پاسخ به تمامی ابهامات و مشکلات طرح اینترنت غیر حجمی
زوميت/ اگر درباره اينترنت غيرحجمي سوالي داريد، يا دوست داريد بدانيد که با خريد تعرفههاي غيرحجمي، در حقيقت چند گيگابايت حجم در اختيار شما قرار خواهد گرفت حتما اين مطلب را بخوانيد. الزام شرکتهاي ارائه دهندهي سرويسهاي اينترنتي از سوي دولت براي تغيير تعرفهها و جايگزين کردن سرويسهاي پيشين با تعرفههاي موسوم به غيرحجمي باعث شده تا در چند هفتهي اخير شاهد جنب و جوش از سوي اين شرکتها باشيم. ارائهي سرويس و حذف آن براي تغييراتي که اغلب در مسير بهبود بوده باعث شد تا تقريبا پس از چند هفته جدولي کامل از سرويسهايي را که شرکتهاي اينترنتي قرار است به کاربران ارائه کنند، در اختيار داشته باشيم. در اين مقاله سعي خواهيم کرد تا به تشريح کامل جزئيات تعرفههاي جديد بپردازيم. غيرحجمي يا نامحدود؟ بعد از اتمام حجم چه خواهد شد اولين موضوعي که تقريبا اکثر کاربران اينترنتي به آن اشاره ميکنند غيرحجمي بودن طرحهاي ارائه شده است. تصور که کاربران از اين طرح دارند "اينترنت نامحدود" است در حالي که چنين موضوعي نيست و تعرفههاي جديد نه با عنوان "نامحدود"، بلکه با عنوان "غيرحجمي" در اختيار کاربران قرار خواهند گرفت. معناي اينترنت غيرحجمي اين است که برقرار بودن ارتباط اينترنتي شما وابسته به حجم نيست. درواقع شما حتي با گذر از ترافيکهاي منصفانه همچنان قادر به استفاده از اينترنت خواهيد بود و به جاي قطع شدن سرويس، با کندي نسبتا شديد سرعت مواجه خواهيد شد که براي رفع آن بايد ترافيک جداگانه (هر گيگ بين الملل ۲ هزار تومان) خريداري کنيد. البته بسياري از کاربران بر اين عقيدهاند که اين طرح در عمل غيرقابل اجرا است و استفاده از اينترنت در سرعتهاي پاييني که مد نظر وزارت ارتباطات است (سرعت 128کيلوبيت با دانلود 16کيلوبايت در ثانيه) غيرممکن بوده و کاربر ناچار به خريد حجم خواهد شد که اين امر، عملا معنا غيرحجمي بودن را از بين خواهد برد. از همين رو وزير ارتباطات اعلام کرده که به زودي سرعتهاي جديدي را به عنوان کف سرعت سرويسها اعلام خواهد کرد. چه ميزان ترافيک؟ متاسفانه شيوهي اجرايي و اعلام شدن تعرفهها به قدري مبهم است که بسياري از کاربران متوجه طرحي که خريداري ميکنند، نميشوند. بعد از آنکه جدول اختصاصي زوميت از مقايسه حجم "بينالملل" تعرفهها را منتشر کرديم، پيامهايي درباره تفاوت حجمهاي جدول ما، با حجم اعلامي خود شرکتها دريافت کرديم و اينجا بود که متوجه شديم تعداد زيادي از کاربران هنوز هم آگاه نيستند که در تعرفههاي جديد، درواقع چند گيگابايت حجم را خريداري ميکنند! از همين رو تصميم گرفتيم تا مقالهاي در رابطه با جزئيات ناگفتهي طرح اينترنت غيرحجمي منتشر کنيم تا بلکه کاربران با آگاهي بيشتري اقدام به انتخاب طرحها کنند. اولين موضوعي که بايد شما را از آن آگاه کنيم اين است که جدولهاي ارائه شده توسط شرکتها، همگي بر اساس ترافيک داخلي هستند، نه ترافيک اصلي! براي مثال جدول ارائه شده توسط شاتل را مثال ميزنيم: کاربر با خريد طرح ۱۶مگابيت ۳۲۰ گيگابايتي، تصور اين را دارد که ۳۲۰ گيگابايت حجم در اختيارش قرار خواهد گرفت، در حالي که اين حجم بر اساس ترافيک داخلي و با نرخ ۱ به ۲ ارائه شده است. به اين معنا که فقط ۱۶۰ گيگابايت از ۳۲۰ گيگابايت درج شده در جدول شاتل، مربوط به اينترنت بينالملل ميشود. (اين قانون با نسبيتهاي مختلف در جداول شرکتهاي ديگر نيز برقرار است). اگر هنوز با تفاوت اينترنت داخلي و بينالمللي آشنا نيستيد، بخش بعد را بخوانيد. اينترنت بينالملل چيست؟ اينترنت بينالملل يعني تمامي اپليکيشنها و سايتهاي خارج از ايران مانند اينستاگرام، تلگرام، واتساپ، يوتيوب، فيسبوک، گوگل، اپاستور، پلياستور، ساندکلاد، اسپاتيفاي و تقريبا هرآنچه در دنياي اينترنت به آن نياز پيدا خواهيد کرد، در مقابل ترافيک داخلي به سايت بانکها، آپارات، کافهبازار، خبرگزاريها و موارد مشابه خلاصه ميشود. در واقع در طرح مذکور شاتل شما ۳۲۰ گيگابايت ترافيک را تنها در صورتي در اختيار داريد که از سايتهاي داخلي استفاده کنيد! اما اگر قصد استفاده از اينترنت بينالملل را داشته باشيد (که قطعا داريد) فقط يک دوم اين عدد را در اختيار خواهيد داشت. اين ميزان در هر شرکت متفاوت هست. اعداد "اصلي" اعلام شده توسط هايوب را تقسيم بر ۴، پيشگامان را تقسيم بر ۳ و باقي شرکتها را تقسيم بر ۲ کنيد تا حجم بينالملل و خالصي که در اختيارتان قرار خواهد گرفت را به دست آوريد. البته ما در زوميت سعي کرديم تا با تهيهي جدولي که فقط در آن ترافيک بينالملل محاسبه شده، نگاهي روشنتر به تعرفههاي ارائه شده را در اختيارتان قرار دهيم. بنابراين نيتجهاي که ميتوان گرفت اين است که حجم اعلامي شرکتها چندان به کار شما نخواهد آمد، چرا که بر اساس سقف اينترنت داخلي درج شده و فقط بخشي از آن براي اينترنت بين الملل قابل استفاده است. عدم شفاف سازي دليل اصلي ابهام کاربران عدم شفافسازي طرحهاي ارائه شده است. مسئله اين است که وقتي مصرف اصلي کاربران، اينترنت بينالملل است، چرا جدولهاي ارائه شده توسط شرکتها بجاي ارائه مستقيم حجم اصلي، ترافيک را بر اساس سقف داخلي و با اعداد گمراهکنندهي چند برابري اعلام ميکنند؟ اين کار چه بر اساس قانون وزارت ارتباطات باشد و چه بر اساس تصميم خود شرکتها، در هر دو صورت ناخواسته باعث فريب خوردن عدهي زيادي از کاربران خواهد شد، چرا که قشر عام که تخصص خاصي در اين زمينه ندارد، تنها به ديدن جدول بسنده کرده و با تصور خريد ترافيک اعلام شده سرويس را سفارش ميدهد. اما در عمل نصف، يک سوم يا حتي يک چهارم اعداد درج شده در اختيارشان قرار خواهد گرفت! بهتر نبود که به صورت کاملا شفاف از حجم بين الملل در جدولها استفاده ميشد و در عوض نحوه کسر ترافيک داخلي با نرخ نيم بها، يک سوم يا يک چهارم عنوان ميشد؟ در هر صورت ما در جدول تلاش کرديم تا اين ابهامات را براي شما از بين ببريم و دقيقا عددي را به شما اعلام کنيم که با خريد سرويس مورد نظر در اختيارتان قرار خواهد گرفت! همانطور که گفته شد ترافيک اعلامي شرکتها بر اساس سقف ترافيک داخلي! اما ترافيک اعلامي جدول زوميت بر اساس سقف ترافيک بينالملل يا همان اينترنت آزاد تنظيم شده است. به اين معنا که در جدول زوميت 1 گيگابايت مصرف بين الملل همان 1گيگ، و 1 گيگابايت مصرف داخل 500مگابايت (يعني نيم بها) از اعداد درج شده کسر خواهد شد. بنابراين گوياترين راه براي متوجه شدن حجم حقيقي سرويسها استفاده از جدول زوميت خواهد بود. اما اگر قصد استفاده از جدول اصلي شرکتها را داريد بايد به اين شکل عمل کنيد: اعداد اعلامي هايوب را تقسيم بر 4، پيشگامان را تقسيم بر 3 و فن آوا، شاتل، آسياتک، صبانت، پارس آنلاين و مخابرات را تقسيم بر 2 کنيد تا حجمي که براي اينترنت بين الملل (تقريبا بخش اصلي تمام نيازهايتان) در دسترس شما خواهد بود را به دست آوريد. (نکته: اگرچه مسئولين مخابرات بارها اعلام کرده اند که نرخ ترافيک بين الملل و داخلي به صورت يک دوم محاسبه خواهد شد اما همچنان گزارش هايي از سوي کاربران مبني بر يک سوم بودن سرويس ها به ما ارسال مي شود. ما بر اساس اعلام رسمي و چندباره مخابرات نسبيت يک دوم را در جدول ارائه کرديم اما براي اطمينان بيشتر، قبل از خريد، از 2020 استان خود اين موضوع را جويا شويد) سرعت دانلود مورد ديگري که باعث ابهام کاربران شده، سرعت دانلود در سرويسهاي ارائه شده است. تا قبل از تعرفههاي غيرحجمي، اکثر شرکتها پهناي باند سرويسها را به عنوان يک طرح تشويقي تا ميزان کشش خط کاربر باز گذاشته بودند که البته اين موضوع نيز هميشه صادق نبود. شرکتهاي اينترنتي براي کنترل، مخصوصا در ساعات دانلود شبانه، پهناي باند کاربران را به ميزاني پهناي باندي که کاربر خريداري کرده بود، کاهش ميدانند. براي مثال کاربري که تعرفهاي با پهناي باند ۲ مگابيت خريداري کرده و کيفيت مناسب خط وي اجازهي دريافت پهناي باند ۱۶ مگابيت را در اختيار وي گذاشته بود، تنها در صورت مساعد بودن شرايط قادر به استفاده از اين پهنا بود. به اين معنا که شما حتي با خريد سرويس يک مگابيت هم ميتوانستيد پهناي باندي برابر با بيشينه ظرفيت خط را دريافت کنيد. اما در تعرفههاي غيرحجمي، تقريبا تمامي شرکتها (بجز پارس آنلاين براي سرويسهاي بالاي ۳ مگابيت) اين طرح تشويقي را حذف کردند که در نتيجه، سرعت دانلود در سرويسهاي غيرحجمي شايد براي شماري از کاربران با قبل تفاوت داشته باشد. براي مثال، در تعرفههاي غيرحجمي سرعت دانلود سرويس ۱۶ مگابيت در بهترين حالت ۲ مگابايت در ثانيه، و سرعت دانلود سرويس ۵۱۲ کيلوبيت در بهترين حالت ۶۴ کيلوبايت در ثانيه خواهد بود. باقي سرويسها نيز به همين نسبت محاسبه خواهند شد. تاکيد ميکنيم که باز بودن پهناي باند پارس آنلاين براي سرعتهاي بالاي ۳ مگابيت و همچنين باز نبودن پهناي باند در ساير شرکتها ممکن است در آينده تغيير کند. درواقع با توجه به اينکه سرعت انتقال اطلاعات در شبکههاي کامپيوتري و اينترنت با استفاده از بيت در ثانيه بيان ميشود، کاربران در زمان دانلود اعدادي به مراتب پايينتر را مشاهده ميکنند. اين تفاوت به اين علت است که کوچکترين واحد انتقال اطلاعات در حافظه کامپيوتر برحسب بايت است. با توجه به اينکه هر بايت از هشت بيت تشکيل شده، بنابراين در بهترين حالت سرعت دانلود در نرمافزاري مثل IDM براي سرعت ۱۶ مگابيت در ثانيه، ۲ مگابايت در ثانيه خواهد بود. حجم ارزان تر، سرعت گران تر عدهاي از کاربران انتقادهاي شديدي بر طرحهاي جديد غيرحجمي دارند که البته چندان هم بيراه نيست. در تعرفههاي جديد، با توجه به نحوهي محاسبهي سرعت دانلود که در بالا اشاره کرديم، براي آنکه سرعت بالايي در اختيار داشته باشيد "بايد" حجمهاي بالا و گرانتر را خريداري کنيد. براي مثال يک کاربر کم مصرف که شايد نهايت استفادهي او ۲۰ گيگابايت باشد، محکوم به استفاده از سرعت يک مگابيت (سرعت دانلود حدودي ۱۲۵کيلوبايت در ثانيه) است. اگر سرعت بالاتري بخواهد، ناچارا بايد هزينه بيشتري کرده و سرويسهاي بالاتري را خريداري کند در حالي که تحت هيچ شرايطي به ترافيکهاي موجود در آن سرويس نياز پيدا نخواهد کرد. بگذاريد اين موضوع را با يک مثال روشن کنيم: کاربري که قبل از اين طرحها، با ۲۰ الي ۳۰ هزار تومان در ماه نهايت سرعت را بر اساس کشش خط خود در اختيار داشت، از حالا بايد گرانترين طرح موجود يعني ۱۶ مگابيت ۸۰ هزار توماني را خريداري کند تا نهايتا سرع دانلود ۲ مگابايت در ثانيه را در اختيار داشته باشد. درواقع اگر ترافيک را ملاک مقايسه با گذشته قرار دهيم، بله! قيمتها کاهش پيدا کرده و با همان قيمت يا کمتر ميزان ترافيک بسيار بيشتري در اختيار کاربر قرار خواهد گرفت. اما اگر سرعت را ملاک قرار دهيم، خير! طرح جديد هزينههاي کاربري که به دنبال سرعت بالا است را چندين برابر افزيش خواهد داد و بايد هزينه بسيار بيشتري را خرج کند تا بتواند همان سرعتي را در اختيار داشته باشد که قبل از اين طرح در اختيار داشت. نکتهي ديگري که در مورد تعرفههاي جديد ميتوان مطرح کرد، امکان استفاده از تعرفههايي با نرخ پهناي باند بالا است. هرچند خريداري پهناي باند بالا با ترافيک بيشتر جذاب است، اما بايد اين نکته را نيز در نظر داشت که به دليل کيفيت نه چندان خوب زيرساخت مخابراتي، عملا بخش بزرگي از کاربران قادر به دريافت پهناي باند ۱۶ مگابيتي نيستند، از اينرو در صورتي که کاربري که خط وي تنها قادر به دريافت پهناي باند ۴ مگابيتي باشد، در صورت خريد تعرفه ۱۶ مگابيتي، قادر نيست تا از تمام ظرفيت استفاده کند و تنها حجم بالا نصيب وي خواهد شد که شايد با وضعيت خط پايين کاربر قادر به استفاده از تمام آن نباشد. با توجه به اينکه شرکتهاي ارائه کنندهي سرويس دخالتي در وضعيت پهناي باند ندارند، در صورت بروز مشکل اين چنيني، توپ را به زمين شرکت مخابرات مياندازند. سرويسهاي جانبي برخي شرکت ها همانطور که در بخش قبل گفته شد تعرفههاي جديد اينترنت غيرحجمي، فکري به حال کاربراني که حجم کم اما سرعت بالا ميخواهند نکرده است. از همين رو برخي شرکتها همچون شاتل اقدام به ارائهي طرحي جانبي کردهاند (که البته مشخص نيست تا کي ادامه داشته باشد). براي مثال در طرح شاتل، شما ميتوانيد سرويسي با نهايت سرعت (بر اساس کشش خط شما) با حجم ۴ گيگابايت بين الملل و نامحدود داخلي در اختيار داشته باشيد که هزينهي ماهيانهي ۱۰ هزار توماني براي آن در نظر گرفته شده است. اگرچه ۴ گيگابايت به هيچ وجه کامل نيست اما براي مثال ميتوانيد با خريد ۱۰ گيگ ترافيک اضافه با نرخ ۲ هزار تومان، سرويسي به شکل سرعت باز، ۱۴ گيگ حجم ماهانه ۳۰ هزار تومن در اختيار داشته باشيد. اين تعرفه را ميتوان تا حدودي شبيه به تعرفههاي حجمي گذشته خواند. (توجه: تاريخ برقرار بودن اين سرويس در شاتل يا طرحهاي مشابه در شرکتهاي ديگر مشخص نيست. بهتر است در زمان خريد شخصا از شرکت مورد نظر جويا شويد) از ميان تمام شرکتهاي مورد بررسي، تمامي شرکتها جز هايوب فروش اينترنت با تعرفههاي غيرحجمي خود را آغاز کردهاند. نتيجهگيري هرچند بسياري از شرکتهاي اينترنتي با مطرح شدن طرحهاي غيرحجمي اينترنت از کاهش سوددهي خود خبر دادند، اما ميتوان به روشني ديد که ايجاد فضايي رقابتي تقريبا باعث شده تا تمام شرکتها در حد توان پاي در بازار رقابتي گذاشته و تعرفههايي بهتر از گذشته را براي فروش در اختيار کاربرانشان قرار دهند، حال آنکه شايد امکان بهبود بيش از اين نيز وجود داشته باشد. هرچند تعرفههاي جديد از برخي ابعاد نسبت به گذشته بهبود يافته، اما هنوز کاستيهاي زيادي وجود دارد که نميتوان شرکتهاي اينترنتي را مسئول اصلاح تمامي اين مشکلات خواند. وجود انحصار در ارائهي اينترنت بر بستر فيبر و سياستهاي شرکت مخابرات براي انحصارگرايي در فروش اينترنت ADSL (ارائهي اينترنت بر بستر کافو نوري و خطوط PCM) باعث شده تا شرايط ايدهآل براي رقابت بهتر که نتيجهي آن افزايش کيفيت خدمات و در نتيجه رضايت بيشتر کاربران است، فراهم نشود. وضعيت فروش سرويسها در تاريخ ۲۰ آذر (بر اساس اعلام کارشناسان فروش تهران)
- هايوب : عدم فروش
- فن آوا، مخابرات، شاتل، آسياتک، پيشگامان، صبانت، پارس آنلاين: در حال فروش