آثار کرونا بر غولهای فناوری جهان ادامه دارد
راه پرداخت/ بلومبرگ در گزارشي که براساس دادههاي ارائهشده از يک سري منابع ناشناس منتشر کرده بود، اعلام کرد که ۱۰ ميليون نفر در ماه فوريه براي استفاده از سرويس اپل تيوي ثبتنام کردهاند اما فقط نصف اين تعداد واقعا از سرويس استفاده ميکنند. شيوع ويروس کرونا که سال گذشته از کشور چين آغاز شد و طي مدت کوتاهي تقريبا تمام دنيا را درگير خود کرد، علاوه بر سلامت و شيوه زندگي افراد و نحوه تعاملشان با ديگران، بر حوزههاي ديگري مانند کار، رفتار خريد مصرفکننده، هزينه تبليغات جهاني، صنايعي مانند غذا، پزشکي، سفر و حملونقل تاثيرات قابلتوجهي گذاشته است. يک نگاه گذرا به بازار سهام نشان ميدهد که شيوه اين ويروس منجر به يک اقتصاد بيثبات شده است. شيوع اوليه کرونا در چين باعث ايجاد اختلال در زنجيره عرضه جهاني شد. از آنجايي که گستردگي بيشتر اين بيماري بسياري از کسبوکارها در آمريکا را تعطيل کرده بود، حدود ۳/۲۸ ميليون آمريکايي در هفته آخر ماه مارس درخواست دريافت مزاياي بيکاري کردند. تاثير ويروس کرونا بر ابعاد و حوزههاي مختلف در سطح جهاني بقدري است که اگر تاثيرات کوتاهمدتش هم تمام شود، تاثيرات بلندمدتش بر اقتصاد سالها دوام خواهد داشت. کسبوکارهاي کوچک بخش عظيمي از تمام کسبوکارها در دنيا را تشکيل ميدهند. بيشتر اين کسبوکارهاي کوچک هم کمبود نقدينگي براي اختلالات بلندمدت دارند و پيشبينيها اين احتمال را نشان ميدهد که بيش از دو ميليون کارگر در يک هفته شغل خود را از دست بدهند. همچنين برخي از امکان ايجاد «افسردگي استارتآپها» ميگويند چراکه شرکتهاي جديد بهدليل شيوع بيشتر ويروس، وارد بازار نميشوند. از ميان صنايع هم، بيشترين صنعتي که از همهگيري کرونا متاثر شد، هلتداري و گردشگري بود که به خاطر کنسل شدن مسافرتها و تعطيلي رستورانها و کافهها و نبود مشتري، بيشترين ضرر و زيان را متحمل شدند. اعتراض کارگران انبارهاي آمازون اما کرونا براي همه هم بد نبود و در کنار زيانهايي که براي بسياري از کسبوکاره به همراه داشت؛ بودند مشاغلي که بيشترين سودشان را در همين دوران کرونا به دست آورند. براي مثال خردهفروشي آنلاين يکي از مهمترين صنايعي است که توانست رشد چشمگيري در اين دوران به دست آورد و بهترين نمونهاي هم که ميشود به آن اشاره کرد، آمازون است که در ماههاي گذشته به شدت موردتوجه رسانهها قرار گرفته و هر روز گزارشهايي از افزايش ثروت بنيانگذار آن جف بزوس و رشد ارزش شرکت منتشر ميشود. اين رشد آمازون برخلاف تصور فقط روي کسبوکار آنلاينش نبوده و درآمدهاي سهماهه اول ۲۰۲۰ نشان ميدهد که فروشگاههاي فيزيکي آمازون هم از رشد خوبي برخوردار بودند. رشد فروش آنلاين آمازون در مقايسه با فروش فروشگاهياش بخش آنلاين فروشگاه هم که از همان ابتدا و به خاطر ترجيح مردم به انجام سفارشات آنلاين، رشد خوبي پيدا کرده بود و جاي تعجب ندارد که درآمد کلي شرکت در سهماهه اول سال ۲۶/۴ درصد رشد داشته باشد. رشد فروش آنلاين آمازون ۲۵ درصد و رشد فروش در فروشگاههاي فيزيکياش هشت درصد بوده که تقريبا در دو سال اخير بيسابقه بوده است. البته اين شرکت بيش از ۶۰۰ ميليون دلار هم صرف هزينههاي ويروس کرونا کرده و تغيير ايجادشده در تقاضا باعث شد تا سود عملياتي شرکت از ۴/۴ ميليارد به ۴ ميليارد دلار کاهش پيدا کند. با همه اينها تاثيرات مثبت کرونا روي کسبوکار آمازون بسيار قابل توجه است و ثروت جف بزوس را به ۱۴۴ ميليارد دلار رسانده است. فروش در سرويسهاي وب آمازون (AWS)، بخش محاسبات ابري شرکت، براي اولين بار از ۱۰ ميليون دلار گذشت و دليل اين افزايش فروش هم اين است که مشتريان در دوران کرونا علاقه بيشتري به استفاده از ابزارهايي مانند نتفليکس، زوم و اسلک پيدا کردند. اعتراضات عليه عدم توجه به مسائل بهداشتي در انبارهاي آمازون آمازون که در همان ابتدا براي امکان پاسخگويي به تقاضاي فزاينده مشتريان به دليل شيوع ويروس کرونا، ۱۰۰ هزار نيروي جديد در آمريکا استخدام کرده بود، الان براي استخدام صد هزار نيروي بيشتر با مشکل مواجه شده است. مشکل پيشآمده اين است که گروهي از کارگران انبارهاي آمازون نسبت به عدم رعايت نکات بهداشتي در اين انبارها و به خطر افتادن سلامتي خودشان و خانوادههايشان ابراز نگراني کرده بودند. رشد مايکروسافت به لطف سرويسهاي آفيس و ابرياش مايکروسافت که چند وقت پيش گزارش مالي سهماهه دوم سال ۲۰۲۰ خودش را منتشر کرد، تمامي توجهات را به تاثيري که کرونا بر رشد اين شرکت داشته، جلب کرد. در اين گزارش درآمد شرکت ۳۵ ميليارد دلار و درآمد خالص آن ۱۰/۸ ميليارد دلار اشاره شده که بهترتيب نشاندهنده رشد ۱۵ و ۲۲ درصدي است. باتوجه به همهگيري و سرعت انتقال اين ويروس، انجام کارها از راه دور ميان کسبوکارها با استقبال بيشتري روبهرو شد و همين اتفاق سود زيادي براي مايکروسافت به همراه داشت که توانست نهايت استفاده و بهرهوري را از طريق برنامههاي مايکروسافت آفيس و سرويسهاي ابرياش ببرد و استقبال زيادي از برنامههايي مانند تيمز، آژور، دسکتاپ مجازي ويندوز، راهکار امنيتي پيشرفته مايکروسافت و پاور پلتفرم شد تا حدي که به گفته ساتيا نادلا مديرعامل مايکروسافت، اين شرکت توانست ارزش تحول ديجيتال دوساله را تنها در دوماه شاهد باشد. درآمد حاصل از بخش ابر هوشمند مايکروسافت با ۲۷ درصد افزايش به ۱۲/۳ ميليارد دلار رسيد. بيل گيتس بنيانگذار و مديرعامل سابق مايکروسافت تقاضا براي ويندورهاي OEM و Surface افزايش يافته و به دنبال دستورالعملهاي ماندن درخانه، کاربران برنامههاي بازي اين شرکت مانند «ايکس باکس»، «ايکس باکس لايو» و «ايکس باکس گيم پس» هم رشد قابل توجهي داشتند. ايکس باکس گيم پس بيش از ۱۰ ميليون مشترک و ايکس باکس لايو هم نزديک به ۹۰ ميليون کاربر فعال ماهانه دارد. اخيرا هم اين شرکت با تغيير استراتژيک در عمليات خردهفروشي خود اعلام کرد که فروشگاههاي فيزيکي مايکروسافت را تعطيل خواهد کرد. تيم خردهفروشي هم قرار است که از راه دور به مشتريان سرويس ارائه کنند و مسائل مربوط به فروش، آموزش و پشتيباني را انجام دهند. درواقع مايکروسافت با اين کار قصد دارد سرمايهگذاري بيشتري روي فروشگاه ديجيتالي خود در مايکروسافت دات کام و فروشگاههاي ايکس باکس و ويندوز خود انجام دهد. رشد محصولات پوشيدني اپل توليد و فروش محصولات اپل هم بيتاثير از شيوع ويروس کرونا نبوده است و به دنبال مشکلاتي که در اين راستا براي اين شرکت به وجود آورد، باعث شد تا بزرگترين رويداد اپل، WWDC براي اولين بار به صورت ديجيتالي برگزار شود. با افزايش آمار مبتلايان به اين ويروس، اپل فروشگاهها و دفاترش در چين را به مدت بيش ازدو هفته تعطيل کرد. اواخر ماه فوريه بود که تعدادي از اين مراکز و فروشگاهها در اين کشور مجددا باز شدند و در ساعات محدودي به مشتريان خدمات ارائه ميکردند. پس از تعطيلي فروشگاهها در چين، تصميم گرفت فعاليت فروشگاههاي فيزيکي خود در ايالات متحده و ديگر کشورها را هم متوقف کند. تعطيلي کارخانهها و ممنوعيتهاي مسافرتي که اعمال شده بود باعث شد تا ارسال برخي محصولات اپل با مشکل مواجه شود. اواسط ماه فوريه اپل پيشبيني درآمد ۶۳ تا ۶۷ ميليارد دلاري براي ماه مارس را کرده بود که درنهايت با درآمد ۵۸/۳ ميليارد دلاري براي آن سهماهه مواجه شد. البته به گفته کوک فروش محصولات سختافزاري، البته به جز محصولات پوشيدني در سهماهه دوم سال با کاهش روبهرو شده بود. در مقابل ايرپاد و اپل واچ رشد ۲۳ درصدي به همراه داشت. اپل جزو اولين توليدکنندگان بزرگ فناوري بود که به سرمايهگذاران هشدار داد که همهگيري ويروس کرونا ميتواند در کسبوکار اين شرکت تاثيرات منفي بگذارد. حالا هم نتيجه مخلوطي از تاثيرات منفي و مثبت براي اين کمپاني است؛ تاثيرات مثبتي که توانسته به ضرر و زيانهاي بخش سختافزاري اپل کمک کند. همانطور که گفتيم بخش سختافزاري شرکت اپل بيشتر از ديگر بخشهاي شرکت متحمل تاثيرات منفي کرونا شد به طوري که فروش محصولات آيفون در سهماهه دوم مالي شرکت با ۶/۷ درصد کاهش نسبت به سال قبل به ۲۸/۹۶ ميليارد دلار و فروش محصولات مک و آيپد هم به ترتيب کاهش ۲/۹ و ۱۰ درصدي داشتند. از طرف ديگر سرويسها و محصولات پوشيدني شرکت ازجمله اپل آرکيد و ايرپاد رکوردهاي جديدي به خود اختصاص دادند. باتوجه به اينکه افراد بيشتر از قبل در خانه ميمانند، استقبال از سرويسهايي مانند اپل تيوي پلاس و خريد بازي از اپاستور بيشتر از قبل شد و درآمد اين سرويسها با افزايش ۱۷ درصدي به ۱۳/۳ ميليارد دلار رسيد. البته که بحران کنوني مانعي براي ارائه محصولات جديد اپل نشد و در ماه گذشته سري جديد مکبوک اير، آيپد پرو و نسل دوم آيفون اساي به نمايش گذاشته شد. هرچند ممکن است ارائه آيفون ۱۲، که اولين دستگاه ۵G اپل محسوب ميشود، تحت تاثير اين ويروس قرار بگريد. رسانههاي جاري آنلاين بيماري کرونا زندگي همه مردم دنيا را بدون هيچ استثنايي تغيير داد؛ از يک طرف به خاطر حفظ سلامتي و رعايت مسائل بهداشتي کار در خانه به روند جديدي ميان مشاغل تبديل شد و از طرف ديگر مسير بسياري از کسبوکارها به بنبست رسيد. صنعت سرگرمي هم از آن صنايعي است که نميشود تاثير کرونا بر آن را ناديده گرفت. شايد کاري که کرونا با صنعت فيلمسازي کرد، شروع دوران تاريک براي اين صنعت يا پاياني براي آن باشد اما باتوجه به اينکه تفريحات بيرون از خانه بهخاطر قرنطينه بسيار محدود شده و افراد تقريبا تمام وقتشان را در خانه سپري ميکنند، سرويسهاي OTT گزينه مناسبي براي جايگزيني تفريحات قديمي است. گزارشات تخمين ميزند که بازار سرويسهاي OTT از ۱۰۴/۱۱ ميليارد دلار در سال ۲۰۱۹ به ۱۶۱/۳۷ ميليارد دلار در سال ۲۰۲۰ خواهد رسيد و نرخ رشد سالانه ترکيبي ۵۵ درصدي را به همراه دارد؛ نرخ رشدي که ماحصل محدوديتهاي ناشي از ويروس کرونا است. اپل تيوي، آيتيونز، نتفلکيس، رکو، هولو و آمازون جزو شناختهشدهترين بازيگران صنعت OTT هستند که همگي آنها توانستند سهم مناسبي از شرايط کنوني به دست آورند. براي مثال نتفليکس توانست در سهماهه نخست سال ۲۰۲۰ رکورد ۱۵/۸ ميليون مشترک را به دست آورد. از اين تعداد، ۲/۳ ميليون مشترک داخلي و ۱۳/۵ ميليون مشترک خارجي نتفليکس بودند که نشاندهنده تلاشهاي اين شرکت براي توسعه بينالمللي است. نرخ رشد مشترکين نتفلکيس در آمريکاي شمالي و بينالملل هرچند که تحليلگران رشد ۱/۶ درصدي براي پايه مشترکين نتفليکس در آمريکا و کانادا را پيشبيني کرده بودند؛ اما شيوع ويروس کرونا اين درصد را به ۳/۸ براي مشترکين داخلي و ۳۰/۹ درصد براي مشترکين بينالمللي اين رسانه جاري آمريکاي رساند. البته همه سهم اين بازار براي نتفليکس نيست و رشد ديگر رسانهها هم قابل توجه است. براساس نظرسنجيهاي شرکت EDO، ديزني پلاس و هولو هم بيشترين رشد را در تعداد مشترکين به دست آوردند. ديزني پلاس توانست بيش از ۵۴/۵ ميليون و هولو بيش از ۳۰ ميليون مشترک تصاحب کرد. اين آماروارقام براي اپل تيوي چندان مشخص نيست. دادههاي ارائهشده از شرکت آنتنا نشان ميدهد که تعداد مشترکين سرويس اپل تيوي پلاس در دوران قرنطينه افزايشي نداشته است ثبتنام افراد براي استفاده از اين سرويس در ماههاي مارس و آوريل، که دستورالعملهاي مربوط به کرونا پيادهسازي شده بود، تفاوت چنداني با ماه فوريه ندارد. بلومبرگ در گزارشي که براساس دادههاي ارائهشده از يک سري منابع ناشناس منتشر کرده بود، اعلام کرد که ۱۰ ميليون نفر در ماه فوريه براي استفاده از سرويس اپل تيوي ثبتنام کردهاند اما فقط نصف اين تعداد واقعا از سرويس استفاده ميکنند. البته اپل هم تعداد مشخصي از مشترکينش ارائه نکرد و تيم کوک، مديرعامل شرکت هم به گفتن اين جمله که «اپل تيوي پلاس شروع هيجاني نداشته»، بسنده کرده است. هزينه ماهيانه اشتراک سرويس اپل تيوي پلاس ۴/۹۹ دلار است و درواقع ارزانترين سرويس رسانه جاري در حال حضر محسوب ميشود اما هنوز آنطور که بايد از آن استقبال نشده است و وجود رقباي ديگري مانند نتفلکيس، ديزني پلاس، هولو، اچبياو، پيکاک، کار را براي بخش رسانهاي شرکت اپل سختتر هم ميکند.