پیام مانور نظامی مشترک ترکیه و جمهوری آذربایجان به ارمنستان
تسنيم/ با وجود اينکه ارمنستان و جمهوري آذربايجان ارتباطات ديپلماتيک خود را در مورد وضعيت آينده سرزمينهاي اشغالي قره باغ تشديد کردهاند، اما هر دو رقيب با توجه به اجتناب ناپذير بودن تشديد تنشها به طور همزمان به تقويت تواناييهاي نظامي خود ادامه ميدهند. نيروهاي مسلح ترکيه و جمهوري آذربايجان در اواخر بهار در تاريخ 1 الي 3 ماه مه در اطراف باکو و در تاريخ 7 الي 11 ژوئن در جمهوري خودمختار نخجوان دو تمرين مشترک نظامي انجام دادند. هدف از اين تمرينات نظامي افزايش سطح هماهنگي و قابليت همکاري بين دو ارتش، انجام عمليات هاي رزمي مشترک و آموزش نيروهاي آذربايجاني درباره نحوه استفاده از سلاح هاي ارتش ترکيه بود. ذاکر حسنوف وزير دفاع جمهوري آذربايجان تاکيد کرد که گسترش همکاري نظامي کشورش با ترکيه عامل اصلي ثبات در منطقه است و نيروهاي مسلح دو کشور آماده انجام هرگونه وظيفه اي هستند. در همين حال خلوصي آکار وزير دفاع ترکيه نيز خاطر نشان کرد که ترکيه و جمهوري آذربايجان يک ملت و يک ارتش هستند و اين تمرينات نظامي نمونه اي از آن چيزي است که دو کشور توانايي انجام آن را دارند. تعداد تمرينات مشترک نظامي ترکيه و جمهوري آذربايجان در مقايسه با سال هاي گذشته به طور قابل ملاحظه اي افزايش يافته است و براي سال جاري ميلادي 13 تمرين نظامي پيش بيني شده است. در سال 2018 ميلادي دو کشور تنها 7 مانور نظامي مشترک انجام دادند. در ماه هاي اخير نيز افسران ارتش جمهوري آذربايجان از جمله نيروهاي نظامي مستقر در جمهوري خودمختار نخجوان به صورت فعالانه در تمرينات نظامي در داخل ترکيه مشارکت داشته اند. در اين تمرينات، نيروهاي نظامي آذربايجاني آموزش انجام عمليات هاي سخت در شرايط جغرافيايي پيچيده را تمرين کردند. در اين تمرينات نظامي، تجريه هاي ترکيه در مبارزه با تروريسم به طرف آذربايجاني آموزش داده شد. در همين حال، وزير دفاع جمهوري آذربايجان اخيرا اعلام کرد که نيروهاي نظامي اين کشور با مشارکت ارتش پاکستان نيز به زودي تمرينات نظامي مشترک برگزار خواهند کرد. به طور همزمان باکو مانورهاي نظامي اختصاصي خود را نيز تقويت کرده است. در بازه ماه هاي مارس و ژوئن سال جاري، نيروهاي مسلح جمهوري آذربايجان چندين تمرين بزرگ و ويژه نظامي انجام داده اند. در اين مانورها، نظاميان جمهوري آذربايجان درباره دفع حملات دشمن با استفاده از پدافندهاي بزرگ موشکي، آتش توپخانه، سيستم هاي دفاع و حمله هوايي، تانک ها، فناوري هاي ماهواره اي و هم چنين هواپيماهاي بدون سرنشين آموزش ديدند. وزير دفاع جمهوري آذربايجان اعلام کرد که ارتش اين کشور در حال يادگيري مبارزه با روش هاي جديد است و سلاح ها، روش هاي تاکتيکي و آمادگي رزمي جديد را آزمايش مي کنند. طي سه سال گذشته، نيروهاي مسلح جمهوري آذربايجان با توجه به تغيير مهمات جنگي ارمنستان، روش هاي بهينه و موثري براي انجام ضد حملات در مقياس وسيع و در شرايط مختلف شبانه روز را در پيش گرفته اند. علاوه بر اين واحدهاي نظامي اين کشور در موقعيت هاي عملياتي و استراتژيکي مختلفي از جمله در نواحي دشوار کوهستاني و شرايط آب و هوايي سخت تمرينات مختلفي انجام داده است. به ادعاي وزارت دفاع جمهوري آذربايجان، نيروهاي مسلح اين کشور با توجه به آموزش هاي منظم و فعاليت هاي مهندسي-فني به طور فزاينده اي براي تغييرات سريع با توجه به حمله دشمن در عرض چند ساعت يا چند روز چالاک، سريع و منعطف شده است. تمرينات نظامي در حداکثر شباهت با شرايط واقعي در ميدان جنگ با هدف از بين بردن حملات احتمالي نيروهاي نظامي ارمنستان انجام شده است. بدين منظور ارتش جمهوري آذربايجان در ميدان هاي تمريني خود، ماکت خطوط دفاعي ارمنستان را طراحي کرده است. در جريان تمرينات نظامي مشترک ترکيه و جمهوري اذربايجان در جمهوري خودمختار نخجوان در ماه گذشته ميلادي، وزراي دفاع ترکيه، جمهوري آذربايجان و گرجستان در شهر "قبله" در شمال غرب باکو ملاقات و پيرامون شرايط نظامي و سياسي منطقه گفتگو کردند. در جريان اين ملاقات، لوان اسوريا وزير دفاع گرجستان از پيوستن ارتش اين کشور به تمرينات مشترک آينده ترکيه و جمهوري آذربايجان ابراز تمايل کرد. با وجود مشارکت تفليس در تمرينات سه جانبه با آنکارا و باکو تا به امروز، گرجستان به طور مشخص به دنبال پيوستن به تمرينات نظامي تاکتيکي اين دو کشور است. رسانه هاي آذري، مدعي شده اند که تفليس ممکن است به بي طرفي نسبي خود در قبال ارمنستان پايان دهد. پس از چندين هفته تمرينات نظامي مشترک ارتش جمهوري آذربايجان در خاک خود، نخجوان و ترکيه، در مقابل ارتش ارمنستان نيز يک مانور گسترده نظامي در منطق مورد مناقشه قره باغ کوهستاني برگزار کرد. در حقيقت در صورت آغاز مجدد درگيري ها ميان باکو و تفليس، ارتش ارمنستان به احتمال جبهه جديدي در منطقه نخجوان بازگشايي خواهد کرد. اين مانور گسترده نظامي با نقض آتش بس در خطوط جنگي ميان جمهوري آذربايجان و ارمنستان همزمان شد. در اواخر ماه مه تک تيراندازان ارتش ارمنستان به دو نظامي آذربايجاني شليک کردند. وزارت دفاع جمهوري آذربايجان مدعي شد که اين تک تيراندازان از سوي مقامات ارمنستان مورد تقدير قرار گرفته اند. وزارت امور خارجه جمهوري آذربايجان نيز اين اقدام ارمنستان را محکوم کرده و هدف از آن را از بين بردن مذاکرات دوجانبه ميان دو کشور اعلام کرد. کمي بعد، يک هواپيماي آموزشي آذربايجاني که در خط دفاعي دو کشور پرواز مي کرد از سوي سيستم موشکي ضد هوايي ارمنستان مورد هدف قرار گرفت اما سقوط نکرد. وزير دفاع ارمنستان نيز اعلام کرد ايروان نيروهاي ويژه خود را در سرتاسر خطوط مقدم خود با جمهوري آذربايجان مستقرکرده است. دکترين پيش دستانه ديويد تونويان وزير دفاع ارمنستان با عنوان "جنگ جديد، اراضي جديد" به معناي تغيير استراتژي اين کشور از استراتژي دفاعي به بازدارندگي فعال است که مي تواند شامل عمليات هاي شناسايي مخصوص در داخل اراضي جمهوري آذربايجان باشد. ديويد تونويان وزير دفاع ارمنستان، نمايندگي جناح جنگ سالار از نخبگان سياسي فعلي ارمنستان را برعهده دارد. تونويان در جريان سفر خود به ايالات متحده در اواخر ماه مارس آشکارا از فرمول «زمين براي صلح» که از سوي باکو براي حل مناقشه قره باغ پيشنهاد شده بود انتقاد و آن ها را فرمولي با حاصل جمع صفر دانست. بر اساس اين پيشنهاد و براي رسيدن به يک توافق دوجانبه، نياز است که ارمنستان در ابتدا امتيازات ارضي به جمهوري آذرباجان بدهد. تونويان نيز در واکنش به پيشنهاد از نيروهاي ارمني خواست تا خود را براي جنگي جديد با هدف کسب سرزمين هاي جديدتر آماده کنند. وزير دفاع ارمنستان در اين زمينه توضيحات بيشتري داد و صريحاً اعلام کرد که ايروان با افزايش توانايي هاي نظامي ارتش به دنبال جايگزيني استراتژي منسوخ شده دفاع سنگر به سنگر با استراتژي جديدي موسوم به «بازدارندگي فعال» است. پس از اين که تونويان اين صحبت ها را در سومين سالگرد "جنگ چهار روزه آوريل 2016" اظهار داشت، نيروهاي مسلح ارمنستان مانور نظامي مشترکي را با واحدهايي از پايگاه نظامي 102 ارتش روسيه در قالب عمليات فرماندهي مشترک ارمنستان و روسيه انجام دادند. وزارت دفاع جمهوري آذربايجان در بيانيه اعلام کرد که با توجه به تلاش هاي ارمنستان براي حملات خرابکارانه شبانه با هدف منحرف ساختن افکار عمومي جامعه ارمني از مناقشات سياسي داخلي در اين کشور صورت مي گيرد، به نيروهاي نظامي خود دستور داده است تا با اقدامات مناسب تحرکات ارمنستان را سرکو ب کنند. اين تحولات موجب شده تا دولت جمهوري آذربايجان بودجه سال 2019 خود را اصلاح کند و هزينه هاي دفاعي خود را حدود 4.6 درصد افزايش دهد. وضعيت فعلي در خطوط درگيري دو کشور شبيه به وضعيت پيش از جنگ چهار روزه آوريل 2016 است. باکو نگران است که دولت فعلي ارمنستان نسبت به پيشينيان خود تمايل بيشتري براي مختل کردن روند مذاکرات حل و فصل مسالمت آميز مناقشه قره باغ داشته باشد. از اين رو چشم انداز بازگشت جنگ به منطقه قفقاز جنوبي رو به رشد است.