نکاتی درباره ماده‌ای که عامل انفجارهای سهمگین بیروت بود

مهر/ مقامات ارشد لبنانی از جمله رئیس جمهور و نخست وزیر این کشور، دلیل انفجارهای مهیب روز گذشته بیروت را انبار ماده ای شیمایی به نام«نیترات سدیم»اعلام کره اند، اما این ماده چیست و چه قدرتی دارد؟
یورو نیوز در گزارش خود می نویسد: با گذشت کمتر از ۲۴ ساعت از انفجار مهیب روز گذشته بیروت، حدس و گمان‌ها درباره عامل آن ادامه دارد. مطابق آنچه مقامات سیاسی لبنان تا کنون درباره علت حادثه اعلام کرده‌اند، انفجار در اثر اشتعال مقدار زیادی از ماده «نیترات آمونیوم» موجود در یک انبار رخ داده است.

میشل عون، رئیس جمهوری لبنان در خصوص این انفجار گفته است دو هزار و ۷۵۰ تُن نیترات آمونیوم به مدت شش سال در بندر بیروت و بدون تمهیدات ایمنی نگه داشته شده و دلیل انفجار نیز همین امر بوده است.

بنا بر گزارش‌ها، این محموله از یک کشتی که در سال ۲۰۱۳ میلادی در بندر بیروت مستقر شده تخلیه و سپس در یکی از انبارها ذخیره شده بوده است.

اما این ماده چیست و چرا باعث انفجار شده است؟
نیترات آمونیوم با فرمول شیمیایی NH4NO3 یک ماده طبیعی با قابلیت انحلال بالا در آب و به شدت گرمازا است.

بزرگترین معدن نیترات آمونیوم در بیابان آتاکاما در شیلی قرار دارد. این ماده شیمیایی قبلا به طور عمده از این معدن استخراج می شد، اما اکنون تقریبا ۱۰۰ درصد این ماده شیمیایی که در صنعت استفاده می شود از ترکیب مصنوعی آمونیاک با اسید نیتریک به دست می آید.

نیترات آمونیوم به چه درد می خورد؟
نیترات آمونیوم در صنعت کشاورزی به عنوان یک کود نیتروژنی استفاده می شود. این ماده هر چند گران محسوب می شود، اما در اغلب شرایط از پایداری بالایی در طبیعت برخوردار است و به همین دلیل فعالان صنعت کشاورزی آن را نسبت به دیگر کودهای نیتروژنی ترجیح می دهند.

این ماده همچنین عنصری کلیدی در ساخت ماده «آنفو» (ANFO) است که در انفجارهای کنترل شده صنعتی در جهان به وفور استفاده می شود.

بنابر آمار بیش از ۸۰ درصد انفجارهای مرتبط با ساخت و ساز و همینطور بخش معدن در آمریکا با استفاده از ماده آنفو انجام می شود که مخلوطی است از نیترات آمونیوم و سوخت فسیلی.

چه چیزی باعث انفجار نیترات آمونیوم می شود؟
شرایط خاصی باید اتفاق بیافتد که این ماده پایدار بدون سوخت جانبی یا دیگر کاتالیزور خارجی خود به خود منفجر شود.

نیترات آمونیوم یک ماده انرژی زا است که با تجزیه قابلیت اشتعال زایی پیدا می کند. اگر مقدار زیادی نیترات امونیوم روی هم جمع شده باشند، می توانند امکان تولید و گسترش آتش را بدون نیاز به عامل محرک خارجی نظیر بنزین یا گازوئیل فراهم آورند.

وقتی آتش شعله ور شد، نیترات آمونیوم در اثر واکنش‌های شیمیایی اکسیژن آزاد می کند، امری که به نوبه خود باعث شعله ورتر شدن آتش می شود. در همان حال که ماده شیمیایی گرم می شود، گاز داغ در هوا منتشر می شود و در صورتی که مکان بسته باشد این گازها روی هم جمع شده و باعث یک انفجار یکپارچه خواهند شد.

بمب‌های کود شیمیایی، سلاح مورد علاقه تروریست‌ها
کودهای شیمیایی به خاطر قیمت به نسبت کم و در دسترس بودنشان در ساخت بمب استفاده می شوند. نیترات آمونیوم به مانند موتور انفجار عمل می کند، اما برای حادث شدن انفجار نیاز به فعال کننده و سوخت نیز هست.

انرژی آزاد شده حاصل از عملکرد فعال کننده، نیترات آمونیوم را بخار می کند. در نتیجه این فعل و انفعال مولکول آمونیوم و نیترات می شکنند و حجم زیادی از اکسیژن به طور ناگهانی آزاد می شود. این انتشار سریع اکسیژن حاصل از تجزیه کود همراه با انرژی فعال ساز و سوخت، انفجار را سبب می شود.

حملات با کود شیمیایی
در ده‌های اخیر گروه‌های تروریستی بارها با استفاده از بمب‌های کود شیمیایی حملاتی را ترتیب داده اند. از جمله معروف‌ترین آن‌ها می توان به انفجار اوکلاهاما سیتی در سال ۱۹۹۵ اشاره کرد که منجر به مرگ ۱۶۸ تن شد.

انفجار تروریستی سال ۹۶ در منچستر با ۲۰۰ زخمی و انفجار خودروی بمب گذاری شده در لندن در همان سال نیز از جمله انفجارهای مبتنی بر بمب‌های کود شیمیایی بود.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar