فقط ۳۶ درصد حریم رودخانه‌های کشور تعیین شده است

ايرنا/ رئيس کارگروه محيط زيست هيات ملي ويژه گزارش سيلاب گفت: در ۴۵ سال گذشته فقط ۳۶ درصد حريم رودخانه‌هاي کشور تعيين شده که اين مساله يکي از عوامل دامن زدن به بروز سيلاب در کشور بوده است. رضا مکنون روز جمعه افزود: ايران کشوري سيل‌خيز است و انواع حوادث طبيعي در آن رخ مي‌دهد از اين رو همواره در معرض خسارات فراوان قرار دارد، مثلا در سيل اخير حدود ۳۰ ميليارد تومان خسارت به بار آمد که بررسي‌ها نشان مي‌دهد يکي از دلايل اصلي اين خرابي‌ها تصرف بستر و حريم رودخانه‌ها بوده بنابراين تعيين حريم، امري الزامي است. وي اظهار داشت: اگر وزارت نيرو با برنامه‌ريزي اقدام به تعيين حريم و کدگذاري رودخانه‌هاي ايران کند به نظر هزينه آن حدود ۲۰ ميليارد تومان مي‌شود در حالي که در ۴۵ سال گذشته فقط ۳۶ درصد از حريم رودخانه‌هاي کشور تعيين شده است اين يعني اينکه هنوز کار را در مرحله اول نيز تمام نکرده‌ايم، مثلا حريم درياي خزر را مشخص کرده‌اند و اينکه فرد يا نهادي گوش نمي‌کند مساله ديگري است. حال اگر حريم ۱۵۰ متر را براي رودخانه‌ها روشن کرده بوديم شرايط فرق مي‌کرد چون در اين شرايط اگر فرد يا نهادي از آن تجاوز و بخواهد ريسک کند تمام مسئوليت‌ها بر عهده خودش خواهد بود و دولت ديگر موظف به پرداخت خسارت نمي‌شود. مکنون با اشاره به اينکه سيل امسال درس خوبي به ما داد، گفت: در فرايند اين سيل متوجه شديم انسجام و هماهنگي لازم بين دستگاه‌ها وجود ندارد، مثلا هواشناسي وضعيت را اعلام کرد اما مديران اجرايي استان‌ها توجه نکرده و دريچه‌هاي سد را به موقع باز نکردند و وقتي کار از کار گذشته بود و در لحظه آخر وارد عمل شدند، مديريت سيل اين‌طور نمي‌شود که تا لحظه آخر صبر کنيم در حالي که راحت مي‌شد سيل را مديريت کرد، با توجه به پيش‌بيني‌هاي صورت گرفته مسئولان استاني مي‌توانستند از قبل مزرعه‌اي را مثلا در اهواز در نظر بگيرند که زمان سيل آب را به داخل آن هدايت و پخش کند اما اين کار نشد؛ بنابراين فهميديم که ارتباطات بين سازمان‌ها بسيار مهم است و بايد زنجيروار با هم کار کنند که ما در اين زمينه ضعيف هستيم. عضو هيات علمي دانشگاه صنعتي اميرکبير افزود: شروع سيل از آسمان است که دست ما نيست از وقتي که بارش شروع مي‌شود تا به زمين برسد عوامل زيادي در روند آن دخيل هستند مثلا در بالادست جنگل‌ها سرعت سيل را مي‌گيرند ولي ما جنگل‌ها را در ارتفاعات نابود کرديم بنابراين سرعت سيل بيشتر شد، در پايين‌دست با هدف کنترل کم‌آبي و سيل سدسازي کرديم و به گمان خودمان اگر سد باشد ديگر سيل نخواهد آمد اما فهميديم که اشتباه مي‌کرديم چون تا ابد سيل مي‌آيد پس ما بايد مديريت حادثه را قوي کنيم. وي تاکيد کرد: در اين ميان مديريت سيل بسيار حائز اهميت است و بايد ريسک را مديريت کنيم، قبلا در دانشگاه‌ها مي‌گفتند که اول کنترل سيل بعد مديريت سيل، اما اکنون مي‌گوييم مديريت يکپارچه سيل، يعني نه بالادست بايد کاري کنيم که سيل را بدتر کند نه در خود سد کاري انجام دهيم و بگذاريم حالت طبيعي خود را طي کند. مديريت سد يکي از کارهاي کليدي است در واقع تمام مديريت، در مديريت ريسک خلاصه شده است. مکنون در ادامه به رسوب و تاثير آن در بروز سيل اشاره کرد و گفت: مثلا قرار بود پلي که ساخته مي‌شود دهانه ۶ متري داشته باشد تا آب رها شده به راحتي از آن عبور کند، آمديم پل را ساختيم و بعد به حال خود رها کرديم بنابراين به مرور، رسوب دهانه را پر کرد و ۶ متر به ۳ متر کاهش يافت که اين ميزان ورودي، توان تحمل آن حجم آب را نداشت و در نهايت سيل به راه افتاد، بنابراين مديريت اينطور نيست که مثلا سازه‌اي را بسازيم و بعد به حال خود رها کنيم. وي به شرايط توپوگرافي کشور اشاره کرد و افزود: بسياري از نقاط کشور به طور طبيعي سيل‌گير است، به عنوان مثال آق قلا منطقه‌اي سيل‌گير است و به آن «سيلاب خور» گفته مي‌شود يا در لرستان منطقه‌اي به نام سيلاخور وجود دارد که اسم واقعي آن سيلاب‌خور بوده است حالا آمديم اسم مناطق را تغيير داديم و ساختمان ساختيم و فکر کرديم که ماهيت اصلي آن را هم عوض کرده‌ايم در حالي که اينطور نيست، به محض اينکه سيل رخ دهد ابتدا همان منطقه را از بين مي‌برد چون طبيعت راه خودش را مي‌داند، مانند سيل شيراز که به راه افتاد چون در بستر رودخانه جاده ساخته بوديم. رئيس کارگروه محيط زيست هيات ملي ويژه گزارش سيلاب تاکيد کرد: با اين حساب کاملا پيداست که دخل و تصرف ما در طبيعت با شناخت کامل نبوده است الان بهترين فرصت است تا آن را بهتر بشناسيم و تجربيات دنيا را ببينيم و اينکه کدام يک از آنها به درد ايران مي‌خورد، بايد براي ۱۰ سال آينده برنامه‌ريزي کنيم، تهيه گزارش سيل ۶ ماهه تمام مي‌شود اما بايد توصيه‌نامه‌هايي داشته باشد که تا ۱۰ سال آينده به کار آيد و دانشگاه‌ها و مراکز مسئول بدانند که چگونه بايد هماهنگي کنند و اطلاعات بيشتري به دست آورند تا خسارت کمتري متوجه کشور شود. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد