اثرپذیری ۴ استان در صورت فوران دماوند

ايسنا/ از سوي محققان سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني نقشه‌هاي بيست و پنج‌هزارم آتشفشان دماوند به عنوان يک آتشفشان خفته تهيه شده است و به گفته آنها اين نقشه‌ها با رويکرد بررسي مخاطرات تهيه شده است؛ چرا که در صورت فوران دماوند، ۴ استان که يک چهارم جمعيت کشور را در خود جاي داده‌اند، تحت تاثير قرار مي‌گيرند. حميده رشيد، مجري طرح تهيه نقشه‌هاي زمين‌شناسي آتشفشان دماوند در سازمان زمين‌شناسي و اکتشافات معدني در گفت‌وگو با ايسنا با اشاره به اقدامات اين سازمان در زمينه تهيه نقشه‌هاي يکصد هزارم، افزود: تهيه اين نقشه‌ها در اوايل دهه ۸۰ به پايان رسيد و بعد از آن از سوي سازمان زمين‌شناسي تهيه نقشه‌هاي زمين‌شناسي آتشفشان دماوند در دستور کار قرار گرفت. وي تهيه نقشه‌هاي بيست و پنج هزارم آتشفشان دماوند را از اهداف اين پروژه نام برد و يادآور شد: براي اين منظور تحقيقات زيادي از سازمان‌هاي زمين شناسي دنيا آغاز شد تا ببينيم تهيه نقشه‌هاي بيست و پنج هزارم بهتر است يا پنجاه هزارم که در نهايت تهيه نقشه‌هاي بيست و پنج هزارم در دستور کار قرار گرفت. به گفته وي، نقشه‌هاي بيست و پنج هزار نقشه‌هايي هستند که دقت آنها از نقشه‌هاي قبلي بيشتر است و مي‌توان از آنها در کارهاي عمراني استفاده کرد و در زمره نقشه‌هاي کاربردي به شمار مي‌روند. رشيد، با بيان اينکه براي تهيه اين نقشه‌ها اولويت‌هايي در نظر گرفته شد، ادامه داد: با توجه به اينکه دماوند يک آتشفشان خفته است و نه خاموش؛ احتمال مي‌رود که در هر زماني فعال شود؛ از اين رو تهيه نقشه‌هاي اين آتشفشان با اولويت مخاطرات در دستور کار سازمان زمين‌شناسي قرار گرفت. آخرين مطالعات دماوند خفته مربوط به سال ۱۹۶۶ مجري طرح، دقيق‌ترين نقشه‌هاي تهيه شده از دماوند را توسط "آلن باخ" سوئيسي مربوط به سال ۱۹۶۶ دانست و خاطر نشان کرد: اين نقشه‌ها در قالب تز دکتري وي تهيه شد و نقشه‌هاي تهيه شده مربوط به اطراف قله دماوند و نه خود دماوند بوده است و بعد از آن نقشه‌هاي ۲۵۰ هزارم و ۱۰۰ هزارمي که از اين آتشفشان تهيه شد، تحقيقات "آلن باخ" بود و تحقيقات دقيق‌تري بر روي آن انجام نشده است. وي با بيان اينکه در اين پروژه سازمان زمين‌شناسي در صدد تهيه نقشه‌هاي بيست و پنج‌هزارم برآمد، اضافه کرد: براي اين منظور مطالعات اوليه‌اي صورت گرفت؛ ولي در نهايت منجر به انتشار نقشه‌اي نشد. رشيد، آغاز انجام اين مطالعات را از سال ۸۸ ذکر کرد و گفت: در اين مطالعات ما اقدام به تهيه نقشه‌هاي زمين‌شناسي دو منطقه "رينه" و "چاچال" دماوند کرديم. اين دو منطقه بخش عمده‌اي از قله دماوند را در بر مي‌گيرد. به گفته اين محقق حوزه آتشفشان‌شناسي، برداشت صحرايي اين دو نقشه در سال‌هاي ۸۸ و ۸۹ طي ۸ ماموريت انجام شد و با توقف ۵ ساله، در سال‌هاي ۹۵، ۹۶ و ۹۷ با ۶ ماموريت، انجام و برداشت‌هاي اين آتشفشان تکميل شد. وي با تاکيد بر اينکه در سال گذشته عمليات صحرايي تهيه اين نقشه‌ها به پايان رسيد، ادامه داد: براي آتشفشان‌ها حتماً بايد نقشه‌هاي خطر آن تهيه شود و براي تهيه اين نقشه‌ها نياز به نقشه‌هاي زمين‌شناسي پايه داريم و تا اين نقشه‌ها در دسترس نباشد، امکان انجام اقدامات بعدي مهيا نخواهد بود. گسل‌هاي دماوند رشيد، تهيه نقشه زمين‌شناسي را داراي مراحل مختلف "جمع‌آوري اطلاعات اوليه"، "تلفيق داده‌ها با يکديگر"، "مطالعات و برداشت‌هاي صحرايي و آناليز و پروسس اين داده‌ها در آزمايشگاه" و در نهايت "تهيه نقشه" ذکر کرد و افزود: اين نقشه‌ها، حاوي اطلاعاتي در خصوص واحدهاي سنگي، سن آنها، نوع سنگ (رسوبي، دگرگوني و آذرين)، گسل‌ها و چين خوردگي‌ها و پتانسيل‌هاي معدني است. وي در خصوص گسل‌هاي آتشفشان دماوند توضيح داد: دماوند، آتشفشان جوان و تاريخچه فعاليت آن از حدود ۱.۸ ميليون سال تا ۷ هزار و ۳۰۰ سال پيش بوده است؛ از اين رو اين آتشفشان يک آتشفشان جوان به شمار مي‌رود و بر اين اساس گسل خوردگي در آن کم است، چون پيدايش آن به زمان کوتاهي محدود مي‌شود. مجري طرح با بيان اينکه اگر در البرز گسل‌هاي زيادي وجود دارد، به دليل تاريخچه آن است که مربوط به زمان‌هاي بسيار قديمي پرکامبرين و پالئوزوئيک مي‌شود، ادامه داد: ولي دماوند کاملاً جوان است؛ از اين رو گسل‌هاي مشخصي در آتشفشان دماوند نداريم و تنها تعدادي گسل محدود در نقشه داريم که ادامه واحدهاي قديمي‌تر البرز هستند که از اين منطقه عبور مي‌کنند. مطالعات مخاطرات آتشفشان خفته رشيد، با تاکيد بر اينکه اجراي پروژه نقشه‌هاي زمين‌شناسي دماوند، بر اساس استانداردهايي اجرايي شده است، افزود: در اين طرح واحدهاي سنگي را مورد مطالعه قرار داديم و از سوي ديگر از آنجايي که آتشفشان دماوند يک آتشفشان مرکب است و داراي گدازه، مواد آذر آواري و خاکستر است، متوجه شديم که در آخرين فوران، همه سطح دامنه اين آتشفشان با مواد خارج شده از آن پوشانده شده است؛ به گونه‌اي که در دامنه غربي مشاهده کرديم گدازه ۷ هزار ساله همه سطح را پوشانده است. وي اضافه کرد: ما به منظور مطالعات مخاطرات دماوند در مناطقي که امکان برداشت وجود داشت، مانند "دره گزنه" و "يخار" نمونه‌برداي و مورد سن‌سنجي قرار داديم تا بتوانيم دوره بازگشت آتشفشان را همانند دوره بازگشت احتمالي زلزله محاسبه کنيم. بر اساس نتايج اين مطالعات مي‌توانيم پيش‌بيني کنيم که چه زماني احتمال فوران اين آتشفشان وجود دارد. اين مطالعات در پايش‌هاي ما از اين آتشفشان صورت گرفته است. مجري طرح در عين حال خاطر نشان کرد: در مورد دماوند آنچه که مهم است، اين است که ما در منطقه "آب‌اسک" يکسري "ايگنمبريت" هايي را مشاهده کرديم. ايگنمبريت‌ها توپ‌هاي جوش خورده‌اي هستند که در زمان فوران آتشفشان، حرارت بسيار زيادي دارند و مي‌توانند موجب مرگ و مير بالايي شوند. وي اضافه کرد: اين امر براي ما مهم است که آيا به غير از منطقه "آب اسک" اين مواد در ساير مناطق وجود دارند يا خير. رشيد در پاسخ به اين سوال که در صورت فوران آتشفشان دماوند کدام استان‌ها تحت تاثير قرار مي‌گيرند، با بيان اينکه در اين زمينه مطالعات زيادي انجام نشده است، اظهار کرد: مطالعاتي که پژوهشگران کشور در زمينه جهت بادهاي اين منطقه انجام داده‌اند، نشان مي‌دهد که بيشتر جهت باد در اين منطقه به سمت شرق است و آتشفشان دماوند در صورت فوران، کمتر استان تهران را تحت تاثير قرار مي‌دهد و بيشتر استان‌هاي مازندران و گيلان تحت تاثير قرار مي‌گيرند. علت مهم بودن تهيه نقشه‌هاي آتشفشاني اين محقق سازمان زمين‌شناسي با بيان اينکه علاوه بر تهيه نقشه‌هاي آتشفشان دماوند، تهيه نقشه‌هاي آتشفشان‌هاي سبلان و تفتان از طريق بخش خصوصي پيگيري مي‌شود، گفت: نقشه‌هاي آتشفشان تفتان در مراحل نهايي چاپ است، ولي درمورد نقشه‌هاي آتشفشان سبلان علي‌رغم گذشت ۱۰ سال هنوز نتوانستيم نقشه‌اي از آنها دريافت کنيم. وي با بيان اينکه تهيه نقشه آتشفشان بزمان به علت دور بودن از مراکز جمعيتي در اولويت قرار ندارد، يادآور شد: آتشفشان دماوند به دليل قرار گرفتن در حد فاصل استان‌هاي تهران، البرز، سمنان و مازندران، در صورت فوران مي‌تواند اين محدوده با حدود ۲۰ ميليون جمعيت را تحت تاثير قرار دهد و زندگي يک چهارم جمعيت ايران را مختل کند. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد