فراز و فرود رمزارزها
ايسنا/ اگرچه دو سال گذشته براي ارزهاي ديجيتالي در ايران با نوسان همراه بود، اما بالاخره تصميم به قانوني بودن استخراج مشروط به پرداخت نرخ برق صادراتي گرفته شد و همچنين تلاشهايي براي راهاندازي نمونه بومي رمزارز صورت گرفت. در حال حاضر به دليل شيوع ويروس کرونا در جهان، وضعيت اقتصادي در دنيا حالت ابهام به خود گرفته، برخي کارشناسان رکود اقتصادي را پيشبيني ميکنند و برخي ديگر از تحليلگران راه نجات را در توليد واکسن اين ويروس ميدانند. در اين شرايط سرمايهگذاران به دليل ريسک بالا، سعي کردند سرمايههاي خود را به وجه نقد تبديل کرده و و پشت بورسهاي مطرح در جهان را خالي کردند. اگرچه تا پيش از اين ارزهاي ديجيتالي (Cryptocurrency) گزينهاي نسبتا مطمئن براي سرمايهگذاري در شرايط بحراني به نظر ميرسيدند، درعمل و در حاليکه هنوز ثبات اقتصادي در ماههاي آينده مشخص نيست، ارزهاي ديجيتال و در صدر آنها بيتکوين هم روندي مبهم را پيش گرفتند. بهطوري که در سه هفته اخير، قيمت بيتکوين که ۱۰ هزار دلار را هم شکسته بود، در مدت زمان کوتاهي حتي تا ۴۰۰۰ دلار هم سقوط کرده و البته اين روزها در شرايط نوساني ۶۰۰۰ دلاري به سر ميبرد. بيتکوين به عنوان نخستين و معروفترين ارز ديجيتال، در سال ۲۰۰۹ ايجاد شد و البته درحالي که تاريخ ورودش به ايران هم ميتواند مربوط به همان زمان باشد، اما در دو سال اخير با توجه به روند صعودي افزايش قيمتي که تجربه کرده، طرفداران زيادي را براي خود دست و پا کرده است، چه ماينرهايي که بهصورت مستقيم خودشان اقدام به استخراج بيتکوين ميکنند و چه افرادي که ازطريق صرافيهاي ارز ديجيتالي، به خريد و فروش رمزارزها ميپردازند. بيتکوين نوعي از پول الکترونيکي است و به منظور امنيت بيشتر، حذف واسطهها و ناشناس بودن طراحي شده و با استفاده از فناوري بلاکچين، به کاربران امکان پرداخت امن و ذخيره پول را بدون نياز به ثبتنام يا استفاده از بانکها و سازمانهاي واسطه ميدهد. هرچند در جهان هنوز با رمزارزها برخوردهاي متفاوتي ميشود، برخي کشورها بيتکوين را به رسميت شناخته و برايش قابليتهايي که پول دارد را متصور ميشوند، برخي ديگر بيتکوين را کالاي سرمايهاي ميدانند و مشخصات پول را براي آن لحاظ نميکنند و برخي اساسا آن را غيرقانوني ميدانند. جنجالها درباره رمزارزها در ايران شايد بيش از همه چيز به دليل ماهيت رمزي و پيچيده آنها باشد و البته در سالهاي اخير هم از طرف مسوولان چندان روي خوشي به بيتکوين و ساير رقبايش نشان داده نشده است. تا چندي پيش، توصيه مسوولان اين بود که افراد فعلا از ورود به اين حوزه خودداري کنند و حتي بانک مرکزي اطلاعيهاي منتشر کرد که بهکارگيري ابزار بيتکوين و ساير ارزهاي مجازي در تمام مراکز پولي و مالي کشور ممنوع است. هرچند همان زمان محمدجواد آذري جهرمي -وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات- اظهار کرد اگر ارزهاي ديجيتال خارجي در ايران فعاليت کنند و بتوانيم در برخي معاملات خرد از آنها استفاده کنيم، مفيد خواهد بود و اين ارزهاي ديجيتال با وجود ضعفهايي که دارند، براي پرداختهاي خرد تحريم را دور ميزنند و کاربران ميتوانند از آن استفاده کنند. او حتي از تلاش براي بوميسازي ارزهاي ديجيتال خبر داد و اظهار کرد سياستهايي برمبناي توسعه فناوري ارز ديجيتالي وجود دارد. البته پس از گذشت چند ماه از ابلاغيه بانک مرکزي، وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات اعلام کرد اين ابلاغيه بانک مرکزي ابطال شده و بدينترتيب مقرر شده است با همکاري سازمان فناوري اطلاعات ايران و سازمان بورس و اوراق بهادار سند توسعهاي براي نشر کريپتوها تدوين و ابلاغ شود. يکي ديگر از دلايلي که مخالفت مسوولان براي کار کردن در حوزه رمزارزها و استخراج بيتکوين را سبب شد، افزايش مصرف برق در تابستان سال گذشته بود. بدينصورت که با افزايش هفت درصدي مصرف برق در مقايسه با زمان مشابه سال ۹۷، مسؤولان مجاب شدند که استخراجکنندگان بيتکوين باعث اين افزايش مصرف برق شدهاند و به همين دليل دولت و وزارت نيرو راهي به دنبال براي ضابطهمند کردن اين شرايط بودند. در نهايت آييننامه اجرايي استخراج فرآوردههاي پردازشي رمزنگاريشده در کشور ابلاغ شد که به موجب آن، ضمن قانوني شمردن فعاليت ماينرها در ايران، حقوقي براي آنها در نظر گرفته و شروطي نيز برايشان گذاشته شد. از جمله اينکه ضمن شناخته شدن استخراج رمزارز به عنوان صنعت شناخته شد و اعلام شد قيمت برق اين مراکز معادل متوسط نرخ برق صادراتي خواهد بود، هرچند اين موارد چندان به مذاق انجمن بلاکچين و استخراجکنندان بيتکوين خوش نيامد و تعرفههاي اعلامي را منجربه ريشهکني اين صنعت يا انحصار براي اقشاري خاص دانستند. ازطرفي بخش خصوصي به درآمدزايي از راه استخراج بيتکوين اعتقاد داشته و اعلام کرد اين صنف باتوجه به تعرفه برق از طرف وزارت نيرو نتوانسته فعاليتي انجام دهد و کساني که بهصورت خودجوش عمل ميکردند، دست از فعاليت کشيدند. در حالي که به اعتقاد آنها استخراج بيتکوين نه تنها منجر به ارزآوري شده بلکه روشي براي مقابله با تحريمها هم به شمار ميرفت. در اين راستا به گفته انجمن بلاکچين، اقداماتي هم براي راهاندازي رمزارز بومي انجام شده، از جمله چند پروژهاي که در ايران انجام ميشود که نمونه نهايي آنها آماده است و در حالت پايلوت کار ميکنند و برجستهترين منفعت ارز مجازي بومي اين است که با حفظ حاکميت بانک مرکزي، گلوگاه بانکها از تراکنشها حذف ميشود و ميتوان بدون نياز به بانکها اما با حفظ حاکميت بانک مرکزي، تراکنشهاي مالي داشت. البته انتقاداتي هم به رمزارز بومي وارد شده، از جمله اينکه اگر توکني در اختيار مردم قرار گيرد که هر توکن معادل يک ريال باشد، درواقع ديگر ارزي نيست، بلکه همان پول ريالي به صورت الکترونيکي است که جذابيت فناوري و سرمايهگذاري ندارد و ديگر اينکه پول مجازي داخلي پايه ريال بر بستر بلاکچين به خاطر سهولت انتقال بين مردم، نه جايگاهي از نظر فناوري دارد و نه جايگاهي از نظر ارزش سرمايهگذاري دارد و از آن استقبال نميشود.