وزارت علوم: حذف نیمسال تحصیلی بدون احتساب سنوات مجاز شد

علي خاکي صديق درباره آغاز آموزش حضوري دانشگاه‌ها و برنامه‌هاي وزارت علوم در صورت ادامه تعطيلي آموزش‌هاي حضوري دانشگاه‌ها گفت: تصميم نهايي آغاز کلاس‌هاي حضوري دانشگاه‌ها برعهده ستاد ملي کرونا است هر زمان اين ستاد اعلام کند ما موظف به اجراي آن هستيم.

وي ادامه داد: در صورتي که آغاز کلاس‌هاي حضوري دانشجويان به صلاحديد آن ستاد به تعويق افتد معاونت آموزشي وزارت علوم بايد برنامه‌هايي جايگزين داشته باشد که دانشجويان حداقل ضرر را از اين تأخير داشته باشند.

معاون آموزشي وزير علوم گفت: اين برنامه‌ها در بخشنامه‌اي به دانشگاه‌ها ابلاغ شد.

متن کامل اين بخشنامه به شرح زير است:

با شيوع ويروس کرونا در جهان به دليل سرعت بالاي انتقال آن با گذشت زماني کوتاه، بسياري از کشورها سياست تعطيلي تمام مقاطع تحصيلي و مؤسسات آموزشي را در اولويت برنامه‌هاي مبارزه با شيوع بيماري قرار دادند.

بنابر آمار دريافت شده از وبگاه يونسکو در ۹ فروردين ماه ۱۳۹۹، ۱۶۵ کشور تعطيلي سراسري مؤسسات آموزشي را در دستور کار قرار داده اند که اين تعداد، آموزش بيش از ۵.۱ ميليارد فراگير را براي تحصيل در همه مقاطع آموزشي شامل مي‌شود.

در ايران نيز بر اساس سياست ستاد ملي مبارزه با کرونا، از نخستين روزهاي اسفندماه ۱۳۹۸ تا اطلاع ثانوي در سال ۹۹ تعطيلي سراسري همه آموزش‌هاي حضوري اعلام شد.

معاونت آموزشي وزارت علوم، براي به حداقل رساندن آسيب‌هاي ناشي از تعطيلي آموزش حضوري، سياست‌هاي عملياتي اتخاذ و اقداماتي در اين راستا صورت گرفت که در گزارش جايگزيني آموزش الکترونيکي به جاي آموزش حضوري در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي وابسته به وزارت علوم به تاريخ ۲۶ اسفند ۱۳۹۸ مشروح آن آورده شده است.

در مستند حاضر، نکات، پيشنهادات و شيوه‌هايي در زمينه کاستن از آسيب‌هاي ناشي از تعطيلي آموزش حضوري در دانشگاه‌ها ارائه شده است. برخي از اصول و قواعد کليدي که بايد در ادامه فعاليت‌هاي آموزشي در نيمسال جاري در نظر گرفته شوند به شرح زير است:

ستاد ملي کرونا تنها مرجع تعيين کننده زمان و ادامه تعطيلي يا آغاز آموزش حضوري دانشگاه‌ها

۱- هرگونه سياست کلان در مورد تعيين زمان و ادامه تعطيلي يا آغاز آموزش حضوري در مؤسسات آموزشي و دانشگاه‌ها با ستاد ملّي مبارزه با کرونا است و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي وابسته به وزارت علوم، تابع آن سياست خواهند بود. درهرصورت، نيمسال دوم تحصيلي ۱۳۹۹-۱۳۹۸ جزو دوره تحصيلي فعال دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي کشور محسوب مي‌شود و به دليل لزوم تسلسل ورود دانشجويان جديد در مهرماه ۱۳۹۹و نيز لزوم دانش آموختگي برخي دانشجويان شاغل به تحصيل در آخرين نيمسال تحصيلي خود در نيمسال جاري، الزام اتمام نيمسال دوم ۱۳۹۹-۱۳۹۸ امر محرز و قطعي است.

۲- با توجه به تنوع زيرنظام‌هاي آموزشي و وجود تفاوت در سطوح مختلف دانشگاه‌ها ومؤسسات آموزش عالي از نظر زيرساخت‌هاي فناوري ارتباطات و اطلاعات، سابقه در آموزش و آموزش‌هاي غيرحضوري، حضور اعضاي هيئت علمي مجرب و آماده براي ورود در عرصه‌هاي نوين آموزش‌هاي غيرحضوري، موقعيت مکاني دانشگاه از نظر همه گيري بيماري، تعداد و تنوع جمعيت دانشجويي، امکانات خوابگاهي و رفاهي، ارائه راه حل واحد براي همه دانشگاه‌ها ومؤسسات آموزش عالي ناممکن و غير ضروري است.

از اين رو دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي مي‌توانند در چارچوب سياست کلان ملّي، راهکارهاي خود را براي حل مشکل و برون رفت از بحران در چارچوب مقررات آموزشي و باتوجه به مطالب و راهکارهاي ارائه شده در اين سند را طراحي و اجرا کنند. هدف اصلي به حداقل رساندن مشکلات فعلي و آتي و آسيب‌هاي ناشي از تعطيلي آموزش حضوري در نيمسال جاري است.

۳- بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد که در دانشگاه‌هاي پيش‌رو دنيا، آموزش الکترونيکي محوريت اصلي برنامه‌هاي آموزش غير حضوري راداشته است. با توجه به زيرساخت‌هاي مناسب و دانش فني موجود در زمينه آموزش‌هاي الکترونيکي در بسياري از دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي کشور، اين شيوه جايگزين آموزش بايد رويه قالب دانشگاه‌ها در تصميم گيري براي تداوم و اتمام نيمسال جاري باشد.

۴- در صورت برخورد فعال وزارت علوم و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي، تهديد کوويد ۱۹ مي‌تواند تبديل به فرصتي بي نظير براي تحول در آموزش کشور و تقويت زيرساخت‌ها براي ارائه آموزش‌هاي متنوع غير حضوري و بالا بردن سطح تاب آوري نظام آموزش عالي کشور در مواجه با شرايط مشابه احتمالي در آينده شود.

نظر به احتمال تداوم وضعيت فوق العاده ناشي از همه گيريِ ويروس کرونا در کشور با اعتنا و تأکيد بر اصول چهارگانه بالا، موارد زير با هدف تسهيل تداوم فرآيند آموزش در عين حفظ کيفيت آموزشي، مورد نظر است. به منظور کمک به تحقق اين هدف، لازم است تاانعطاف مورد نياز در مقررات تحصيلي که براي شرايط متعارف وضع شده است در نظر گرفته شوند. اين موارد به شکل استثنايي و ويژه نيمسال دوم ۱۳۹۹-۱۳۹۸ است و تسري آن به نيمسال‌هاي بعدي مطلقاً مجاز نيست.

ملاحظه موارد قابل انعطافي که در اينجا ارائه شده است کمک خواهد کرد تا دانشجويان دوره‌هاي مختلف تحصيلي با فراغ بال بيشتري قادر باشند تا خود را با شرايط جديد تحصيل وفق دهند و پيشرفت تحصيلي آنان بر اساس ميزان کوشش و ممارست شخصي آنها، مشابه وضعيت شرايط پيش از بحران قرار بگيرد. بر اساس اين رهنمودها انتظار مي‌رود که آموزش در نيمسال دوم ۱۳۹۹-۱۳۹۸ در همه دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي کشور با حفظ چارچوب‌هاي کلي و کيفيت مورد انتظار و با توجه به موارد زير ادامه يابد و به پايان برسد.

آموزش الکترونيکي بدون محدوديت براي تمام دروس مجاز شد

۱- دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي مبناي به پايان بردن نيمسال جاري را اتّکاي حداکثري بر آموزش‌هاي الکترونيکي قرار دهند. آموزش الکترونيکي در نيمسال دوم ۱۳۹۹-۱۳۹۸ براي همه دروس شامل کليه دروس عمومي و اختصاصي و در همه مقاطع تحصيلي بدون محدوديت و با مديريت دانشگاه مجاز است.

برگزاري جلسات ترکيبي حضوري و غيرحضوري با تأييد دانشگاه مجاز شد

۲- به منظور ارائه سرفصل‌ها، برگزاري همه جلسات دروس نظري، به صورت غيرحضوري با اولويت آموزش به شيوه الکترونيکي مجاز است. با تشخيص معاون آموزشي و تحصيلات تکميلي دانشگاه، ترکيبي از جلسات حضوري وغيرحضوري نيز مجاز است و در صورت ضرورت، برگزاري کلاس‌ها به صورت «فشرده» به شرط حفظ ۱۶ جلسه کلاس برگزار شده، در شوراي آموزش هر دانشگاه قابل بررسي و تصويب است.

انتقال دروس ناتمام به نيمسال بعدي مجاز شد

۳- در مواردي که به هر دليل برگزاري جلسات و اتمام يک يا چند درس در نيمسال جاري امکانپذير نباشد، برگزاري کلاس‌ها تا تکميل طرح درس به تشخيص استاد درس و تأييد گروه آموزشي، اضافه برسقف واحدهاي هر ترم به نيمسال بعدي قابل انتقال است؛ ضمن اينکه دانشگاه‌ها بايد ملاحظه مشکلاتي که دراين صورت در تنظيمات نيمسال بعد ايجاد خواهد شد را در نظر داشته باشند.

حذف کامل واحدهاي درسي نيمسال جاري مجاز شد

۴- حذف يک يا چند درس، بي توجه به لزوم رعايت حداقل واحدهاي انتخابي در هر نيمسال، و يا حذف کامل واحدهاي درسي نيمسال در صورت تقاضاي دانشجو مجازاست و نيمسال حذف شده جزو سنوات تحصيل دانشجو محسوب نمي‌شود.

مديريت زمانبندي براي کاهش آسيب در آموزش دانشجويان

۵- به دليل محدوديت‌هاي متصور در پوشش کامل امکانات آموزشي و دانشجويي و فرهنگي همه دانشگاه‌ها درصورت انبساط زماني نيمسال جاري تا فصل تابستان، و نيز ضرورت برگزاري بازه تابستاني مستقل از نيمسال جاري، دانشگاه‌ها بايد زمانبندي نيمسال جاري را با لحاظ دروس عملي و کارورزي به نحوي مديريت کنند که اولاً بازه تابستاني آموزش به ويژه براي دانشجوياني که با احتساب آن بازه، فارغ التحصيل مي‌شوند لطمه نبيند و ثانياً با تداخل برنامه نيمسال با بازه تابستان، کيفيت آموزش دانشجويان در دروس نيمسال جاري با آسيب يا اختلال مواجه نشود.

۶- انبساط زماني نيمسال جاري بايد با لحاظ عوامل اثرگذاري چون آزمون‌هاي سراسري و تحصيلات تکميلي و مشکلات پديد آمده در نتيجه گرماي هوامديريت شود.

ارائه دروس حذف شده نيمسال جاري، در تابستان مجاز شد

۷- برگزاري بازه تابستاني، براي ارائه دروس کارگاهي و آزمايشگاهي، دروس ناتمام و يا دروس حذف شده نيمسال جاري مجاز است.

افزايش يک نيمسال به سقف سنوات دانشجويان مجاز شد

۸- در صورت لزوم با تشخيص معاونت آموزشي و تحصيلات تکميلي، افزايش يک نيمسال به سقف سنوات دانشجوياني که به دليل حذف واحدهاي درسي يا عدم امکان برخورداري از کلاس‌هاي حضوري ياغيرحضوري و برگزار نشدن جلسه دفاع از پايان نامه و رساله با کمبود سنوات مجاز مواجه شده اند، مجازاست.

مرجع تصميم گيري درباره تعداد مجاز غيبت دانشجويان در کلاس‌هاي مجازي

۹- در مورد تعداد غيبت مجاز دانشجو در کلاس‌هاي دروس الکترونيکي برخط يا کلاس‌هاي حضوري درشوراي آموزشي دانشگاه تصميم گيري شود تا غيبت بيش از حد مجاز کنوني در مقررات تحصيلي، براي جلسات حضوري يا الکترونيکي / غير حضوري، موجب حذف درس و جلوگيري از شرکت دانشجو در جلسه امتحان پايان دوره نشود.

امکان برخورداري از دروس معرفي به استاد تا دو برابر قابل افزايش است

۱۰- در صورتي که محدوديت‌هاي زماني و مکاني حاکم بر نيمسال جاري فراغت از تحصيل دانشجوياني را با تأخير مواجه سازد، به جبران فرصت از دست رفته امکان برخورداري از دروس معرفي به استاد تا دو برابرقابل افزايش است.

تعويق زمان پايان نيمسال تحصيلي جاري امکان پذير شد

۱۱- تعويق زمان يا بازه زماني پايان نيمسال جاري تحصيلي، حسب مقتضيات و امکانات به تشخيص دانشگاه يا مؤسسه آموزش عالي، امکان پذير است.

استفاده از امکانات آموزشي دانشگاه محل زندگي

۱۲- با توجه به عدم امکان جابه جايي تعدادي از دانشجويان براي استفاده از امکانات آموزش حضوري يا غيرحضوري دانشگاه مبدأ، اين عده از دانشجويان با اطلاع و موافقت دانشگاه يا مؤسسه آموزش عالي مبدأ مي‌توانند از امکانات آموزشي دانشگاه‌هاي محل زندگي يا استقرار خود به عنوان دانشجوي مهمان آزاد استفاده کنند. درهمين ارتباط از تمامي دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي مقصد و مبدأ انتظار مي‌رود که در صورت امکان، به تشخيص معاون آموزشي دانشگاه، همکاري و مساعدت لازم را با اين عده از دانشجويان معمول دارند.

نحوه معافيت جريمه آموزشي دانشجويان

۱۳- به دليل بروز مشکلات مالي در اقتصاد خانواده‌ها، در نيمسال جاري، موارد مشمول جريمه دانشجوياني که در شرايط متعارف تحصيل از مقررات آموزشي تخطي کرده اند، با مجوز هيئت امنا معاف در نظر گرفته شود.

امکان ثبت نمره دانشجويان در بازه تابستان

۱۴- امکان ثبت و ورود نمره دانشجويان در دروس نيمسال جاري در بازه تابستان و در نيمسال آتي ۱۴۰۰-۱۳۹۹ با موافقت معاونت آموزشي و تحصيلات تکميلي امکان پذير است. موضوع سقف و کف واحدهاي مجاز دانشجو براي انتخاب پس از اين نيمسال بر اساس معدل نيمسال جاري به نحوي مديريت شود که دانشجو با کمترين آسيب مواجه شود.

حذف نيمسال تحصيلي بدون احتساب در سنوات به درخواست دانشجو مجاز شد

۱۵ - اگر به تشخيص دانشگاه شرکت دانشجويان در يک يا چند درس در کلاس‌هاي الکترونيکي مقدور نباشد، روند تحصيل دانشجو به نحوي هدايت شود که نيمسال تحصيلي وي بدون احتساب در سنوات و به درخواست دانشجوحذف شود.

حضور کيفي اساتيد در کلاس‌هاي الکترونيکي

۱۶- موضوع حضور فيزيکي يا الکترونيکي (برخط -برون خط) اعضاي هيئت علمي در کلاس‌هاي درس به روش مورد وثوق هر دانشگاه به نحوي مديريت شود که کيفيت آموزش لطمه نبيند و سرفصل‌هاي برنامه درسي پوشش داده شود.

برگزاري کلاس‌هاي عملي در تابستان

۱۷- با تشخيص معاون آموزشي، جلسات دروس عملي مي‌تواند به صورت فشرده برگزار شود. همچنين براي دروس عملي، دانشگاه مي‌تواند با اختيار خود کلاس‌ها را در تابستان يا نيمسال اول ۱۴۰۰-۱۳۹۹ برگزار کند و نمره به نيمسال جاري انتقال يابد و ثبت شود.

برگزاري امتحانات به صورت حضوري

۱۸- در صورت استمرار وضعيت ويژه در کشور يا برخي مناطق، کليه کلاس‌ها به روش الکترونيکي / غيرحضوري برگزار و امتحان پاياني به شکل حضوري انجام شود. در اين صورت، دانشجو مي‌تواند با نظر موافق دانشگاه مبدأ، مشروط به موافقت دانشگاه محل زندگي خود يا دانشگاه مقصد، به شکل حضوري، امتحان خود را در دانشگاه مقصد بدهد و نمره براي ثبت در کارنامه، توسط دانشگاه مقصد به دانشگاه مبدأ ارسال شود.

مهماني دانشجويان در دانشگاه‌هاي محل زندگي به جز در دانشگاه‌هاي تهران مجاز شد

۱۹- مهماني دانشجويان به دانشگاه‌هاي محل زندگي خانواده آنان، به جز درخواست مهماني به دانشگاه‌هاي مستقر در شهر تهران، و دربازه زماني که دانشگاه‌ها تعيين خواهند کرد و اطلاع رساني مي‌کنند، مجازاست. در صورت تأييد درخواست دانشجو توسط دانشگاه مبدأ، دانشگاه مقصد در حد مقدورات با درخواست‌ها موافقت کند.

شرايط برگزاري جلسات دفاع

۲۰ - همان طور که در نامه ۳۴۹۶۵۷ تاريخ ۲۴ اسفندماه ۱۳۹۸ تأکيد شده بود، آن دسته از دانشجويان تحصيلات تکميلي که پيش از بروز وضعيت فعلي، به تأييد استاد راهنما آمادگي دفاع داشته اند، اما به دليل محدوديت‌هاي ناشي از شيوع بيماري، جلسه دفاع آنها برگزار نشده است، با عنايت به اهميت و حساسيت تاريخ دانش آموختگي بايد در اسرع وقت به روش الکترونيکي، حضوري يا نيمه حضوري با مراعات همه شروط و ضوابط برگزاري جلسه دفاع، تحت نظارت معاونت آموزشي و تحصيلات تکميلي دانشگاه، اقدام شود.