برگزیده

به مناسبت روز جهانی سالمندان؛ برنامه دولت برای ۳۰ میلیونی شدن تعداد سالمندان چیست؟

باشگاه خبرنگاران

بروزرسانی 1399/07/10 - 12:36

به مناسبت روز جهانی سالمندان؛ برنامه دولت برای ۳۰ میلیونی شدن تعداد سالمندان چیست؟

باشگاه خبرنگاران/ هرچه پيش مي‌رويم جمعيت کشور به سمت پيري و سالمندي در حرکت است طبق پيش بيني‌هاي صورت گرفته در سال ۲۰۵۰، ۳۰ ميليون نفر از اين جمعيت را سالمندان تشکيل مي‌دهند.

پيري يا سالمندي به عنوان آخرين دوره زندگي انسان پيوسته مورد توجه متفکران علوم انساني و زيست شناسي قرار داشته است. اين دوره از زندگي که معمولاً با بالا رفتن سن براي اشخاص مطرح مي‌شود، در بسياري موارد مسائلي، چون ضعف قواي جسماني، تنهايي، از کار افتادگي، معلوليت، بيماري و احتمالاً بي سرپرستي و فقر و تنگ دستي را همراه خود دارد.
سن سالمندي در کشور‌هاي کمتر توسعه يافته ۵۵ سالگي و در کشور‌هاي در حال توسعه که معيار سازمان بهداشت جهاني است ۶۰ سالگي و در کشور‌هاي توسعه يافته ۶۵ سال در نظر گرفته شده است.
بر اساس گزارشات منتشر شده از سازمان ملل تا سال ۲۰۸۰ در حدود ۸۰ درصد از جمعيت سالمند جهان در کشور‌هاي در حال توسعه زندگي مي‌کنند. شناخت نياز‌ها و مشکلات اين جمعيت و تلاش در جهت مرتفع ساختن آن علاوه بر چتر حمايتي که بر سر سالمندان و خانواده‌هاي آنان قرار مي‌دخد، ارزش افزوده چشمگير هم در اقتصاد به همراه خواهد داشت.
جمعيت سالمندان در ايران در سال ۱۳۶۵، ۵ درصد جمعيت کشور بود و در سال ۹۷، به ۱۰ درصد جمعيت کشور رسيد و سال ۱۴۲۱، مجدد جمعيت سالمند ايران ۲ برابر مي‌شود و در سال ۱۴۳۵، جمعيت سالمندي از ۳۳ درصد عبور مي‌کند. هم شتاب رشد و هم درصد اين جمعيت سالمند به شدت در حال افزايش است که در جهان اين سرعت کم نظير است.

قبل از پيروزي انقلاب سن اميد به زندگي حدود ۵۷ سال بود، اما در سال ۹۵ اميد به زندگي، ۷۵ سال و سن بازنشستگي حدود ۵۵ سال شده است و سالمندان حدود ۲۰ تا ۳۰ سال بعد از بازنشستگي عمر مي‌کنند و آمار کارمندان و کارگران و کساني که تحت پوشش بيمه‌ها هستند، بسيار افزايش يافته است، پس در آينده تعداد افراد بازنشسته‌اي که حقوق بازنشستگي مي‌گيرند، افزايش مي‌يابد.
سالمندان مشکلات زيادي دارند؛ سالمندان تنها زندگي مي‌کنند، منبع درآمد مستقل ندارد و ميزان درآمد پائين است، بيماري‌هاي جسمي دارند، مشکل در انجام فعاليت‌هاي روزانه دارند، نيازمند حمايت عاطفي و انواع حمايت‌هاي اجتماعي هستند، با فضاي امروزي آشنايي ندارند و حاشيه‌اي شده‌اند (شکل گيري انزواي اجتماعي در بين سالمندان به علت ويژگي‌هاي تحميلي زندگي امروزي) و وجود مشکل براي گذران اوقات فراغت و بيهودگي و عدم بهره وري مناسب از عمر و زمان از جمله مشکلات سالمندان است.
اما هرچه پيش مي‌رويم جمعيت کشور به سمت پيري و سالمندي در حرکت است طبق پيش بيني‌ها صورت گرفته در سال ۲۰۵۰ جمعيت ايران ۹۰ ميليون نفر مي‌شود و ۳۰ ميليون نفر از اين جمعيت را سالمندان تشکيل مي‌دهند و هنگامي که جامعه سالخورده مي‌شود نيازمند خدمات بيشتري است و سياست جامعه بايد به صورتي باشد که بدانيم ۳۰ سال آينده چه کمک‌هايي مي‌توانيم به اين گروه کنيم.

دلايل سالمندي جمعيت ايران چيست؟
مشفق استاد جمعيت شناسي در خصوص دلايل سالمندي جمعيت ايران گفت: سالمندي همان انباشتگي و افزايش مستمر و مداوم جمعيت در سنين ۶۰ و ۶۵ سال به بالا است و اين اتفاق چرا مي افتد؟ به سه دليل؛ دليل اول بحث افزايش اميد به زندگي است. هر چه اميد به زندگي و طول عمر افراد بيشتر افزايش پيدا کند ماندگاريشان در سن سالمندي هم افزايش پيدا مي کند و وقتي ماندگاري بيشتر مي شود، تعداد افزايش پيدا مي کند و درصد افزايش پيدا مي کند. عامل دوم اين است که در واقع باروري کاهش مستمر در رسيدن به زير حد جانشيني است. يعني هر چه باروري در کشوري با سرعتي بيشتر کاهش پيدا کند و به سنين پايين تر برسد سرعت ورود آن کشور به دوره سالمندي بيشتر مي شود. عامل سومي که در سالمندي جمعيت تاثير دارد در واقع انباشتگي سني است که در کشور ما رخ داد. يک افزايش ناگهاني در جمعيت داشتيم که الان انباشتگي آنها در سنين جواني است و يک دهه و دو دهه ديگر در سنين ميانسالي است و بعد اين انباشتگي جمعيتي به دوره سالمندي ورود پيدا مي کند.
اين استاد جمعيت شناسي با اشاره به اينکه زماني سالمندي به يک مساله تبديل مي شود که افراد سالمند بيمار و يا معلول شوند، افزود: اين معلوليت ها مي تواند آزار دهنده باشد. اين معلولايت ها به دليل سبک زندگي است و سبک زندگي هم به سبک تغذيه و فعاليت هاي فيزيکي و فعاليت هاي اقتصادي اجتماعي و کاري بستگي دارد. يعني شما بايد کاري کنيد که افراد سالم پير شوند و سالمند پير شدن سبب مي شود مسائل و مشکلات آنها کمتر شود.
مشفق با بيان اينکه مساله بعدي، امنيت سالمندي است، تصريح کرد: ما فکر مي کنيم سالمندان در خانواده و در محيط خانواده احساس امنيت مي کنند هر چه احساس امنيت بيشتر باشد مسائل و مشکلات سالمندي کمتر مي شود و اين امنيت از طريق اين که ما تبعيض سني را در زمينه کار، خانواده و در فرهنگمان عليه سالمندان کاهش دهيم سبب مي شود جايگاه و منزلت سالمندان حفظ شود. اين فرهنگ بايد در کشور رواج پيدا کند که فردي که بازنشسته شد نبايد به کسي تبديل شود که چيزي نمي داند و اعتبار و جايگاه ديگر ندارد چون کار وي هويت وي است و در دوره سالمندي بايد براي بازنشستگان حاميان خوبي باشند و آنها را با حقوق اندک رها نکنند. بنابراين دولت با ناديده گرفتن بحث سالمندان سبب مي شود مسائل و مشکلات سالمندي افزايش پيدا کند. دولت بايد مساله سالمندي را درک کند و اگر ما چشمان خود را بر اين مسائل ببنديم بايد تاوان بسياري از مسائل را در آينده پرداخت کنيم.

براي جامعه‌اي که قرار است پير شود چه برنامه‌هايي داريم؟
حالا که جمعيت کشور به سمت پيري حرکت مي‌کند اگر از همين زمان فکر مناسبي براي آنها نکنيم قطعا در سال هاي نه چندان دور با مشکلات متعدد و بحران هاي جدي روبه رو خواهيم شد.
علامه رئيس دبيرخانه شوراي ملي سالمندان سازمان بهزيستي کشور بيان کرد: بايد براي رفاه سالمندان فکري کرد، تا کي با برنامه‌هاي موجود مي‌شود به وضعيت فعلي سالمندان رسيدگي کرد؟ زيرساخت‌هاي کشور آماده پديده سالمندي ۲۰ تا ۳۰ درصد شده است؟ اگر با همين زيرساخت‌ها در سال‌هاي آينده دچار بحران مي‌شويم، پس تمام مسئولان کشور در سياست گذاري‌هاي سالمندي برنامه‌ريزي کنند.
وي افزود: متن سند ملي سالمندان کشور پس از سال‌ها انتظار در ۳۱ شهريور ماه در دسترس دستگاه‌هاي عضو شوراي ملي سالمندان قرار گرفت، متأسفانه برخي از اختلافاتي که وجود داشت کنار گذاشته شد. اين سند با امضاي رئيس سازمان برنامه و بودجه و رئيس شوراي ملي سالمندان کشور به دستگاه‌هاي مربوطه ابلاغ شد.
رئيس دبيرخانه شوراي ملي سالمندان سازمان بهزيستي کشور گفت: اميدواريم بتوانيم سال ۱۴۰۰ با توجه به محدوديت زماني که وجود دارد برنامه عملياتي اجراي اين سند را آماده کنيم و سال آينده برنامه‌هاي حوزه سالمندي کشور انسجام يابند.
همچنين فراکسيون سالمند در مجلس به راه افتاد، سلمان نژاد دبير اجرايي فراکسيون سالمندان مجلس شوراي اسلامي در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره اهداف اين فراکسيون، گفت: اين فراکسيون مانند بسياري از فراکسيون‌هايي که در مجلس وجود دارد نياز بود چراکه موضوع سالمندان يک موضوع چند بعدي است و اکثر دستگاه‌هاي اجرايي در اين خصوص فعاليت‌هاي مختلفي دارند.
وي با اشاره به اينکه اين فراکسيون ايجاد شد تا به صورت مستقل با دستگاه‌هاي خارج از مجلس در اين حوزه فعاليت کنند، افزود: قوانين در خصوص سالمندان کم است، سهم سالمندان در جمعيت کل کشور ۱۰ درصد است که رقم کمي هم نيست و ناهماهنگي موجود در بين دستگاه‌ها با راه اندازي اين فراکسيون حل خواهد شد. همچنين سالمندان تا امروز متولي خاصي نداشتند.
دبير اجرايي فراکسيون سالمندان مجلس شوراي اسلامي بيان کرد: سندملي سالمندان ايجاد و امسال اين سند به تمامي دستگاه‌ها ابلاغ شد که براي اجراي اين سند نياز به قوانين جديدي است و مجلس با قانون گذاري در اين خصوص مي‌تواند دستگاه‌هاي اجرايي را براي انجام وظايفشان که در اين سند تعريف شده، مجاب کند.
سلمان نژاد با اشاره به اينکه کشور ما کشور جواني است، گفت: با پديده سالمندي به تازگي روبه رو شده ايم بر خلاف کشور‌هاي توسعه يافته که ۱ تا ۱.۵ قرن با اين موضوع درگير هستند ما به تازگي درگير شده ايم اگر دقت کافي در اين مورد داشته باشيم مي‌توانيم در بحث درآمدي، سلامت، معيشت و... سالمندان رسيدگي کنيم.
وي گفت: اين فراکسيون راه اندازي شد تا مجلس با کمک دبيرخانه شوراي ملي سالمندان و دستگاه‌هاي اجرايي اقدامات اصلاحي براي بهبود کيفيت زندگي سالمندان داشته باشد.
حرکت جمعيت به سمت سالمندي بايد براي ما يک چراغ قرمز باشد و برنامه ريزي درستي در اين خصوص انجام شود چراکه اگر با زيرساخت هايي که درحال حاضر موجود است پيش برويم در سال‌هاي آينده قطعا جمعيت سالمند ما شرايط مطلوبي را تجربه نخواهند کرد و زندگي راحتي نخواهند داشت و مشکلات موجود در جامعه فشار مضاعفي بر مشکلات جسماني و روحي آنها در سن بالا خواهد داشت.