تبدیل شدن پاساژگردی به تفریح جدید تهرانی‌ها!

خبرآنلاين/ عضو هيئت علمي پژوهشگاه علم و فرهنگ گفت: در اينکه مال‌ها بخشي از زندگي مدرن و امروزه ما هستند جاي شکي نيست ولي اينکه چگونه و بدون برنامه‌ريزي مال‌ها توسعه پيدا مي‌کنند و جايگزين کاربري‌هاي ديگر مي‌شوند اين مسئله است. بسياري با خود مال‌ها مي‌جنگند و نه با شيوه بي‌برنامه آنها درون شهرها. مگامال‌ها در تهران به شکل عجيبي در حال رشد است. چند ماه پيش آمارهاي رسمي از وجود بيش از ۲۷ مگامال فقط در ۳ منطقه تهران حکايت داشت. طبق بررسي‌ها در حال حاضر در منطقه يک ۱۳ مال، و در منطقه ۳ و ۲۲ نيز هر کدام ۷ مرکز خريد فعال وجود دارد. اما با توجه به ساخت و سازها در اين مناطق بايد به اين اعداد افزود. آماري که نشان از عملکرد بي‌ضابطه شهرداري و بي‌توجهي به ظرفيت و گنجايش مناطق شهري تنها با نگاه افزايش درآمد و فروش شهر است. مساله‌اي که موضوع بحث جامعه‌شناسان و فعالان حوزه شهري در دانشگاه علوم اجتماعي تهران بود و در آن دکتر عباس کاظمي عضو هيئت علمي پژوهشگاه علم و فرهنگ، اشرف امير ابراهيمي پژوهشگر و برنامه ريز شهري و محمدسالاري عضو شوراي شهر تهران به تحليل‌هايي در اين باره پرداختند. در اين زمينه عباس کاظمي گفت: در اينکه مال ها بخشي از زندگي مدرن و امروزه ي ما هستند جاي شکي نيست ولي اينکه چگونه و بدون برنامه ريزي مال ها توسعه پيدا مي کنند و جايگزين کاربري هاي ديگر مي شوند اين مسئله است بسياري با وجود خود مال ها مي جنگند و نه با شيوه ي بي برنامه ي اونها درون شهرها. کاظمي افزود: از زمان قاليباف به بعد گسترش مال ها به چشم مي خورد در زمان قاليباف شهر دچار چرخشي براي اداره ي خود مي شود و توسعه ي شهري به سمتي ميرود که از طريق فضاهاي تجاري و چند منظوره، ساخت و ساز شهري و منابع شهري را تامين مي کند، در حالي که در دوره ي کرباسچي اين کسب درآمدها از طريق ساخت و سازهاي مسکوني بوده است وي در ادامه افزود: نتايج تحليل محتواي کميسيون ماده ي پنج از 26 مصوبه در زمان کرباسچي تغيير کاربري براي تجاري سازي، 22 مورد آن مورد موافقت قرار مي گيرد و بيشتر حجم اين تغيير کاربري ها، مسکوني است تا تجاري. از سال 67 تا سال 95، چهارصد و هشتاد و پنج مصوبه در کميته ماده پنج براي تغيير کاربري و تبديل به تجاري وجود داشته است که سيصد و شصت وشش مورد آن مربوط به دوران قاليباف مي باشد و از اين 484 مورد تنها يازده درصد مورد مخالفت قرار گرفتند و در اصل 431 مورد آن تصويب شده است. 45 درصد آن مربوط به تغيير کاربري از مسکوني به تجاري بوده است، 59 مورد تغيير از فضاي سبز به تجاري وجود داشته است و با چهل مورد آن موافقت شده است و بيشتر آن باز هم در دوران قاليباف بوده است و به همين دليل دوره ي قاليباف در گسترش مال ها درتهران بسيار مهم بوده است. وي در ادامه تاکيد کرد: بايد اين ديد کليشه اي را که شهرداري باعث گسترش ساخت و ساز شده است را از خود به دور کنيم، به عبارتي از دهه ي 70 به بعد ساخت و ساز از اختيار شهرداري خارج شده و نيروهاي اجتماعي و سياسي و نظامي خارج شهرداري در ساخت و سازهاي شهرداري وارد مي شوند و ممکن است که در بدو امر مجوز شهرداري هم نداشته باشند و بعد به دنبال مجوز بروند. مگامال‌ها پيوست فرهنگي و اجتماعي ندارند کاظمي بيان کرد: نکته ي مهم در مورد مراکز اين است که اين مراکز خريد هيچ کدام پيوست فرهنگي و اجتماعي نداشته و اين خود مي تواند به عنوان عاملي باشد که مراکز خريدي خارج از استاندارد را ايجاد کرده است. کاظمي بيان کرد: نمي توان وارد وبسايت شهرداري شد و فهميد چه تعداد مراکز خريدي وجود دارد و چه پيوست هايي دارد و بر اساس چه مصوبه اي مجوز گرفته است و آيا پيوست در حال ساخت داشته و يا پيوست بعد ساخت داشته است؟ هيچ چيزي وجود ندارد و شهرداري نظارت تامي بر روي مراکز خريد ندارد. کاظمي در ادامه به پيامدهاي مال سازي پرداخت: پيامدها در سه سطح فرد، شهر و روي خود مال هاست. به عبارتي تغيير چهره ي شهرها با مال ها اتفاق مي افتد و برخي مناطق با مال ها شناخته مي شوند و همينطور توصيه ي بي رويه ي مال ها، خود مال ها را تضعيف مي کنند. فضاهاي عمومي مردم تجاري‌سازي مي‌شوند کاظمي بيان کرد: ما با دگرديسي در فضاهاي شهر روبروييم، به طور کلي فضاهاي عمومي باز که اساسا نداشتيم و اگر هم داشتيم داراي محدوديت هاي زياد بوده است مثل پارک آب و آتش که محدوديت ايدئولوژيک دارد که شکل خاصي از حضور و تنها کودکان در حال حاضر مي توانند آب بازي کنند و نوع ديگر مداخله در فضاهاي عمومي صورت مي گيرد و ما در واقع با دو پديده ي همزمان عمومي سازي فضاي تجاي و تجاري سازي فضاي عمومي مواجه ايم، فضاهاي عمومي شهري به دليل کنترل مناسبات رفتاري مردم تجاري شده است مانند پارک آب و آتش و به عبارتي سياست هاي نانوشته ي شهري شکلي از توسعه ي فضا را ايجاد مي کند که متعاقب آن شکل خاصي از رفتار را مي طلبد. در مورد عمومي سازي فضاهاي تجاري نيز با گسترش مال ها نه به عنوان مراکز خريد بلکه به عنوان مراکز عمومي شهري مواجه ايم. مردم در مگامال‌ها تفريح مي‌کنند وي در ادامه بيان کرد: مجتمع هاي تجاري امروزه حول تفريح است ، طبق مطالعات انجام شده در سال نود و شش، 57 درصد شهروندان تهراني بيان کردند که از مجتمع هاي چند منظوره بازديد کرده اند و به عنوان پاتوق ها به آن نگاه مي کنند و 12 درصد فقط براي تفريح وارد شدند تا خريد؛ اين يعني مراکز خريد در حال تبديل شدن به الگويي از فضاهاي عمومي شهري مي شود يعني اينکه ما شهروندان را ناخواسته به سمت فضاهاي اندروني بسته عمومي با مالکيت خصوصي ميبريم به جاي اينکه حضور آنها را در فضاي عمومي باز تشويق کنيم. وي در پايان بيان کرد: يکي از جنبه هاي منفي وجود مگامال ها اين است که امکان تبديل به عرصه اي براي تعاملات شهروندان با يکديگر و اجتماع گسترده تر از خانواده در آن وجود ندارد، در حالي که در فضاهاي عمومي شهري و پارک ها و ميدان ها اين امکان را به وجود مي آورند. مگامال‌ها به فضاهاي مرده شهري تبديل مي‌شوند؟ در ادامه ي نشست اشرف امير ابراهيمي پژوهشگر و برنامه ريز شهري به سخنراني پرداخت. وي بيان کرد: در چهل سال اخير توسعه ي فضاهاي عمومي به سمت نظارت و کنترل رفته است، در حال حاضر تمام فضاهاي شهري به نوعي مصرفي شده اند و اين جريان مصرف روزانه تبديل به عامل هويتي جديدي شده است که براي جوانان نقش مهمي دارد. وي بيان کرد: يکي از ويژگي هاي مثبت مال ها اين بيان شده است که براي زنان و جوانان فضاهاي امني را با آزادي هاي محدود ايجاد کرده است به عبارتي اتفاقاتي در فضاهاي باز باعث ايجاد ناامني و ترس مي شود که اين احساس در فضاهاي بسته کاهش مي بايد و همچنين سفرهاي درون شهري از جنوب به شمال شهر را کمتر کرده است. چرا که تا پيش از اين تمرکز مال ها در مرکز و شمال بودند ولي در حال حاضر بساري از مراکز تفريحي در جنوب و شرق تهران نيز شکل گرفته است امير ابراهيمي بيان کرد: در سال هاي اخير نه تنها مجتمع هاي خريد افزايش پيدا کرده است بلکه کافه ها و پرديس هاي سينمايي نيز افزايش يافته است ولي براي هيچ کدام برنامه ريزي و تحقيقات اجتماعي صورت نگرفته است و رشد اين مال ها با توجه به نيازهاي مردمي نبوده است، مسلما اين مال ها يکي پس از ديگري تبديل به فضاهاي مرده و عظيمي در وسط شهر مي شوند. بسياري از اين مال ها مرده به دنيا مي آيند و يا توان مقابله با ديگر مال ها ندارند.وي افزود: وجود مال ها در فضاهاي مسکوني، باعث مشکلات گسترده ي ترافيکي و آلودگي هوا مي شوند. سالاري: از پيمانکاران به پروژه مي‌رسيم نه با نياز مردم! در ادامه محمدسالاري رئيس کميسيون شهرسازي و معماري شوراي اسلامي شهر سخنراني کرد. وي به بررسي دلايل شکل گيري مال ها پرداخت: برخي گفتند در دهه ي 80 با افزايش قيمت نفت، نقدينگي در دست مردم افزايش يافت و سرمايه داران کشور به سمت تجاري سازي رفتند و بستر آن هم طرح جامع و طرح تفصيلي فراهم کرده بود، برخي ديگر هم گسترش مال ها را نتيجه ي عدم درآمد پايدار براي اداره ي کلان شهرها بوده است و نتيجه ي ان اين بود که براي اداره ي شهر، دست به فروش شهر زدنند. مدافعان مجتمع هاي چند منظوره بيان دارند که کلان شهر تهران جغرافياي گسترده دارد و لذا سفرهاي درون شهري معضلات مهم ترافيکي و الودگي ايجاد کرده است و با توجه به نياز هاي مردم، ايجاد مجتمع هاي چند منظوره ايرادي ندارد، به طور کلي اشکال اين 400 مال اين است که به طرح تفضيلي فعلي عمل نشده است و پيوست هاي مطالعاتي در حوزه هاي ترافيکي و شهرسازي و فرهنگي نداشته است و بيشتر درآمدزايي براي مالک و سرمايه گذار بوده است. وي در ادامه بيان کرد: مالي که ساخته مي شود محلي نيست و ما در پروژه ها از پيمانکار به پروژه مي رسيم نه از نيازسنجي مردم. با گسترش مال‌ها چه بايد کرد؟ سالاري گفت: براي برون رفت از اين مشکلات بايد در طرح هاي تفصيلي و جامع بازنگري شود و اساسا بايد از طرح هاي جامع بلند مدت عبور کنيم و براي رسيدن به اين هدف نياز به ايجاد دغدعه در عموم مردم و جامعه ي دانشگاهي داريم تا بتوانيم مطالبه کنيم وي در ادامه افزود: در طرح تفصيلي شهرداري تهران مکلف است نسبت به تعيين استقرار فعاليت ها بسته به نياز مردم پاسخگو باشد. در حال حاضر صاحب مال است که تصميم مي گيرد چه کاربري هايي وجود داشته باشد و مال ها انباشته شده از کالاهاي برندي است که در ميان آنها اقتصاد خرد کلا فلج مي شود، درصورتي که شهرداري بايد براساس نياز مردم تعيين کند که در اين محدوده چه کاربري هايي بايد وجود داشته باشند. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد