خطر سیل در تهران را خودمان افزایش دادهایم!
خبرآنلاين/ مهدي زارع نوشت: از اوايل دهه هفتاد ساخت ويلا و برجهاي مسکوني در حاشيه شمالي استان تهران سرعت گرفت. همين اتفاق در مناطق يک تا ٥ و منطقه ٢٢ شهر تهران با خواست طبقه نوسرمايه دار و همراهي شهرداري هاي وقت دنبال شد. جمعيت شهر تهران طي يک دهه با حدود يک ميليون نفر افزايش از هفت ميليون و ۹۰۰ هزار نفر در سال ٨٥ به حدود ٩.٢ ميليون نفر در سال ٩٧ رسيد. رشد جمعيت در پهنه شمالي تهران با رشد طبقه نوسرمايهدار و افزايش تمايل به ساخت ويلا در محدوده ييلاقي شمال تهران از سوي برخي ثروتمندان تهراني و همچنين ساخت خانه، ويلا و برج در محدوده جادهها و دامنههاي سيلخيز، گسلها و دامنههاي فعال از نظر زمينلغزش همراه شد. با رشد جمعيت در تهران، ثروتمندان به اقامت در حومه تهران بويژه شهر لواسان و ساخت ويلا در محدوده زردبند، اوشان، فشم، ميگون و شمشک براي استراحت در زمان تعطيلات علاقهمند شدند. در اين ناحيه، سيلهاي متعدد در محدوده رودخانههاي کن، گلابدره ، ميگون و زردبند رخ داده است که وقوع سيل در دهه ۳۰ و همچنين سيل مرداد٦٦ وفروردين و تير٩٤ نمونههايي از اين وقايع در اين منطقه است. وقوع سيل در کن (شمال غرب تهران)، سيجان (شمال شرق کرج) و همچنين زيرآب در تير٩٤موجب شد سيلهاي منطقه البرز بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد. يکي از دلايل مهم وقوع سيلهاي سالهاي٦٦و ٩٤، ساخت بنا در ناحيه دامنه آبراههها و مخروطافکنههاست که از مقايسه تصوير هوايي ثبت شده در سال ۱۳۳۵ با تصاوير امروزي و نقشه گوگل ميتوان به توسعه ساخت و سازها در اين منطقه طي ۶۰ سال گذشته پي برد. اين تغييرات در هر بارندگي شديد ميتواند به وقوع سيلهاي بعدي منجر شود. اين در حالي است که در ناحيه زردبند هتل پنج ستاره و هفت طبقه در حريم رودخانه احداث شده است. اين ساختمان از اواخر سال ۹۰ در حال احداث بوده و مجوز احداث اوليه آن ۷۰۰۰ متر بوده که مراحل سفتکاري ۱۶ هزار متر بناي آن به پايان رسيده است. اين هتل در حريم يکي از سرشاخههاي رودخانه جاجرود واقع است و از نظر سلامت آب شرب تهران نيز تهديد منابع زيست شهر است. وقتي حريم رودخانه با ساخت بنايي با اين مشخصات مورد تجاوز قرار ميگيرد، زمينه سيلهاي بعدي در اين رودخانه فراهم شده است. امدادرساني در همه مسيرهاي پرتردد در اين ناحيه ييلاقي همواره با سختي و محدوديت همراه است. راه موجود براي تردد در اين منطقه همان مسير قديمي تهران به شمشک است که در دهه دوم سده حاضر (۱۳۱۵ تا ۱۳۲۰) احداث و در پايان دهه ۴۰ با احداث تاسيسات ورزش اسکي و کوهنوردي با جادهاي صعبالعبور به ديزين و ولايت رود (که در حال حاضر معمولا از آبان تا خرداد سال بعد مسدود است) و در نهايت جاده چالوس متصل شده است. در همه روزهاي تعطيل نوروز و آخر هفتهها اگر ديرتر از ساعت ۶ بعدازظهر قصد عبور از اين جاده را داشته باشيد، در ترافيک سنگين ميگون تا گلندوک (لواسان) ساعتها معطل ميشويد؛ البته از سال ۹۲ جاده اوشان به ميگون در حال تعريض است که خود اين مساله موجب ناپايداريهايي جديد بويژه در حد فاصل فشم تا ميگون شده است. با احداث اين همه بنا و هنگام ترافيک سنگين، سانحهاي طبيعي مانند زلزله يا سيل هم رخ دهد. پرسش اين است که در چنين شرايطي، امدادرساني و تردد در اين جاده چگونه ممکن خواهد بود. بدون ترديد بجز تردد با بالگرد نميتوان از وسيلهاي ديگر براي انتقال مصدومان کمک گرفت. اين منطقه به دليل جذابيت گردشگري در زمستان، يکي از مهمترين نواحي شمال تهران براي ورزش اسکي است. در سالهاي اخير، بويژه سال ۶۷ و ۸۸، وقوع بهمن موجب تلفات کوهنوردان و ورزشکاران اسکيبازي شد که در حال تردد در اين ناحيه بودند. بسياري از باغداران و کشاورزان و دامداران در منطقه لواسانات و اوشان و شميرانات زمينها و باغهاي ي خود را به افرادي فروختهاند که بابت اين زمينها مبالغ قابل توجهي را پرداخت کردهاند. اين افراد يا منطقه را به قصد تهران يا حاشيههاي ديگر آن ترک کردهاند يا در همان منطقه و محدوده به عنوان سرايدار، نگهبان، کارگر يا کارمندان نوسرمايهدار جديد مشغول کار هستند. آنچه ساکنان دائمي اين نواحي را به فروش زمين و باغهاي خود تشويق کرده، پيشنهاد قيمتهاي بالا براي آنها بوده است؛ زمينهايي که در ناحيه سوهانک، سعدآباد ، کن، حصارک شمشک، ميگون، فشم، اوشان تا لواسان بسرعت به آپارتمان و برج و مرکز خريد تبديل شده اند. با افزايش سريع ريسک سوانح فاجعهبار طبيعي، با افزايش احتمال رخداد تلفات و خسارت زياد در هر زلزله، سيل و زمينلغزش احتمالي بعدي و افزايش ريسک مخاطرات انساني يا به عبارتي آسيبهاي ناشي از حاشيهنشيني مواجه ايم. اين نوع شهرسازي ناپايدار به فاجعه ختم مي شود.