قطریها در برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ کسی را شریک نمیکنند/ ایران شریک توریستی همسایه جنوبی!
تسنيم/ در حالي که مدتي است بحث مشارکت جام جهاني ۲۰۲۲ قطر داغ شده، اما بعيد به نظر ميرسد چنين اتفاقي صورت بگيرد. بدون شک بهترين فرصت و بزرگترين اتفاق ورزشي در منطقه خاورميانه برگزاري جام جهاني 2022 فوتبال در قطر است. فرصتي که يک ماه هيجان خالص فوتبال دارد و البته اين هيجان به قبل و بعد از برگزاري جام جهاني هم منتقل ميشود. درست مثل همين روزها که چهار سال مانده به جام جهاني، هيجان آن کشورهاي همسايه را دربرگرفته است. رابطه خوب قطر و ايران هم ميتواند اين هيجان داغ را وارد مرزهاي ايران کند، اما در چه شرايطي اين اتفاق رخ خوهد داد؟ مدتي قبل بود که بحث استفاده از جزيره کيش براي ميزباني جام جهاني به ميان آمد. اينکه قطريها ورزشگاهي را در جزيره کيش بسازند تا بخشي از بازيهاي جام جهاني در کيش برگزار شود يا حتي بحثي به ميان آمد که شايد کمپهاي تمريني در اين جزيره فراهم شود تا تيمهاي حاضر در جام جهاني در کيش اردوي خود را برپا کنند. با اين حال پس از مطرح شدن بحث 48 تيمي شدن جام جهاني 2022 بحث شراکت قطر در برگزاري جام جهاني با کشورهاي منطقه به ميان آمد. نام ايران مطرح شد، اما وقتي کمي موضوع جديتر شد، جاني اينفانتينو از عربستان نام برد. رئيس فيفا اعلام کرد در صورت 48 تيمي شدن جام جهاني ميتواند بخشي از بازيها در عربستان برگزار شود که اين مسئله باعث کمتر شدن تنشهاي ميان دو کشور نيز خواهد شد. با اين حال واکنش قطريها نسبت به اين موضوع بسيار جدي و محکم بود. پاسخ به تمام پيشنهادها و بحثهاي مطرح شده در خصوص شراکت برگزاري مسابقات جام جهاني، «نه» بود. عربستانيها چند وقتي است که به دليل تنشهاي سياسي خود با قطر، به دنبال کشاندن اين تنش در ورزش نيز هستند. مطرح شدن بحث شراکت سعوديها با قطريها براي برگزاري مسابقات جام جهاني نيز به نظر ميرسد با تحرکات سعوديها و در راستاي تبليغات آنها بود. تبليغاتي که اينفانتينو هم در آن شريک شد، اما واکنش قطريها در اين خصوص جالب توجه بود. از آنجايي که قطريها اين تحرکات را سياسي ميدانستند، محمد بن عبدالرحمن آل ثاني، وزير امور خارجه قطر به اين بحثها واکنش نشان داد. او در روز 23 نوامبر (2 آذرماه) در پاسخ به جاني اينفانتينو که بحث شراکت جام جهاني 2022 با عربستان را مطرح کرده بود، گفت: «ما به رهبران عربستان و مردم آنها که براي تماشاي جام جهاني به قطر ميآيند، خوشآمد ميگوييم». همه اين مسائل در حالي مطرح شده که جاني اينفانتينو، رئيس فيفا در حال بررسي 48 تيمي شدن جام جهاني از سال 2022 است تا اولين دوره برگزاري مسابقات جام جهاني با حضور اين تعداد تيم از قطر آغاز شود. اتفاقي که باعث خواهد شد جام جهاني به جاي 64 بازي به 80 بازي برسد و با اين شرايط زيرساختهاي قطريها و تعداد ورزشگاههايي که براي ميزباني از جام جهاني در نظر گرفتهاند، با مشکل مواجه خواهد شد. اين موضوع در مارس سال 2019 در جلسه شوراي فيفا مورد بررسي قرار ميگيرد، اما احتمال به تصويب رسيدن اين موضوع بسيار کم است چرا که پيش از هر چيزي قطريها بايد با اين موضوع موافقت کنند که مخالفت خود را از همين حالا اعلام کردهاند. حتي با وجود اصرارهاي اوليه اينفانتينو براي 48 تيمي شدن جام جهاني 2022 او اخيراً اعلام کرده است که: «در ارتباط تنگاتنگي با قطر هستيم. در صورتي که امکانپذير باشد شايد برخي بازيهاي جام جهاني 2022 در کشورهاي همسايه قطر برگزار شوند. اگر هم امکان چنين کاري نباشد جام جهاني فوقالعادهاي با حضور 32 تيم در قطر خواهيم داشت». در حالي که پاسخ وزير امور خارجه قطر به بحث مطرح شده از سوي اينفانتينو بسيار ديپلماتيک بود، ناصر الخاطر، دبيرکل کميته برگزاري مسابقات جام جهاني 2022 هم در تاريخ 5 دسامبر (14 آذرماه) به شريک نشدن کشورش براي برگزاري جام جهاني تأکيد کرد. ناصر الخاطر در مصاحبهاي که AFP از او منتشر کرد، تأکيد کرده بود: «با هيچ کشوري براي به اشتراک گذاشتن جام جهاني وارد مذاکره نميشويم». اين مسائل در رسانههاي دنيا هم با تحليلهاي بسيار زيادي مواجه شده است. جايي که به رابطه تنشآميز قطر با سه کشور همسايه خود يعني عربستان، امارات و بحرين اشاره شده که آنها با متهم کردن دوحه در حمايت از تروريسم اين تنش را آغاز کردهاند. با اين حال دوحه چنين اتهامي را رد کرده و همين مسئله آنها را بيش از پيش به ايران نزديک کرده است. با اين حال وقتي بحث شراکت جام جهاني 2022 با ايران هم مطرح شده، قطريها اشارهاي به شراکت خود با ايران در برگزاري مسابقات نداشتهاند بلکه آنها تلاش دارند تا از صنعت توريسم ايران هنگام برگزاري مسابقات جام جهاني 2022 استفاده کنند. تا به حال چند جلسه ميان مسئولان عاليرتبه ايران و قطر در خصوص همکاري دو کشور هنگام برگزاري جام جهاني انجام شده است. مسئولان فوتبال دو کشور هم چند بار در اين خصوص جلسه داشتند، اما اين مسائل بيشتر به مسائل خارج از چارچوب مذاکرات فوتبالي دارد که نقش وزرا، سفرا و همچنين مسئولان سياسي ميتواند مؤثر باشد. از طرفي ناصر الخاطر پيش از اين چند بار به ايران سفر کرده است. دبيرکل کميته برگزاري مسابقات جام جهاني 2022 در يکي از سفرهاي خود به ايران حتي در نشست خبري براي توضيح بيشتر درباره جام جهاني شرکت کرد. ناصر الخاطر که 11 شهريورماه 95 در آکادمي ملي فوتبال و در جمع خبرنگاران ايراني حضور داشت، درباره بحث شراکت جام جهاني با ايران به صراحت واکنش نشان داده بود. او در پاسخ به اين سؤال که آيا امکان دارد در صورتي که قطر براي برگزاري بازيهاي جام جهاني 2022 نياز به ورزشگاههاي بيشتري داشته باشد از ايران کمک بگيرد، گفته بود: «نه، ما هرگز بازيها را خارج از قطر برگزار نميکنيم». ناصر الخاطر همچنين با بيان اينکه «کمکي که ايران ميتواند به قطر بکند صعود به جام جهاني است به اين دليل که آنقدر ايرانيها مشتاق فوتبال هستند که من همه جا حضور پرشور آنها را ديدهام». اعلام کرد: «فکر ميکنم صعود ايران به جام جهاني 2022 مهمترين کمکي است که به قطر خواهد شد. اين مسئله از نظر فوتبالي بود، اما از نظر تجاري هم صحبتهايي بين دو دولت صورت گرفته است. ما براي ساختهشدن برخي امکاناتمان به کمکهايي نياز داريم. ما براي تهيه مواد اوليه با مشکل روبهرو هستيم و ايران ميتواند در اين زمينه به دولت قطر کمک کند». هرچند پس از گذشت بيش از دو سال اين همکاريها در حال انجام است و ايران تا به حال همکاريهايي با همسايه جنوبي خود داشته است، اما اين همکاريها در زمان جام جهاني نيز ادامه خواهد داشت. آنچه قطريها هنگام برگزاري جام جهاني 2022 به آن نياز دارند، فراهم کردن شرايطي براي حضور هرچه بهتر هواداران است. علاوه بر اينکه قطريها به هتلهاي بيشتري براي اسکان هواداران نياز دارند، مطمئناً حضور حدوداً يک ماهه هواداران در کشوري مانند قطر که جاذبههاي گردشگري کمي دارد، باعث کاسته شدن جذابيتها براي آنها خواهد شد. مطمئناً قطريها نميتوانند فقط با فراهم کردن شرايطي چون برگزاري کنسرت، نمايش و امکانات ساحلي گردشگران جام جهاني را راضي کنند. از همينرو آنها به دنبال استفاده از کشورهاي همسايه در اين زمينه هستند و بحثي هم که درباره جزيره کيش مطرح شده، بيشتر براي اسکان و استفاده از جاذبههاي گردشگري اين جزيره جنوبي ايران و شمالي قطر است. موضوعي که ناصر الخاطر دو سال پيش هم به آن اشارههايي داشت و گفته بود: «ما هر زماني که در مورد آينده صحبت کرديم گفتهايم که اين جام جهاني براي قطر نيست بلکه همه کشورهاي منطقه از آن سود ميبرند. کشورهاي شمال آفريقا، غرب آسيا و حتي ترکيه ميتوانند از اين جام جهاني منفعت ببرند و اميدوارم تأثير برگزاري جام جهاني در تمام کشورهاي منطقه حس شود. همچنين در مورد صنعت توريسم برنامههاي ويژهاي داريم تا بتوانيم از کشورهاي منطقه در اين زمينه داوطلبهايي داشته باشيم». دبيرکل کميته برگزاري مسابقات جام جهاني 2022 با اشاره به اينکه ايرانيها با پرواز يک ساعت و نيمه ميتوانند براي تماشاي مسابقات به قطر سفر کنند و دوباره به کشور خود برگردند، به صورت غير مستقيم به استفاده از ايران براي سفر ساير هواداران جام جهاني هم اشاره کرده بود. شرکت قطر ايرويز که جزو بزرگترين شرکتهاي هواپيمايي دنياست، اکنون پروازهاي مستقيمي به تهران، شيراز و مشهد دارد. همچنين از چند هفته ديگر پروازهاي آنها به شيراز افزايش پيدا ميکند و خط هوايي دوحه - اصفهان افتتاح خواهد شد. آنها به دنبال راهاندازي پروازهاي ديگري به مناطق توريستي ايران هستند تا آماده جام جهاني 2022 باشند. از همينرو بحث راهاندازي خطوط هوايي مستقيم به کيش و تبريز وجود دارد تا قطريها به اين شکل بخشي از هواداران جام جهاني 2022 را در زماني که مسابقات مدنظر آنها برگزار نميشود به ايران منتقل کنند. شرايطي که باعث ميشود هم به لحاظ توريستي هواداران جام جهاني را راضي کنند و هم از نظر اسکان بتوانند از هتلهاي ايران نيز بهره ببرند. اين برنامهها البته فقط به استفاده از مناطق توريستي ايران اختصاص ندارد و کشورهايي ديگري در منطقه مانند امارات، اردن، عمان، مصر و... ميتوانند مقصد بسياري از مسافران جام جهاني باشند. با توجه به مسائل مطرح شده، نميتوان هيچکدام از گزينههاي مطرح شده براي شراکت جام جهاني 2022 را جدي دانست چرا که پيش از هر چيز قطريها مخالف 48 تيمي شدن جام جهاني پيشرو هستند که به عنوان ميزبان آن انتخاب شدهاند و تا زماني که موافقت ميزبان هم نباشد، فيفا نميتواند نظر خود را تحميل کند. از طرفي هم نه تحرکات عربستانيها را ميتوان جدي گرفت و نه مطرح شدن نام ايران را، اما فرقي بزرگي ميان مطرح شدن نام ايران و عربستان وجود دارد. اينکه قطريها به دنبال شريک کردن ايران و چندين کشور همسايه ديگر در جام جهاني در بحث توريستي هستند و براي اين کار تلاشهايي نيز صورت گرفته است. موضوعي که ميتواند هيجان داغ جام جهاني را وارد مرزهاي ايران کرده و البته از نظر اقتصادي نيز تحولي عظيم در کشور ايجاد کند.