخيص داده ميشود، در مورد ايدز دورهي پنجره وجود دارد؛ در اين دوره تا مدتها ممکن است آزمايش بيماري را تشخيص ندهد. اگر آزمايش در اين زمان گرفته شود يک منفي کاذب که باعث يک اطمينان کاذب ميشود ديده خواهد شد.» حريرچي دربارهي ديگر علتهاي اجباري نبودن آزمايش ايدز گفت: «از طرفي اگر خود فرد آزمايش دهد و بداند که مبتلا به اين بيماري است و به پزشک مراجعه کند، با روشهايي مثل دارو ميتوان کاري کرد که احتمال انتقال وجود نداشته باشد. روشي که در دنيا هم معمول است اين است که زوجين به طور داوطلبانه اين آزمايش را بدهند. تجربهي بينالمللي اين را نشان ميدهد که با اجباري کردن آزمايش نتايج درستي نميتوان گرفت اين به خاطر وجود مسايلي مثل تقلب، دوران پنجره و از همه مهمتر انگ زدن به افراد است. مسايل حقوقي هم وجود دارند همين الان پروندههاي متعدد شکايت وجود دارد که بعد از آزمايش فرد شکايت کرده که شما چه حقي داشتيد راز من را آشکار کنيد؛ به طور کلي به خاطر مسايل اخلاق پزشکي و حقوقي و همچنين به اين خاطر که براي اين بيماري درمان موفق تجربه شده وجود دارد، بهترين روش تجربه شده در دنيا اين است که به افراد توصيه کنيم به طور داوطلبانه آزمايش بدهند.» او در پايان افزود: «در بعضي کشورهاي آفريقايي توصيه ميکنند همهي افراد آزمايش دهند اما درکشور ما با توجه به شيوع کم اين بيماري به افراد پرخطر مثل معتادان يا زندانيان اين توصيه ميشود.» زهرا بيات: داوطلبانه بودن اين آزمايش دليل علمي دارد زهرا بيات جوزاني مدير مرکز تحقيقات ايدز در مورد وضعيت اين بيماري در ايران ميگويد: «کشور ما در وضعيتي است که به آن وضعيت متمرکز ميگويند، يعني در يک سري از افراد جامعه که پرخطر هستند شيوع HIV بيشتر است و در ديگر جمعيت عمومي شيوع آن آنقدر کم است که نيازي به غربالگري نيست. اگر قرار باشد آزمايشي به صورت اجباري قبل از ازدواج انجام شود بايد شيوع آنقدر زياد باشد که به صرفه باشد و از طرف ديگر بيماري نشان داده شود؛ اما با توجه به دوران پنجره که در ايدز وجود دارد ممکن است در آزمايش مشخص نشود و فرد با فکر اينکه آزمايش داده شده و مثبت نيست با فرد ديگري ازدواج کند، درحالي که ممکن است اينطور نباشد.» او در مورد داوطلبانه بودن آزمايش ايدز ميگويد: «آزمايش HIV يک آزمايش داوطلبانه است، مثلا فردي مشاوره گرفته و ميداند که پس از رفتار پرخطرش چه زماني بايد مراجعه کند، چون اين بيماري دوران پنجره دارد و کاملا بستگي دارد به رفتار پرخطري که فرد انجام ميدهد. وقتي فرد به صورت داوطلبانه مراجعه کند و اطلاعات را در اختيار مشاور قرار دهد و پنهانکاري نکند باعث ميشود که افرادي که در موردشان تشخيص داده ميشود کاملا روي خط درمان بمانند. اگر اين آزمايش اجباري شود و همهي افراد مجبور به دادن اين آزمايش شوند و مثل آزمايش اعتياد راههاي دور زدن آن را پيدا کنند، ماندن افراد روي خط درمان ديگر ممکن نيست. هدف تشخيص فقط اين نيست که فرد مبتلا مشخص شود، هدف اصلي ما در جامعه اين است که فردي کهHIV دارد روي درمان ميماند.» جوزاني در ادامه ميافزايد: «مهمترين بخش براي ما اين است که به افراد اطلاع و آگاهي بدهيم و روشهاي پيشگيري و محافظت از خودشان را به آنها آموزش دهيم و به کساني که در معرض خطر و رفتار پرخطر هستند آموزش دهيم که بعد از رفتار پرخطر بايد چه کار کنند و چه زماني مراجعه کنند. هدف فقط درمان است نه اينکه آنها را شناسايي کنيم، بگيريم يا کار ديگري کنيم. بنابراين اجباري نشدن اين آزمايش دليل علمي دارد؛ اگر اجباري باشد ممکن است براي درمان -که هدف اصلي ما است- مراجعه نکند. اينها را مقالهها و شواهد و کارهاي علمي که در ديگر کشورها انجام شده نشان داده، اينطور نيست که ما دور هم بنشينيم و تصميم بگيريم، اين حاصل تجربهي ديگر کشورها و دنيا است. اين موضوع درکنار دوران پنجره و شيوع متمرکز دلايل اجباري نبودن است.» او در مورد وضعيت اين آزمايش در ديگر کشورها توضيح ميدهد:«در هيچ کشوري اجباري نيست زيرا ماهيت اين آزمايش offer و پيشنهادي است، حتي براي يک خانم باردار که اين آزمايش را ميگيريم بايد به او توضيح دهيم که هدف اين آزمايش چيست و منفي و مثبت کاذب چيست تا کاملا آگاهانه اين آزمايش را انجام دهد، چون هدف اين است که در درمان بماند نه اينکه صرفا متوجه وضعيتش شود و برود قايم شود که مبادا بخواهند وضعيت من را افشا کنند يا به همسرم بگويند و زندگي من را خراب کنند.» بيات جوزاني دربارهي راههايي که جلوي شروع بيماري گرفته شود ميگويد:«هدف ما در علم پزشکي اين است که کسي که به ما مراجعه ميکند بيمار اصلي ما است؛ بيمار اصلي اگر روي خط درمان بماند و ارتباطش را با ما حفظ کند ما ميتوانيم با مشاورههاي قوي او را مجاب کنيم که وضعيت خود را افشا کند و به همسر و شريک جنسي خود در مورد وضعيت خود اطلاع دهد. به اين کار partner notification گفته ميشود. ما بعد از اينکه يک تستي مثبت ميشود بيشترين تلاشمان را ميکنيم که فرد در درمان بماند که هم درمان براي خودش موثر باشد و هم براي شريک جنسي و باقي جامعه بتواند موثر باشد. که اين کار فقط با يک مشاورهي قوي و توسط خود فرد انجام ميگيرد. اگر او احساس تهديد کند علاوه بر اينکه ارتباطمان را با او از دست ميدهيم ديگر ارتباطي با آدمهاي اطراف او و کساني که ممکن است آسيب بخورند نخواهيم داشت. اين مساله در مورد زنان تن فروش و کساني که شائبهي روابط جنسي متعدد دارند ديده ميشود.» او در مورد لزوم آموزش مستمر در مورد ايدز ميگويد: «نکتهي خيلي مهم اين است که آموزش را محدود به آذرماه و هفتهي ايدز نکنيم يک کمپيين بزرگ داشتيم که شهرداري خيلي کمک کرد. اين کمپين در چند پارک بزرگ تهران و در چند بيمارستان براي کاهش انگ و استيگمايي که وجود دارد برگزار شد. البته اين کارهاي ما مقطعي بوده و بايد آموزشها مدام و مستمر باشند تا موثر شوند. ما افراد زيادي داريم که بعد از کمپين داوطلبانه آمدهاند و گفتهاند ميخواهيم در اين مورد اطلاعرساني کنيم چون اگر خودمان اطلاع داشتيم حتما اقدامات پيشگيري را انجام ميداديم.» او در پايان در مورد وضعيت همجنسگرايان در اين بيماري ميافزايد: «يک آقاي همجنسگرا به ما مراجعه کرد و گفت حاضرم بيايم و ساعاتي را به صورت رايگان براي اطلاعرساني کمک کنم و افشا کنم که وضعيتم مثبت شده و تنها دليل آن اين است که در مورد مسايل پيشگيري اطلاع کامل نداشتم. همجنسگرايان آقا با توجه نوع رابطهاي که برقرار ميکنند اگر با فرد مبتلا رابطه داشته باشند بيشتر در معرض ايدز هستند.»